Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.1995, Blaðsíða 11

Tímarit lögfræðinga - 01.12.1995, Blaðsíða 11
Þar sem heimurinn laut ákveðnum lögmálum var heilbrigði fólgin í því að hver hlutur væri í samræmi við tilheyrandi lögmál. Lög sem voru í samræmi við rétt eðli hluta leiddu til farsældar í samfélaginu, stuðluðu að heilbrigðu samfélagi. Lög sem ekki voru í samræmi við náttúrulögmálin leiddu til hnignunar. Þetta er sambærilegt við mannslíkamann. Sumt er honum hollt og annað óhollt. Svo tekin séu nútímaleg dæmi, ef við borðum aðeins kartöfluflögur og sælgæti og drekkum gos og reykjum og hi'eyfum okkur ekki, þá hrakar heilsu okkar. Það öfgafyllsta er auðvitað að borða eitur þar sem það drepur okkur. Ef við borðum hins vegar heilsusamlega fæðu, ferska ávexti og grænmeti og stundum lrkamsrækt, þá verðum við hraust og kraft- mikil. Þetta er náttúrulögmál. Og sama gildir um samfélagið. Ef fólk býr við laga- kerfi og reglur sem eru í samræmi við eðli hluta, þá stuðlar það að farsæld í sam- félaginu og eykur auð og vellíðan. Önnur lög leiða til hins gagnstæða, samfélagið verður óheilbrigt. Mennimir og stofnanir þeirra eru þannig borin saman við nátt- úmna og skoðuð eins og hún er skoðuð. Aðeins góð lög em þannig samfélaginu eins og holl næring en vond lög em líkleg til að tortíma því eins og eiturbikar. Niðurstöður sínar byggði Aristóteles meðal annars á rannsóknun á hinum gnsku borgríkjum. Þar vom konur kúgaðar af körlum, þrælahald var sjálfsagt, og þjóðir utan Grikklands, barbaramir, fyrirlitnar. Það em því ekki neinar meginreglur í anda nútíma mannréttinda sem hann sér og sama má segja um kenningu hans um rétt- lætið. Hann sér hins vegar að það hafa myndast reglur í þjóðfélaginu sem endur- spegla hyggindi og skynsemi, því markmið þeirra er það sem er gott fyrir samfélag- ið. Slíkt samkomulag manna kveður hann vera samkvæmt náttúmlegri skipan. Þetta em hin óskráðu lög og samkvæmt tilgangi sínum em þau góð fyrir samfélagið og stuðla að heilbrigði þess.14 En hann vildi hka flokka og skilgreina lögin og eru aðferðir hans við það ennþá viðhafðar. Sá greinarmunur sem hann gerir á almennu og afmörkuðu réttlæti15 er af sumum fræðimönnum talinn vera gmnnurinn að þeim greinarmun sem síðar var gerður á einkamálarétti og opinberam rétti.16 STÓUMENN Stóumenn tengdu hugtakið „náttúra“ við hugmyndina um skynsemi manns- ins. Hið góða er að lifa í samræmi við skynsemina, í samræmi við náttúruna.17 Það er frá þessari notkun Stóumanna á orðinu „natura“ sem hugtakið „nátt- úmréttur" er komið. Hefur orðið sjálft leitt til gagnrýni af ýmsu tagi á kenn- inguna um náttúmrétt.18 Það er einnig fyrst með Stóuspekinni sem hugmyndin um náttúrurétt spannar alla heimsbyggðina en ekki eingöngu hina afmörkuðu heima hvers borgríkis fyrir sig. Þeir boðuðu gildi manneskjunnar sem slíkrar og 14 Aristóteles, Siðfrœði X, 9 og V, 7. Sigurður Líndal, sama rit. 15 Aristóteles, Siðfrœði, V, 1. 16 T.d. Barry Nicholas, sama rit, bls. 2. 17 Finnis, sama rit, bls. 377. 18 Sama rit, bls. 374-377. 253
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.