Tímarit lögfræðinga - 01.03.1997, Blaðsíða 16

þingsköp Alþingis þar sem segir: „Forseti ber ábyrgð á rekstri Alþingis og hefur
æðsta vald í stjórnsýslu þess“. Hér er kveðið að með ótvíræðum hætti.
Hvað merkir þá að forsætisráðuneyti fari með málefni sem varða Alþingi eins
og mælt er fyrir í 4. tölul. 2. gr. reglugerðar um Stjórnarráð íslands? Ljóst er að
forsætisráðuneytið getur ekki í krafti þessa reglugerðarákvæðis tekið sér vald
sem gefur því rétt til íhlutunar um innri málefni Alþingis. Það gefur hins vegar
auga leið að ýmis konar málefni sem varða Alþingi með formlegum hætti hljóta
eðli máls samkvæmt að koma til kasta framkvæmdarvaldsins. Alþingi starfar í
tengslum við aðrar stjórnarstofnanir og eðlilegt er að ýmislegt komi upp á í
þeim samskiptum sem taka þarf til formlegrar meðferðar og afgreiðslu innan
stjórnkerfisins.
Sem dæmi mætti nefna að forsætisráðherra undirritar lög sem varða Alþingi,
svo sem þingskapalög. Auk þess hefur forsætisráðuneytið á hendi framkvæmd
ýmissa stjórnskipulegra athafna sem því eru falin í stjórnarskránni í umboði
forseta Islands, svo sem birting auglýsinga um samkomudag Alþingis, um
frestun á fundum þess og að það skuli koma saman til funda. Slíkum
framkvæmdum fylgir ekkert boðvald gagnvart Alþingi. Á boðvaldi og umsýslu
er að sjálfsögðu reginmunur.
Hafa verður í huga að stjórnsýsla Alþingis stóð ekki styrkum fótum
þegar lögin um Stjórnarráðið og stjórnarráðsreglugerðin voru sett.
Lagaákvæði sem lutu að stjórnsýslu Alþingis voru auk þess fá og óljós og ekki
til þess fallin að renna styrkum stoðum undir sjálfstæði stofnunarinnar. Má því
ætla að sá atbeini sem Alþingi naut af hálfu forsætisráðuneytisins á þessum
árum í sambandi við fjárhagsleg málefni sín hafi ekki síst helgast af þeim
aðstæðum og sjálfsagt verið staðfesting á ríkjandi ástandi mála þegar
stjórnarráðslögin og reglugerðin tóku gildi 1969.
Allt horfir þetta öðru vísi við í dag. Staða Alþingis er allt önnur og hefur eflst
til mikilla muna á undanförnum árum. Allar forsendur sem lúta að stjórnsýslu-
legu sjálfstæði Alþingis eru nú til staðar, eins og löggjöfin sem sett hefur verið
um starfsemi Alþingis og stjórnsýslu þess ber ljóst vitni.
Löngu er orðið tímabært að leiða þennan ágreining Alþingis og oddvita
framkvæmdarvaldsins til lykta. Þessari umræðu er fyrir löngu lokið í nágranna-
ríkjum okkar. Þar eru ekki bornar brigður á stjórnsýslulegt sjálfstæði þinganna
gagnvart framkvæmdarvaldinu. Niðurstaðan hlýtur að verða sú sama hér á
landi.
10