Tímarit lögfræðinga - 01.12.1986, Blaðsíða 48

korsky-verksmiðjunum, þar sem endurrit þessara yfirheyrslna eru
lögð fram, eins og í máli ríkisins gegn Sikorsky.
Þótt ljóst megi vera, að íslenskar réttarfarsreglur komi þessu máli
hreinlega ekki við, þarf í sjálfu sér ekki alfarið að hafna þeirri leið,
sem B.Þ.G. telur eina rétta. Ef vitnamál hefði verið höfðað hér á landi,
hefði augljóslega þurft að sýna dómstólum í Bandaríkjunum, hvemig
yfirheyrslur fara fram, þar á meðal hvernig lögmönnum er leyft að
spyrja vitni. Hugsanlegt er, að hinn bandaríski dómstóll hefði tekið
endurrit slíkra yfirheyrslna gild, þótt fjarri fari, að það sé víst. Reynd-
ar er það mat hinna bandarísku lögmanna íslenska ríkisins í þessu máli,
að svo hefði ekki verið gert. Hvað sem því líður, þá verður það að
teljast réttarfari viðkomandi lands heldur til hróss að taka ekki fyrir-
varalaust við dómsendurritum frá öðrum ríkjum, án tillits til þess að
hvaða marki þær víkja frá viðurkenndu réttarfari heimalandsins. 1 því
felst að sjálfsögðu enginn áfellisdómur yfir íslensku réttarfari. Jafn-
Ijóst er, að íslenskir dómstólar taka ekki fyrirvaralaust gildar skýrslur,
sem teknar eru fyrir erlendum dómstólum. Það hlýtur að sama skapi
að teljast hinu íslenska réttarfari til hróss. Það sem hér er fjallað um,
er þó í raun aukaatriði í málinu. Hér hefur verið farin greiðasta og
um leið fullkomlega lögmæt leið að markmiðinu. Það þarf góð rök til
að fara einhverja aðra leið, meira eða minna torfæra eða jafnvel ófæra,
svo sem B.Þ.G. heldur fram, að skyldi vera.
í grein B.Þ.G. er talað um, að hinir bandarísku lögmenn hafi komið
með „vitnastefnu“. Ekki veit ég, hvers vegna prófessorinn notar orðið
stefna um tilkynningu hins bandaríska dómara til lögmanna málsaðila
og samþykki hans fyrir skýrslutökunum. Rétt er af þessu gefna til-
efni að árétta, að hér fór ekki fram vitnaleiðsla fyrir dómi, sambæri-
leg við vitnaleiðslu skv. íslenskum réttarfarslögum. Ástæðulaust er að
gefa slíkt í skyn.
Um þetta mál er í raun ekki fleira að segja. Sú spurning hlýtur þó að
standa eftir, hvers vegna upphlaup af þessu tagi geti gerst. Svörin
virðast liggja nokkuð í augum uppi, eftir yfirlestur greinar B.Þ.G.
Þj óðernistilfinningar taka völdin en annað víkur. Setningar eins og
„Hefði þá fengist úr því skorið hvort jafnræði ríkti milli íslensks rétt-
arfars og bandarísks" og „Utanstefnur ............. höfum við engar
viljað hafa“ bera þess býsna glöggt vitni. Mörg fleiri dæmi slíkra skír-
skotana til þjóðernistilfinninga er að finna í grein prófessorsins. Það
metur hver fyrir sig, hvert gildi málatilbúnaður, byggður á slíkum
forsendum, hefur. Um þá tilfinningu hlýtur hins vegar að gilda það
262