Tímarit lögfræðinga - 01.03.1997, Blaðsíða 37

hlutabréf sín í Nesco Kringlunni hf. til ýmissa nákominna og fékk fyrir skuldabréf
sem síðar voru afhent bankanum. Skiptastjóri Nesco frlf. krafðist riftunar á þessari
ráðstöfun, þar sem bankinn hefði í reynd fengið skuld sína greidda með hluta-
bréfunum.
I Hæstarétti var ekki fallist á riftun. Talið var að Nesco frlf. hefði ekki orðið fyrir fjár-
hagslegu tjóni og myndi hagnast á kostnað Iðnaðarbankans ef kröfur um riftun næðu
fram að ganga, þar sem skuldbindingar Nesco frlf. höfðu verið lítils virði á þeim tíma
sem til þeirra var stofnað. I sératkvæði var fallist á riftun ráðstöfunarinnar.
2. ALMENNT UM SKILYRÐI RIFTUNAR SAMKVÆMT
1. MGR. 134. GR. GÞL.
Akvæði 1. mgr. 134. gr. gþl. er svohljóðandi:
Krefjast má riftunar á greiðslu skuldar á síðustu sex mánuðum fyrir frestdag ef greitt
var með óvenjulegum greiðslueyri, fyrr en eðlilegt var eða greidd var fjárhæð sem
hefur skert greiðslugetu þrotamannsins verulega, nema greiðslan hafi virst venjuleg
eftir atvikum.
Skilyrði 1. mgr 134. gr. gþl. eru öll hlutlæg. Til þess að krefjast riftunar er
nægilegt að sýna fram á að þau séu fyrir hendi, en í þeim efnum hvílir
sönnunarbyrðin á þrotabúinu. Það er hins vegar hlutverk riftunarþola að sýna
fram á að greiðslan sé venjuleg eftir atvikum.
I eftirfarandi köflum verður fjallað um mismunandi skilyrði riftunar
samkvæmt 1. mgr. 134. gr. gþl. og verður áhersla lögð á það hvernig íslenskir
dómstólar hafa túlkað ofangreind skilyrði í dómum sínum á síðustu árum. í því
skyni hafa verið reifaðir flestir þeir dómar sem fallið hafa frá árinu 1986 og
varða riftun á grundvelli greinarinnar.
2.1 Greiðsla skuldar
Skilyrði riftunar skv. 1. mgr. 134. gr. gþl. er að greidd hafi verið skuld. Með
greiðslu er átt við að þau verðmæti sem skuldarinn innir af hendi gangi til
lækkunar eða fullrar greiðslu á skuldum hans við kröfuhafann.6 Sé þannig í
pottinn búið skiptir engu máli hvaða nafn aðilar kunna að gefa viðskiptum
sínum. Mestu máli skiptir að meta hvort tilgangur skuldarans hafi í raun og veru
verið að greiða skuld við lánardrottinn.
Til skuldarinnar þarf að hafa stofnast áður en greiðslan fór fram.7 Þá hefur
það verið talið skilyrði riftunar að skuldin hafi stofnast óháð greiðslunni,
þannig að hún hafi ekki verið forsenda gagngreiðslunnar.8 Það er ekki skilyrði
að skuldin sé peningaskuld, hún getur kveðið á um annað, svo sem um
afhendingu á tegundarákveðnum vörum.9
6 Sjá Viðar Már Matthíasson, bls. 101 og Konkursloven, bls. 456.
7 Sjá Konkursloven, bls. 456.
8 Sjá Stefán Már Stefánsson, Islenskur gjaldþrotaréttur, Reykjavík, 1982, bls. 164-166.
9 Sjá Stefán Már Stefánsson, bls. 166.
31