Ægir - 01.08.1995, Blaðsíða 12

SJÁVARSÍÐAN
VIÐ NÁNARI ATHUGUN
ANNÁLL
Stórum fjölgar
Smáum fækkar
í fyrstu grein laganna um stjórn fiskveiða er skýrt kveðib á um að úthlutun veiði-
heimilda feli ekki í sér myndun eignarréttar eða óafturkallanlegs forræðis einstakra
aðila yfir veiðiheimildum. Þessi fræga lagagrein segir blátt áfram að fiskistofnar á ís-
landsmiðum séu „sameign íslensku þjóðarinnar". Undanfarin ár hefur verið hart
deilt um þetta atriöi og margir halda því fram að umrædd lagagrein sé ekki í neinu
samræmi við raunveruleikann því kvótinn sé varanleg og óafturkræf eign útgerð-
anna sem hann eiga og því tómt mál að tala um fiskistofna sem sameign þjóðar-
innar. Bent er á að Hæstiréttur hefur dæmt kvóta sem fyrnanlega og skattskylda
eign útgerðarmanna. Á þessu ári kom upp mál þar sem í ljós kom að kvóti erfist
milli kynslóða eins og aðrar skattskyldar eignir.
Andstæðingar kvótakerfis telja að meb þessu sé sýnt fram á að kvótinn verbi í
skjóli hefðarréttar varanleg eign einstakra manna og fyrirtækja sem eignist hann að
lokum án endurgjalds. Meint „kvótabrask" og leiga útgerða á kvóta með þátttöku
sjómanna sé þannig í framkvæmd svikamylla sem einstakar útgerðir starfræki í
skjóli laganna til þess að sölsa undir sig enn stærri hlut.
Helstu gagnrök eru þau að með frjálsum vibskiptum með kvóta sé hámarkshag-
kvæmni í útgerb tryggð og slík viðskipti séu forsenda fyrir hagræðingu í rekstri og
ekkert vit sé í að fyrirtæki kaupi dýru verði hluti eins og veibiheimildir án þess að
raunveruleg eign sé tryggð. Bent er og á að tilfærsla veiöiheimilda innan kerfisins sé
einmitt trygging fyrir því ab kvótinn safnist ekki á fárra hendur og naubsynleg for-
senda þess ab endurnýjun í atvinnugreininni sé tryggð og stóraukinn fjöldi hlut-
hafa í útgerðarfyrirtækjum tryggi eignarhald fjöldans.
Agnar Helgason mannfræðinemi og Gísli Pálsson prófessor hafa skrifab greinar
um eignatilfærslu á kvóta undanfarin ár en rannsókn á því er lokaverkefni Agnars
í námi hans. Niðurstööur rannsóknar þeirra er sú í stuttu máli að þróun undanfar-
inna ára sýni ótvírætt að kvótinn safnist smátt og smátt á fárra hendur. Þeir skipta
útgerðum í fjóra flokka eftir stærð: dverga, smáa , stóra og risa.
Á árunum 1991 til 1994 sem rannsóknin tekur til kemur í ljós ab dvergum fækk-
ar um fjórbung á tímanum eða um 254. Litlum kvótaeigendum fækkar um 31%
eba 38 eigendur. Aðeins risum fjölgar á tímabilinu úr 16 árið 1991 í 26 árið 1994.
í Kvótabókinni 1994-1995 kemur fram að Grandi hf. er stærstur einstakra kvóta-
eigenda í upphafi þess kvótaárs og á fyrirtækið 5,06% af heildarbotnfiskkvótanum
en næst á eftir kemur Útgerðarfélag Akureyringa með 4,97% heildarkvótans. í yfir-
liti yfir þróun aflamarks í Kvótabókinni kemur fram að 10 stærstu útgerðarfyrir-
tæki landsins hafa aukið hlutdeild sína í heildarkvóta frá 1991. Árib 1991-92 áttu
10 stærstu fyrirtæk-
in 24,6% af heildar-
botnfiskkvótanum,
samtals 82.037
tonn. Árið 1994-95
eiga sömu fyrirtæki
hærra hlutfall, eða
28%, samtals 67.732
tonn.
■M Veiðum úr norsk-íslenska
LH síldarstofninum hætt. Alls
veiddu íslensk skip ríflega 168
þúsund tonn sem munu skila um
einum og hálfum milljarði í út-
flutningsverðmæti.
Vfl Sýnt þykir að humarveiöi
■mH hafi algjörlega brugðist á yf-
irstandandi vertíð sem senn er að
ljúka. Bráðabirgðakvóti upp á
1500 tonn var ákveðinn í upphafi
vertíðar en sýnt er að það magn
muni hvergi nærri nást.
Loðnuvertíðin fer ágætlega
af stað en flest loðnuskip
héldu til veiba 1. júlí. Lobna
fannst á Kolbeinseyjarsvæðinu og
fljótlega voru komin 20 þúsund
tonn á land.
Kfl Rækjuverksmibjan Strýta á
Bifl Akureyri mun eftirleiðis
pakka allri framleiðslu sinni í
neytendapakkningar. Samstarf-
samningur fyrirtækisins við Royal
Greenland gerir þetta kleift en
undir því vörumerki er tryggður
abgangur ab öllum helstu mörk-
uðum heims fyrir rækju.
Samkvæmt togaraskýrslu
LÍÚ jókst aflaverðmæti tog-
ara um 17% fyrstu fjóra mánuði
ársins miðað við sama tíma í
fyrra. Aflamagnib jókst sáralítið.
Mest verðmæti frystitogara fyrstu
fjóra mánuði ársins fékk Arnar
HU alls 222,1 milljón. Hæstur af
ísfisktogurum varð Ásbjörn RE
með 119,5 milljónir.
Samherji á Akureyri semur
■■ um kaup á Helgu II sem er
fjölveiðiskip. Samherji mun ætla
að úrelda þrjú skip í stabinn og
fjölga útgerðartækifærum sínum
með þessu, en Helgu II fylgir m.a.
loðnukvóti.
RJI Grásleppuafli á vertíðinni
var mjög misjafn, allt frá
því að vera mjög lélegur fyrir
norðan meðan aflabrögð voru
afar góð við Faxaflóa. Vihjálmur
Þorsteinsson fiskifræðingur segir
12 ÆGIR