Dvöl - 01.10.1938, Page 73

D V Ö L
311
bvo, nö snjallar greinar í blöðum og
tímaritum, sem mönnum gengur misjafn-
lega að halda saman og vernda frá glöt-
un eða ásælni lestrarfúsra meðbræðra,,
þurfa helzt að komast á jafn-óhultan
stað og í sérstaka bók, sem stöðugt getur
verkað sem upprifjun gamalla kærra
minninga. Þetta á þó enn frekast við um
útvarpsfyrirlestra, sem eyrað skynjar í
einni lotu, svo að áhrifin verða nánast
heildaráhrif; einstök atriði gleymast og
rifjast ekki upp fyrr en þau berja að
dyrum í búningi ritaðs máls og birtast þá
sem kunningjar — ýmist góðir og
skemmtilegir eða leiðinlegir og þreyt-
andi, eins og títt er um kunningja yfir-
leitt. Nú eru sem sagt flestar beztu og
snjöllustu ritgerðir Sig. Ein. komnar sam-
an í eina bók, þótt ég fvrir mitt leyti
sakni nokkurra, t. d. „Undir krossi vel-
sæmisins" o. fl., ennfremur margra út-
varpsfvrirlestra, sem ég ekki lengur man
að nefna.
Það tízkufyrirbæri, að fella dóma sína,
án þess að hafa heyrt eða séð bað, sem
um er dmmt. hefir enn ekki náð svo al-
mennri viðurkenningu, að ekki vilií flest-
ir hafa einhveria nasasión af viðfangs-
efninu. Það er bví t. d. ekki lítill fen<nir
fvrir bá. sem oftast hnfa vitnnð í rito-erð
Sig. Ein. um hiuar ..fornu dvgfrðir." án
bnss að vita ei<rin1ega fvrir víst, hvað í
henni stendnr. að fá nú tækifmri til bess
að kvnnast besQu ó<ruðlega skrifi f ei<rin
persónu o<r milliliðalaust. Ennfremur er
liér að finna hina fræsru grein hans um
„nesinmennskuna“, sem á sfnum tfrna
vakti heldur en elcki nthvgli og deilur, og
svona mætti halda áfram að telia. Yfir-
leitt gerir höf. lítið að bví nð stinga nið-
ur penna eða halda ræðustúf nema vekia
um leið athygli. svo að ekki só notnð
sterkara orð. Margra skoðnn er sú, að n-
deilan sé hans sterka hlið, og bví er ekki
að neita, að bar virðist hann vera í essinu
sínu, en eftir lestur ritgerðnnna om
Hermann Wildenvey, Ogmund Sigurðs-
son skólastjóra, greinnnna „Svo mælti
austrælin vinur," „Bær hinna rauöu
blóma“ o. fl. dylst engum, að þessi víg-
fimi og harðskeytti bardagamaður á
hörpu hangandi á vegg sínum, og stund-
um dettiur í hann að slíðra sverðið., og
fara að fitla við strengi hennar. Og les-
endumir verða að dæma um það sjálfir,
hvort strengleikamir eða vopnagnýrinn
beri skapara sínum glæsilegra vitni.
Prentun bókarinnar gerir rækilega til-
r.aun til þess að sannfæra lesandann um
að hann standi á þeim stað í veraldax-
sögunni, sem kenndur er við aldamótin
1900, eða kannske sé hann ekki kominn
svo langt. Prófarkalestur mætti sömuleið-
is vera betri. Þ. G.
Pétur Sigurðsson. Astalif. —
Útgefandi: ísafoldarprentsm.
h.f. Reykjavík 1938.
Eins og nafnið bendir til, fjallar kver
þetta um vinsælasta og algengasta við
fangsefni bókmenntanna og þann þátt
mannle.gs lífs. sem flestum öðrum fremur
er rauði þráðurinn. enda þótt blábræðir
og snurður komi þar einnig stundum við
sögu. Bókin getur ekki talizt fræðirit,
enda gerir höf. ekki kröfu til þess; aðal-
efni hennar em vinsamlegar bendingar
og svo saga höf. siálfs í bessum efnnm,
sö"ð af svo einstakri lireinskilni og anð-
mvkt hiartans. að st.undnm náWst skrift-
ir eða vitnisbnrð frplsnðra. En ástæðu-
lanst er nð efast um tilganrinn, og hver
levfir snr bá að amast við mpðaliun? Auk
þessa ræðst höf.. sem er all-friálslyuduT
í ástamálum, á hverskonar fhaldssemi og
afturhald í bessum efnnm. bvort sem það
er rnnnið undan rifjum kirkin Krists eða
nnnarra aðila. Yera má, að þeim, sem
friálsastar ástir kiósa, byki höf. stundum
lielzt til mikill miðflokkamaður, en ekki
skal ég öðru trúa en að hinum, sem í hvor-
ug.au fótinn geta stigið fyrir vandlætingu
og hneykslum yfir svndum og siðleysi ná-
ungans og þá auðvitað einknm og sér í
lagi unga fólksins, virðist sem liér só á