Dvöl - 01.10.1938, Síða 70

308
D V ö L
Bókafregnir
Sigurður Helgason. Og árin
líSa. Þrjár stuttar skáldsögur.
Útgefandi: ísafoldarprent-
smiðja h.f. Reykjavík 1938.
í öllu því gegndarlausa bókaflóði, sem
árlega hellist inn í bókabúðimar — og
að nokkra leyti út úr þeim aftur — vik-
uraar fyrir jólin, eru að jafnaði aðein*
fáar bækur, sem lifa það að sjá næstu
jól, þ. e. a. s. þegar þær eru búnar að
vera eitt ár á markaðinum, dettur engum
í hug að spyrja um þær framar og það
man enginn eftir þeim, fyrr en þeim
skýtur upp á einhverri bókavikunni eftir
skemmri eða lengri tíma. Þessar bækur
eru dægurflugur, það er tekið eftir þeim
vegna þess eins, að þær eru nýjar — og
þá náttúrlega auglýslar —, vegna þess
ið þær eru óþekktar. Þegar menn lesa
þær, kynnast þeim, þá eru þær um leið
gleymdar. Aðeins örfáar lifa lengur; það
eru bókjncnníiVnar, góðu bækumar, sem
eru lesnar af því að þær eru góðar, en
ekki fyrir þá sök, að þær séu nýjar. Ég
gæti trúað, að í ár yrði bók Sigurðar
Helgasonar meðal hinna fáu útvöldu.
Ég hefi því miður ekki haft tækifæri
til þess að lesa fyrri bækur þessa höf., en
ef nokkuð má marka dómana, sem þær á
sínum tíma fcngu, hefir honum farið
geysimikið fram sem íithöfundi. Yfirleitt
má segja nm bókina „Og árin líða“
(nversvegna er meirililuti íslenzkra bóka-
heita markleysa út í bláinn ? Mátti ekki
kenna þessa bók við einhverja söguna, t.
d. miðsöguna?), að hún sé lnngt yfir
meðallag þess, sem nú er gcfið út á landi
hér. — Fvrsta og jafnframt stytzta sag-
an „Þegar neyðin er stærst“ segir frá
bóndarolu, sem á degi nevðarinnar bjarg-
ast og öðlast brot af Hfshamingju fvrir
kraft sinnar bamalegustu heimsku. —
Sagan er prýðilega sögð og hin afkára-
lega og hálf reyfara-kennda beinagrind
hennar færð í mjög eðlilegan og hrukku-
lausan búning. — „Skarfaklettur" heitir
næsta og bezta sagan, full af dramatískri
ógn og myrkum örlögum. Það er langt
síðan birzt hefir ný ísl. smásaga, sem til-
tækilegt er að bera saman við margt af
því, sem beztu erlendir höf. láta frá sér
fara í þeirri grein, en hér kom þó ein.
Það er meira að segja ekki laust við
sjálfrað eða ósjálfráð áhrif frá einni eða
tveimur afburðasnjöllum erl. smásögum,
sem birzt hafa í ísl. þýðingum, þar sem
einveran í fangelsi náttúnumar, í sain-
starfi við sult og aðrar líkamlegar þján-
ingar, reytir spjarimar utan af frum-
stæðustu hræringum mannlegs huga. — T
þessari sögu er einveran aðeins gerð enn
óbærilegri með því að láta tvær ósain-
stilltar sálir auka hvora á annarar byrði
En það er galli, að höf. hættir við að lofa
fram í tímann. Þegar barizt er í tvísýnu
um líf eða dauða, slaknar hinn spennti
strengur í brjósti lesandans við þessa
setningu: „Og oft var það síðar, þegar
lmn lét hugann reika, að hann nam stað-
ar við þetta atvik,“ o. s. frv. Nú, þau
eign þá að bjargast, fyrst hún á eftir að
lifa lengi enn! Hins sama gætir víð,ar í
bókinni. — Síðasta og lengsta sagan „Á
vegi reynslunnar" er gömul og r.ý sorgar-
saga, sem oft hefir verið sögð áður, en er
ekld sögð af nógum glæsileik hér til þess
að umbúðimar vegi upp á móti því, hve
innihaldið er laust við að vera framlegt.
Það, sem einkennir þessa bók, er vand-
virkni og aftur vandvirkni. Hún geymir
lítið sem ekkert af leiftrandi setningum,
og höf. á meira að segja stundum í mesta
basli við að koma hugsunum sínum í fonn
klúðurslausrar íslenzlm. En með elju og