Dvöl - 01.10.1938, Síða 35

D V Ö L
Það fær brátt furðu mikla leikni
í því að bjarga sér sem bezt má
verða úr hverri raun.
En hefir það ekki einmitt verið
aðalsmark sveitanna hversu giftu-
samlega þeim hefir tekizt að
bjarga sér úr hverri eldraun. Rís
þar ekki menning þeirra hæst?
Einangrun, fátækt, verkfæraleysi.
Og þar á ofan hafís, eldgos og
drepsótíir. Með yfirmannlegum
krafti hefir þjóðin barizt hér gegn
og unnið mikla sigra. Það er und-
ursamlegt hve mörg heimili allt
frá öndverðu hafa komizt langt
í Ijví að rísa til sómasamlegs lífs
af svo að segja engum efnivið.
Með nægjusemi, þollyndi, samtök-
um og dugnaði hefir þeim tek-
ist langflestum að bjarga sóma
sínum. Það er ekki lítið eftir-
tektarvert hversu mikill menning-
arbragur getur leynzt innan
veggja lágreists sveitabýlis. Þar
getur verið gott til dvalar þótt fá
séu húsgögnin.
Ágætt tákn um snilld bóndans
og hæfni í því að skapa heil-
steypt verk af litlum efnum, er
ganrli torfbærinn. 1 landi sífelldrar
úrkomu og umhleypinga seldi
náttúran honum í hendur léleg-
asta byggingarefnið sem getur —
torfið. Úr því hleður hann þykka
veggi, sem gróa fljótt og legg-
ur hellu á brött þök, sem kljúfa
ágætlega regnið. í grænu túni rís
yfirlætislaus bær. Á mjúkan, kyrr-
látan Iiátt rennur hann saman við
umhverfið. Jörðin, bærinn og
273
bóndinn eru sem ein samgróin
óaðskiljanleg eining. Sál bóndans
og samband hans við móður jörð
speglast þarna ágætlega. Sú meg-
in hugsjón hans að bjargast sem
bezt má verða af litlum efnum
óvíða betur túlkuð. Hér liggur
að nrestu gildi og fegurð þessn
stíls.
Svo kemur nýr tími með stein
og lím og vill byggja í sama
stíl. Þau hús eru bæði dýr og
óþægileg. Þar með er hugsjón
bóndans svívirt, sú að gera allt
sem haganlegast og bezt. Hér er
eftirlíkt án nokkurs innra skiln-
ings. Fingraför nýlendumenning-
arinnar auðsæ, öpun í blindni.
Ennþá er eitt ótalið, sem mun
hafa sterk, mótandi áhrif á hjarta
hvers barns, sem ellst) í sveit, það
er hið innilega samband þess við
dýrin. Æskumenn á kynþroska-
skeiði geta fundið til einangrunar
í siveit, en barn aldrei, á hversu
miklu afdalakoti, sem það elst.
Mennirnir, sem það lifir með,
marka því engan bás. Allt um-
hverfið með öllu sínu fjölþætta
lífi er heimur þess. Sál þess rúm-
ar víddir óendanleikans. Það
hlakkar til fyrsta fífils vor hvert
og fagnar honum sem góðum vini.
Leyndarmál fugls, sem á hreið-
ur í vegg, þekkir það í æsar.
Hver skepna á heimilinu er félagi
þess frá því fyrsta. Það kannast
við duttlunga hennar, þarfir og
þrár.
Hið nána samlíf barnsins við