Tímarit lögfræðinga - 01.03.1997, Blaðsíða 23

Ekki verður séð, að reynt hafi á réttarstöðuna að þessu leyti hér á landi, en
þau rök, sem færð hafa verið fyrir því, að kröfuhafi geti við ákveðnar aðstæður
öðlast beinan rétt á hendur ábyrgðarmanni á grundvelli loforðs til aðalskuldara,
virðast sannfærandi. Ef það er lagt til grundvallar verður að telja, að kröfuhafi
öðlist beinan rétt á hendur ábyrgðarmanni samkvæmt fyrirvaralausri ábyrgðar-
yfirlýsingu vegna öflunar láns, þótt yfirlýsingunni hafi verið komið til kröfu-
hafa af aðalskuldara án vitundar eða vilja ábyrgðarmanns til að skuldbinda sig
gagnvart viðkomandi kröfuhafa.
4.1.2 Form kröfuábyrgðar
Kröfuábyrgð er ekki formbundinn löggemingur og getur því hvort heldur sem
er verið skrifleg eða munnleg.10 Er nægjanlegt að fyrir liggi viljayfirlýsing
ábyrgðarmanns, með hverjum þeim hætti, sem slíkt er kleift.* I 11 Athafnaleysi eða
þegjandi samþykki gæti við ákveðnar aðstæður verið nægjanlegt.12
Venjulega veldur ekki vafa hvort ábyrgðarmaður hefur tekið á sig kröfu-
ábyrgð, enda liggur hún alla jafnan fyrir ótvíræð í skriflegu formi og er algengt
að notast sé við stöðluð form, einkum meðal banka og annarra lánastofnana.13
Að öðmm kosti getur verið erfitt að sanna tilvist ábyrgðar og hvers efnis hún
10 í H 1994 1411 var því haldið fram, að skuldabréf hefði aldrei orðið gilt viðskiptabréf,
hvorki að efni né formi, þar sem engir vottar voru á þvf, þótt svo væri mælt fyrir í bréfinu
sjálfu. Sjálfskuldarábyrgðarmaður hafði viðurkennt undirritun sína á bréfið og var því ekki
talið koma að sök, þótt undirskrift hans væri ekki vottfest.
I erlendri réttarframkvæmd þekkist að gerðar séu formkröfur til ábyrgðar. Samkvæmt 766. gr.
þýsku borgaralögbókarinnar (BGB) er það gildisskilyrði ábyrgðar, að hún sé skrifleg. Þá gilda
enn frekari kröfur samkvæmt 493. gr. svissnesku kröfuréttarlögbókarinnar (OR), en í því landi
gildir sú regla, að skrá verður opinberlega ábyrgðir einstaklinga að ákveðinni fjárhæð.
11 Henry Ussing, Kaution, bis. 20; Hans Verner Höjrup. Kaution, bls. 17.
12 Sem dæmi úr þýskri réttarframkvæmd nefnir Carsten Smith, að stúdent fari í banka í fylgd
með velmeinandi frænda og óski eftir láni með ábyrgð hans. Fari þessi viðskipti fram að
viðstöddum frændanum, sem hreyfir ekki athugasemdum, yrði hann vafalaust skuldbundinn
sem ábyrgðarmaður gagnvart bankanum. Sjá Garantirett III, bls. 129.
13 í H 1990 1593 reyndi á sérstætt tilvik varðandi stöðluð form skuldabréfa með sjálf-
skuldarábyrgð. Málsatvik voru þau, að nöfn tveggja ábyrgðarmanna voru rituð undir
svohljóðandi yfirlýsingu: „Eftirtaldir aðilar takast á hendur sjálfskuldarábyrgð á skuld þessari
...“. Hins vegar höfðu þeir ekki undirritað svohljóðandi yfirlýsingu neðanmáls á bréfinu:
„Samþykkir ofanskráðu sem sjálfskuldarábyrgðaraðilar:“ Abyrgðarmennirnir vefengdu, að
þeir hefðu gengist í ábyrgð fyrir aðalskuldara bréfsins, en síðar féll niður þingsókn af þeirra
hálfu. Meirihluti Hæstaréttar féllst ekki á það með héraðsdómi, að ábyrgðarmennimir hefðu
viðurkennt ábyrgð sína með því að fella niður þingsókn. Sfðan sagði, að í sóknargögnum í
héraði væri því ekki lýst, hver atvik voru að gerð skuldabréfsins og ritun nafna ábyrgðar-
manna. Samkvæmt þessu var talið ósannað, eins og málið lá fyrir héraðsdómara, að ábyrgðar-
mennirnir hefðu tekið á sig sjálfskuldarábyrgð á skuldbindingu aðalskuldara. I sératkvæði
tveggja hæstaréttardómara var vísað til þess, að ómótmælt væri, að ábyrgðarmennimir hefðu
ritað eigin hendi nöfn sín á skuldabréfið. Þótt þeir hefðu skrifað nöfn sín á annan stað á
bréfmu en til var ætlast, var ekki talið varhugavert að líta svo á, að þeir hefðu gert það í því
skyni að taka á sig ábyrgð samkvæmt skuldabréfinu.
17