Tímarit lögfræðinga - 01.12.1995, Blaðsíða 45

vegar til þess að komast til botns í því hvert hlutverk þeirra er þegar þeir hafa
verið kvaddir til setu í dómsmáli.
6. VERKSVIÐ SÉRFRÆÐINGA í DÓMSMÁLUM
Eðlilegt virðist að skipta þeim álitaefnum sem falla eða geta fallið undir verk-
svið sérfræðinga í dómsmálum í þrjá flokka:
1. Skoðunargerðir. Þær fela einkum í sér lýsingu á þeim hlutum eða atburðum
sent dómsmálið fjallar um.
2. Matsgerðir. Þær fela í sér ýmsar almennar sérfræðilegar upplýsingar og
tæknilegt eða sérfræðilegt mat.
3. Beitinu réttarreglna á þær málsástæður (sérfræðilegu lýsingar, upplýsingar
og ályktanir) sem fyrir liggja í málinu.
Dæmi: A kaupir hús sem reynist lekt og hann telur því gallað. Lýsing mats-
manna eða annarra sérfræðinga á sprungum í veggjum telst skoðunargerð (liður
1) en umsögn um það hvers vegna sprungumar mynduðust felur í sér matsgerð
(liður 2). Slík umsögn felur oft einnig í sér almennar sérfræðilegar upplýsingar
eins og td. hvaða eiginleikar teljist þekktir í steypu frá tilteknu tímabili (liður
2) . Loks telst það beiting réttarreglna að segja til um það hvort bygging hússins
og þar á meðal sú steypa sem notuð var hafi staðist þær fagkröfur sem gerðar
voru á þeim tíma sem húsið var reist (liður 3).
Annað dæmi: í örorkumötum telst það skoðun að telja upp og lýsa því líkams-
tjóni sem viðkomandi hefur orðið fyrir í tilteknum bifreiðaárekstri (liður 1). Það
er mat að segja fyrir um það hve mikilli læknisfræðilegri örorku tiltekið líkams-
tjón veldur. Þetta á oft einnig við um hina svokölluðu fjárhagslegu örorku að
því leyti sem hún styðst við eða verður að styðjast við læknisfræðilegar for-
sendur (liður 2). Það er beiting réttarreglna að segja til um það á grundvelli
lagareglna hvort greiða eigi bætur út af tilteknu líkamstjóni og hve miklar (liður
3) .
Þriðja dæmi: í refsimáli gegn stjórnarmönnum fyrirtækis vegna meintra ólög-
mætra ráðstafana þeirra á fjármunum fyrirtækisins skömmu fyrir gjaldþrot fell-
ur lýsing sérfræðinga á bókhaldi fyrirtækisins undir skoðun (liður 1). Matsgerð
er hins vegar ályktun þeirra um hagkvæmni einstakra ráðstafana miðað við fjár-
hag fyrirtækisins á tilteknum tíma (liður 2) en beiting réttarreglna felur hins
vegar í sér að segja fyrir um hvort tilteknar ráðstafanir hafí verið óforsvaran-
legar og refsiverðar (liður 3).
Tekið skal sérstaklega fram að fyrrgreind greining er aðeins sett fram til leið-
beiningar. í sumum tilvikum er greining af þessu tagi ekki skýr auk þess sem
mörg ólík skoðunar- og matsatriði geta komið fyrir og verið samofin í einni og
sömu matsgerð eða sömu niðurstöðu innan hennar. Ber að hafa þetta í huga.
Engu að síður er ljóst að í öllum framangreindum tilvikum verður dómur að
287