Ægir - 01.02.1995, Blaðsíða 41

„Viö erum að leita ýmissa leiða til þess að koma þessum upplýsingum
á framfæri til sjófarenda. Vandinn er sá að með því að gefa út stað-
setningu er hugsanlega verið að taka ábyrgð á staðsetningu, ábyrgð
sem óljóst er hve mikil er og hver skuli bera hana. Staðsetningar þær
sem við höfum er mjög mismunandi nákvæmar og áreiðanlegar og
fæstar þeirra hafa verið staðreyndar. Sumar þeirra eru byggðar á sól-
arhæð frá því á stríðsárunum, en herskip tóku kannski sólarhæð
tvisvar á dag svo frávikið getur verið mjög mikið,“ segir Mikael
Ólafsson hjá Siglingamálastofnun ríkisins.
skrá. Við reynum
síðan að flokka nið-
ur hve hættuleg
flökin teljast, hvort
þau t.d. innihalda
sprengiefni eða olíu.
Við reynum að meta
áreiðanleika stað-
setningar, hve ná-
kvæm hún er," segir
Mikael.
„Þessi gagna-
grunnur, sem
byggður er í Access,
gefur mikla mögu-
leika á að velta upp
ýmsum upplýsing-
um eftir því hvað
menn vilja vita."
Er vitað um stað-
setningar flestra
skipsflaka við ís-
land?
„Nei, það er mik-
ill fjöldi sem ekki er
vitað nákvæmlega um. Oft eru þær
upplýsingar sem við höfum ekki mjög
nákvæmar, til dæmis: Brann undan
Malarrifi, ca. 27 mílur suðaustur frá
Dalatanga, o.s.frv. Við höfum verið aö
leita eftir samstarfi við þá aðila sem
selja skipstjórnartölvur í fiskiskip og
eiga ágæta flakaskrá sem þó gerir ekki
greinarmun á flaki og festu. Oft leynast
upplýsingar hjá skipstjórum sem hafa
staðsett flök með talsverðri nákvæmni
en þær upplýsingar liggja ekki alltaf á
lausu. Þegar upplýsingar úr nokkrum
áttum eru lagðar saman kemur oft hiö
rétta i ljós.
Gott dæmi um
þetta er flak af kaf-
báti sem liggur á
Rauöa torginu og
margir þekkja en
enginn vissi nafnið
á. Við gátum fengið
upplýsingar frá
breskum yfirvöldum
sem á sínum tíma
sökktu kafbátnum
og borið saman við
staðsetningar ís-
lenskra fiskimanna.
Þannig kom nákvæmlega í ljós hvaða
kafbátur þetta var og þá er hægt að
áætla hve hættulegt flakið er, hve mik-
il olía er í því og hve mörg tundur-
skeyti."
Hver ber ábyrgðina?
Siglingamálastofnun hefur ekki gef-
ið út sína flakaskrá enn sem komið er.
Hvers vegna, Mikael?
„Við erum að leita ýmissa leiða til
þess að koma þessum upplýsingum á
framfæri til sjófarenda. Vandinn er sá
að með því aö gefa út staðsetningu er
hugsanlega verið að taka ábyrgð á
staðsetningu, á-
byrgð sem óljóst er
hve mikil er og hver
skuli bera hana.
Staðsetningar þær
sem við höfum er
mjög mismunandi
nákvæmar og áreið-
anlegar og fæstar
þeirra hafa verið
staöreyndar. Sumar
þeirra eru byggðar á
sólarhæð frá því á
stríðsárunum, en
herskip tóku
kannski sólarhæð
tvisvar á dag svo frá-
vikið getur verið
mjög mikið.
Helsta notagildi
skrár af þessu tagi er
að auka öryggi sjó-
farenda og fiski-
manna með ná-
kvæmum staðsetn-
ingum flaka. Það eru mörg dæmi um
að skip og bátar hafi sokkið eftir að
hafa fest veiðarfæri.”
Hvar er Goðafoss?
Er ekki nauðsynlegt að gefa svona
skrá út með einum eða öbrum hætti?
„Jú, auðvitað er það. En vissir þættir
varba flóknar siðferbilegar spurningar
og verða ekki opinberaðir nema í fullu
samráði við yfirvöld. Hver á að gefa
upp nákvæma staösetningu flaka sem
ef til vill einhver verðmæti leynast í? Á
að hreyfa vib flökum sem innihalda
jarðneskar leifar manna sem fórust
með þeim? Er sú
stofnun, og þar með
hið opinbera, skaða-
bótaskyld ef stað-
setningar hættu-
legra flaka reynast
ekki réttar?"
Um þessi atriði
og fleiri vantar sem-
sagt yfirlýsingu frá
íslenskum stjórn-
völdum og ef til vill
löggjöf.
Gott dæmi um
Hver ber ábyrgðina?
Sjómælingar ríkisins hafa fram til þessa ekki taliö ástæðu til þess að
merkja inn á kort flök sem liggja utan fiskislóða og siglingaleiða heldur
einbeitt sér að því að merkja nákvæmlega flök sem liggja fast við land,
nálægt höfnum eða í akkerislegum. „Við fáum ekki mikiö af upplýsing-
um frá sjómönnum," sagbi Róbert Jensson, forstöðumabur Sjómælinga
ríkisins, í samtali við Ægi. Róbert sagði að þó merkja ætti öll flök inn á
kort væri samt lagt mat á það hjá Sjómælingunum hve nauðsynlegt það
væri. Vegna þessa er mikið af upplýsingum um staðsetningu einstakra
flaka aðeins varðveitt í „svörtu bókum" einstakra skipstjóra sem skiptast
á upplýsingum um stabsetningu þeirra.
ÆGIR FEBRÚAR 1995 41