Tímarit lögfræðinga - 01.06.1999, Síða 26

áfrýjanda. I þeim fólst skýrt og ótvírætt mat löggjafans, sem við svo búið verður ekki
haggað af dómstólum.
3.
Ekki skal því haldið fram hér, að mál Marshall Nr. 1 og mál Andrésar
Andréssonar séu að öllu leyti sambærileg. Svo er sjaldnast um skaðabótamál.
Annað málið snerist um bætur fyrir brot á jafnréttislögum (Marshall Nr. 2), hitt
málið snerist um bætur fyrir skerðingu á aflahæfi (.Andrés Andrésson).
Þessi tvö skaðabótamál eiga þó sameiginlegan mjög mikilsverðan þátt. Þau
snúast bæði um skaðabætur fyrir skerðingu á grundvallarréttindum. Evrópu-
dómstóllinn telur meginregluna um jafnrétti hafa grundvallarþýðingu (funda-
mental importance) í bandalagsréttinum (sjá t.d. Marshall Nr. 1, 36. málsgrein).
Hæstiréttur Islands staðfestir, að aflahæfi manna sé stjómarskrárvarin eign. Af
þessum sökum meðal annars er forvitnilegt að bera nokkuð saman, hvemig
hinir tveir dómstólar nálgast viðfangsefni sitt.
Evrópudómstóllinn, sem ekki hafði við að styðjast nema almenna löggjöf
Evrópubandalagsins, meira að segja mjög almennt orðaða, (6. gr. jafnréttistil-
skipunarinnar), lagði á það áherzlu, að virkri vemd þeirra réttinda, sem tryggja
átti, yrði ekki náð nema með fullum skaðabótum (úr því að skaðabótaleiðin var
valin). Hann veitti því aðildarríkjunum ekki svigrúm til þess að setja ákvæði um
hámarksbætur í innanlandsrétt sinn, heldur dæmdi málið samkvæmt grund-
vallarreglu skaðabótaréttarins um fullar bætur fyrir fjártjón.
Hæstiréttur, sem hafði við að styðjast ótvírætt stjómarskrárákvæði um fullar
bætur fyrir eignaskerðingar, ákvæði, sem ekki heimilar neinar undantekningar,
féllst á það, að ætla verði löggjafanum nokkurt svigrúm til þess að ákveða bætur
fyrir fjártjón, þó að um leið hafi rétturinn viðurkennt, að ekki verði gefin einhlít
svör um það, hvort hin nýju lög fullnægi því markmiði að tryggja tjónþolum
fullar bætur fyrir fjártjón.
I fræðilegri umræðu um þá tvo dóma, sem hér eru gerðir að umtalsefni,
verður hver og einn að dæma fyrir sig, hvor ofangreindra túlkunaraðferða þyki
þjóna betur því markmiði að tryggja vemd mannréttinda með virkum hætti, en
það er viðurkennt meginsjónarmið við túlkun mannréttindaákvæða.
Það er skoðun undirritaðs, að túlkunaraðferð Evrópudómstólsins hefði átt
betur við í máli Andrésar Andréssonar.
Það skal fúslega viðurkennt, að ákvörðun bóta fyrir varanlega örorku er
vandasamt verk. Engin tvö mál era eins. Eðli málsins samkvæmt hlýtur ákvörð-
un í þessu efni að vera háð mati, þótt ófullkomið verði, hvaða aðferð sem beitt
er.
Fyrir skerðingu á aflahæfi ber að greiða fullar bætur samkvæmt 72. gr.
stjómarskrárinnar. Það verður að teljast rökbundin afleiðing af tryggingu
stjómarskrárákvæðisins fyrir fullum bótum, að hámark bóta verði ekki ákveðið
með almennum lögum (nema þá svo hátt, að hámarkið sé ofan við hugsanleg
mörk fullra bóta í hvaða tilviki sem er). Það getur ekki talizt nægilegt, að
92