Tímarit lögfræðinga - 01.03.1979, Side 9

Björn Bjarnason skrifstofustjóri:
UM STARFSSTJÓRNIR
l. INNGANGUR
Hér verður fjallað um starfsstjórnir, ríkisstjórnir, sem starfa fyrir
tilmæli forseta eftir að þær hafa beðist lausnar.
Ritstjóri þessa rits segir í forystugrein sinni í 2. hefti 28. árgangs
m. a.: „Nú veit enginn, hvort vald eða ábyrgð starfsstjórna er með
einhverjum hætti annað en annarra ríkisstjórna“. 1 riti sínu Stjórn-
skipun Islands segir Ólafur Jóhannesson m.a.: „Annars verður að játa,
að þetta atriði, munurinn á reglulegri stjórn og starfsstjórn, hefur
lítt verið kannað til þessa, en það eitt út af fyrir sig væri ærið rann-
sóknarefni.“ I ritgerð sinni, Þingræði á íslandi, telur Bjarni Bene-
diktsson muninn á reglulegri stjórn og starfsstjórn „mjög óljósan
og lítilsvirði".
Af framangreindu má ráða, að það er engan veginn létt verk að kom-
ast að lögfræðilega tækum niðurstöðum varðandi starfsstjórnir. 1
stj órnarskránni er ekki fjallað sérstaklega um þær. Hér verður leitast
við að draga mörk milli starfsstjórna og skipaðra ríkisstj órna, sé þess
kostur. Aðferðin sem beitt er, felst í því að rannsaka gerðir starfs-
stjórna og leiða í ljós, hvort og hvernig þær eru frábrugðnar athöfnum
skipaðra stjórna. Tekið verður mið af stjórnarathöfnum frá því að lýð-
veldi var stofnað 1944, enda vafasamt hvaða lögfræðilega þýðingu hefur
að leita lengra aftur í tímann. Ljóst er, að verulega þýðingu hefur, að
sem gleggst sé, hvaða reglur gilda um starfsstjórnir. Þær sitja eðli
málsins samkvæmt á umbrota- og breytingatímum á stjórnmálasvið-
inu. Gerðir þeirra geta verið þess eðlis, að þeim verði ekki breytt síðar.
Starfsstjórn, sem nýtur ekki stuðnings meirihluta Alþingis, gæti til
dæmis gripið til efnahagsráðstafana með bráðabirgðalögum og bundið
hendur nýrrar ríkisstjórnar. Að loknu yfirliti yfir aðferð við stjórn-
3