Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.1995, Blaðsíða 17

Tímarit lögfræðinga - 01.12.1995, Blaðsíða 17
UPPLÝSINGIN, HÚGÓ GRÓTÍUS OG JOHN LOCKE Þegar kemur fram á 17. öldina fær náttúrurétturinn nýjan byr sem er óháður almættinu. Hollenski lögfræðingurinn Húgó Grótíus53 er almennt talinn guð- faðir veraldarvæðingar náttúruréttarins en hugsunin var ekki alveg ný. Bellar- mínó kardínáli54 skrifaði að „jafnvel þótt hið óhugsandi væri, að maðurinn væri ekki skapaður af Guði“, þá gæti hann samt túlkað náttúruréttinn „því hann mundi engu að síður vera skynsemisvera“.55 Grótíus fullyrti svo að frægt varð að náttúruréttur myndi jafngildur „jafnvel þótt við gerðum ráð fyrir því... að Guð væri ekki til eða skipti sér ekki af mannlífinu“.56 Grótíus lagði áherslu á eðli mannsins sem skynsemisveru og einnig sem félagsveru. Af þessu taldi hann leiða að þær reglur sem væru mönnunum eðlilegar - skynsamlegar - væru þær reglur sem gerðu fólki kleift að búa saman í sátt og samlyndi.57 Út frá þessum forsendum mótar hann kenningu sína um frið og alþjóðarétt. Grótíus er ekki að afneita Guði, enda bam síns tíma. Hann telur náttúrarétt eiga sér guðlegt upphaf. Guðleg boð styrkja menn í skilningi sínum á náttúru- réttinum. Grótíus vildi hins vegar setja fram lögspekikenningu sem væri óháð guðfræðilegum forsendum, og í því er sérstaða hans fólgin frekar en í skil- greiningu hans á náttúrurétti.58 Grótíus hélt fast við að náttúruréttur væri eilífur og óbreytanlegur. Þess vegna voru meginreglur hans þær stoðir sem hægt var að byggja lögvfsindi á. Vísindi sem ekki voru afstæð vegna breytinga eða ólíkra siða, heldur skýr, sjálfgefin og sjálfum sér samkvæm.59 Aðskilnaður Guðs og náttúruréttar þróast í verkum þeirra höfunda sem á eftir honum koma og móta náttúruréttarkenningu, sem er alveg veraldleg.60 Að lokum verður náttúrurétturinn að „augljósri“, „sjálfgefinni“ staðreynd, og skír- skotanir til Guðs hverfa úr sögunni. A 17. öldinni koma fram nýjar áherslur í sögu náttúruréttar. Er rétt að nefna einkum tvö atriði. Annað er að náttúruréttur fær hlutverk í veraldlegri stjórn- málabaráttu, og hitt er að á grundvelli hans fara menn að sjá og virða náttúru- leg réttindi. Helstu kennismiðir þessa þáttar eru heimspekingarnir Tómas 53 Húgó Grótíus (1583-1645) var hollenskur lögfræðingur og stjórnfræðingur, oft nefndur „faðir alþjóðaréttar". Helsta rit De Jure Belli ac Pacis. 54 Róbert Bellarmínó (1542-1621) var ítalskur jesúíti, sem gerður var að kardínála 1599, höfuðverk hans er Disputationes de Controversiis. 55 Lloyd, sama rit, bls. 112. 56 Grótíus, De Jure Belli ac Pacis, Prolegomena, para. 11. 57 M.G. Singer, The 1995 Grolier multimedia encyclopedia, „natural law“. 58 d'Entréves, sama rit, bls. 53-55. 59 Finnis, sama rit, bls. 43-44. Hann telur Grótíus hafa verið rangtúlkaðan. 60 Sjá t.d. Pufendorf, Burlamaqui, Vattel, Jefferson og frönsku byltingarmennirnir, d'Entréves, sama rit, bls. 55. 259
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.