Tímarit lögfræðinga - 01.10.1974, Síða 43

verður hann yfirleitt ekki neyddur til að koma með aðför, beitingu
lögregluvalds eða öðrum þvingunarráðum, en getur orðið skaðabóta-
skyldur, ef tjón hlýst af. Frá þessu er þó ein mikilvæg undantekning.
Hana er að finna í 53. gr. sjómannalaga nr. 67/1963, sem hljóðar svo:
„Ef skipverji kemur eigi til skiprúms síns á ákveðnum tíma, fer frá
skipi í leyfisleysi eða kemur eigi á réttum tíma aftur til skips úr land-
gönguleyfi, getur skipstjóri látið flytja hann á skip með aðstoð lög-
reglunnar, sé skipið eigi nægilega mannað án hans eða sé skipverji
ölvaður." Sé það hinsvegar vinnuveitandi, sem neitar að taka við
verkamanni, sem hann hefur ráðið til starfa, verður slíkum þvingunar-
ráðum aldrei beitt, en verkamaðurinn á þá oftast rétt til launa um
tíma eða skaðabóta.
Algengast er, að vinnusamningi sé slitið með þeim hætti, að honum
sé sagt upp með fyrirvara, sem annað tveggja ákvarðast af ákvæði í
samningnum sjálfum eða lögum. Þá getur uppsagnarfrestur ákvarðast
af venju, og loks er hann ekki alltaf nauðsynlegur. Um uppsögn vinnu-
samninga verður fjallað ítarlega í öðru erindi, en hér skal aðeins drepið
á önnur atvik, sem leitt geta til slita á vinnusamningi.
, Stundum er vinnusamningi ætlað að standa ákveðinn tíma, svo sem
iðnnámssamningum. Ennfremur er skiprúmssamningum oft markaður
ákveðinn tími, ennfremur samningum kaupafólks og öðrum samn-
ingum um árstíðabundna vinnu. Slíkum samningum þarf ekki að segja
upp, þeim er fyrirfram ákveðinn gildistími. Þá fellur samningur nið-
ur við lát verkamanns, og við langvarandi veikindi getur vinnusamn-
ingur fallið niður án uppsagnar. 1 því sambandi vísast til dóms bæjar-
þings Reykjavíkur frá 17. apríl 1974 í máli, þar sem launþegi varð að
hætta störfum samkvæmt læknisráði hinn 30. janúar 1973 og var
síðan alveg óvinnufær til 1. maí sama ár. Krafði hann vinnuveitanda
sinn um greiðslu launa í sjúkdómstilfelli skv. kjarasamningi. Vinnuveit-
andinn krafðist sýknu á þeim forsendum meðal annars, að stefnandi,
sem ekki kom aftur til starfa hjá honum að veikindum loknum, hefði
ekki sagt upp starfi sínu með eins mánaðar fyrirvara eins og honum
hefði borið skv. kjarasamningi aðila. Samkvæmt því taldi hann stefn-
anda hafa hlaupist á brott úr starfi 30. janúar og engan rétt eiga til
frekari greiðslu en hann hafði fengið. 1 dómnum segir svo um þetta
atriði: „Ekki getur rétturinn heldur fallist á það, að stefnandi hafi
fyrirgert rétti sínum til veikindalauna, þar sem hún hafi ekki sagt
upp starfi sínu með eins mánaðar fyrirvara, þar eð eigi verður talið,
að það samningsákvæði eigi við í veikindatilfellum eins og þeim, sem
hér um ræðir.“
105