Tímarit lögfræðinga - 01.12.1982, Page 27

vistaður á hæli eða sjúkrahúsi, að undangenginni sjálfræðissviptingu,
ef hann er orðinn 16 ára og fellst ekki sjálfur á slíka vistun, sbr. 31.
gr. 1. nr. 95/1947. Um lögmæti allra slíkra aðgerða dæma dómstólar, sjá
60. gr. stjskr. Lögreglustjóri getur svipt mann ökuskírteini, ef það
vitnast, að hann fullnægi ekki settum skilyrðum, m.a. um andlega heil-
brigði, sbr. 2. og 7. mgr. 27. gr. 1. nr. 40/1968. Sá kostur er einnig fyrir
hendi, að ákæruvaldið setji skilyrði fyrir niðurfellingu saksóknar, t.d.
um vistun á sjúkrahúsi. Er þá komið að úrræðum 62. gr., sbr. 63. gr.
hgl., sem lýst verður nánar hér á eftir.
II. GILDISSVIÐ 62. OG 63. GR. HGL.
1. Úrræðum 62. gr., sbr. 63. gr. hgh, verður einungis beitt gagnvart
þeim, sem sýknaðir eni af refsikröfu vegna sakhæfisskorts skv. 15. gr.
hgl., svo og þeim, sem talið er árangurslaust að refsa skv. 16. gr. hgl.
Útilokað er að dæma jafnframt refsiviðurlög. Samtvinnun refsingar og
úrræða skv. 62. gr. hgl. getur því aðeins komið til álita, að um fleiri
brot en eitt sé að ræða (concursus realis) og sakhæfi skorti ekki frá
upphafi til loka brotastarfseminnar. Engin ákvæði eru í íslenzkum lö'g-
um um tilvik af þessu tagi, sbr. hins vegar 5. mgr. 88. gr. dönsku hgl.
Sé hinn brotlegi sakhæfur við dómsuppkvaðningu, er eðlilegast að
dæma hann til refsingar fyrir þau brot, sem hann framdi í sakhæfu
ástandi, og láta þar við sitja. Sé ákærði hins vegar ósakhæfur (eða
ómóttækilegur fyrir refsingu) við uppkvaðningu dóms, er heppileg-
ast að notast einvörðungu við úrræði 62. gr., en fella refsingu niður,
að því leyti sem til hennar er unnið. Slíka refsibrottfallsheimild skortir
í íslenzku lögin. í 63. gr. er aftur á móti gert ráð fyrir því, að ákveða
megi í dómi, annaðhvort að ráðstöfunum 62. gr. skuli beitt í stað refs-
ingar eða þangað til unnt þykir að framkvæma refsingu. Ef refsing er
ekki felld niður, kemur hún í kjölfarið á ráðstöfunum 62. gr., en ella
þegar dómþoli verður sakhæfur eða unnt þykir að framkvæma refs-
ingu, sbr. þó 83. gr. og 83. gr. a. hgl., sbr. 1. nr. 20/1981.
2. Ákvæði 62. gr. ligl. er við það miðað, að geðtruflanir eða aðrir
andlegir annmarkar séu fyrir hendi á þeirri stundu, þegar brot (frum-
verknaður) er framið. Sé þetta ástand síðar til komið, á 62. gr. ekki við.
En 63. gr. tekur við, þar sem 62. gr. sleppir. Vei'ði svo ástatt um mann
til langframa, sem í 15. eða 16. gr. hgl. segir, eftir að hann hefur drýgt
refsiverðan verknað, en áður en fullnaðardómur gengur í máli hans,
er heimilt að beita úrræðum 62. gr., enda þyki skilyrðum þeiiTar grein-
197