Tímarit lögfræðinga - 01.03.1997, Blaðsíða 14

í þessu sambandi er athyglisverður dómur Hæstaréttar frá 26. okt 1995 í máli
séra Geirs G. Waage gegn ríkinu en stefnandi byggir þær kröfur sem hann setti
fram á því að bráðabirgðalög sem gefin voru út í júlí 1992, um breytingu á
lögum um Kjaradóm, hafi ekki verið sett með stjórnskipulegum hætti. Sú
afstaða sem fram kemur í sératkvæði tveggja dómara sem skipuðu minnihluta
Hæstaréttar er einkar athyglisverð en þar kemur fram sú skoðun að með útgáfu
bráðabirgðalaga 1992 hafi verið farið út fyrir þær heimildir sem 28. gr.
stjórnarskrárinnar veitir. I áliti minnihluta Hæstaréttar segir:
... þótt ekki hafi verið haggað við formlegum skilyrðum til útgáfu bráðabirgðalaga í
28. gr. stjórnarskrárinnar með 6. gr. stjórnskipunarlaga nr. 56/1991, þar á meðal þeim
áskilnaði að brýna nauðsyn þuidí til útgáfu þeirra, er ljóst að breyting sú er gerð var
á 35. gr. [þ.e. sú skipan að Alþingi stendur nú allt árið] hlýtur að hafa áhrif á túlkun
orðanna “brýn nauðsyn”. Eftir því sem auðveldar verður að kalla saman Alþingi þeim
mun ríkari verður nauðsynin að vera og hún ræðst aðallega af tvennu: Annars vegar
því hver þörf er á skjótum viðbrögðum og hins vegar hversu langan tíma tekur að
kalla Alþingi saman. Ennfremur ber að gefa því gaum hversu mikilvægt málefni er og
hvort tvímælis orki hvemig leysa skuli.
Af gögnum þessa máls verður ekki séð að reynt hafi verið að kveðja Alþingi til fundar
til að taka á aðsteðjandi vanda og var þó sérstök ástæða til vegna þess hversu
mikilvægt mál var til úrlausnar. Hefur því ekki verið sýnt fram á að brýna nauðsyn
hafi borið til að setja bráðabirgðalög nr. 66/1992. Með útgáfu þeirra hefur verið farið
út fyrir þær heimildir sem 28. gr. stjórnarskrárinnar veitir.
Svo mörg voru þau orð. Það er einkar athyglisvert að síðan 1991 hefur
bráðabirgðalagaákvæðinu aðeins verið beitt 4 sinnum. Það er væntanlega til
marks um að oddvitar framkvæmdarvaldsins sjá að erfiðara er að réttlæta
beitingu bráðabirgðalagavaldsins en áður.
Og því má bæta við að í tveimur þinghléum núverandi ríkisstjórnar Davíðs
Oddssonar, sumurin 1995 og 1996, hefur bráðabirgðalagavaldi ekki verið beitt.
4. Fjórða og síðasta atriðið lýtur að stjórnsýslu þingsins
A undanförnum árum hefur skrifstofa þingsins verið verulega efld með því að
ráða til starfa háskólamenntað fólk. Þessi breyting hefur ekki síst falist í því að
efla þjónustu við fastanefndir þingsins og í þeim hópi sem ráðinn hefur verið til
starfa fyrir Alþingi á undanförnum árum hafa m.a. verið ungir og efnilegir
lögfræðingar. Eg tel að sú bætta þjónusta sem fastanefndirnar hafa fengið á
síðustu árum hafi verulega styrkt þá þinglegu meðferð sem mál stjórnarinnar fá
á Alþingi.
Þrátt fyrir þessa jákvæðu þróun hefur gætt tilhneigingar hjá fram-
kvæmdarvaldinu til að hafa bein afskipti af stofnunum Alþingis, þ.e.
ríkisendurskoðun, umboðsmanni Alþingis og Alþingi sjálfu, með ílutningi
stjórnarfrumvarpa.
Ég nefni dæmi:
8