Melkorka - 01.09.1949, Blaðsíða 12

Þýddar sögur og fræðandi greinar komu
að staðaldri í blaðinu og er undravert, hvað
ritstjórar Framsóknar hafa fylgzt vel með
öllum þeim atburðum á erlendum vett-
vangi er snerti málefni kvenna. Yfirleitt
hvílir einhver menningar- og dirfskublær
yfir þessu fyrsta málgagni íslenzkra kvenna,
sem við getum verið stoltar af.
Barátta kvenna fyrir launajafnrétti er
jafngömul kvenréttindahreyfingunni, og
þeirri baráttu er ekki lokið enn. í júlí-blaði
Framsóknar 1897 er grein með fyrirsögn-
inni: „Er mismunur á launum karla og
kvenna rcttlátur?“ Þar er bent á að karl-
menn hafi i/2—z/ meiri vinnulaun um árið
en kvenmenn, að kvenfólki sé goldið helm-
ingi minna kaup við heyvinnu á sumrin, en
þó kastar fyrst tólfunum, segir greinarhöf-
undur, „þegar kvenfólki, sem gengur að al-
veg sömu vinnu og karlmenn (t. d. við salt-
fisksverkun, kolaflutning í kaupstöðum o.
fl.) er þó goldið helmingi minna kaup, og
gegnir furðu hve lengi kvenfólkið hefur lið-
ið slíkan órétt með þögn og þolinmæði, en
það er fjarri að kalla það nokkra dyggð, þó
það gjöri það. Það er langt frá, að svo sé.
Þess væri miklu fremur óskandi, að allt það
kvenfólk, sem hér á hlut að máli, eða að
minnsta kosti meiri hlutinn af því hristi nú
af sér nægjusemis- eða deyfðarmókið og
gerði samtök sín á milli um að krefjast rétt-
ar síns í þessu elni, eða með öðrum orðum:
að þær gengju í félagsskap lil að krefjast
sama kaupgjalds og karlmenn fyrir sömu
vinnu eða að neita að gefa sig í slíka vinnu
að öðrum kosti.“
Rúm hálf öld er liðin síðan grein þessi
birtist. Atvinnuhættirnir hafa breytzt. Þótt
konur rogist ekki lengur með kolapoka á
bakinu fyrir helmingi lægra kaup en karl-
maðurinn, er óréttlætið í launamálum
kvenna er ennþá svo áberandi að óskiljan-
legt er að hin sterku samtök íslenzkra
kvenna skuli þola slíkt lengur.
Árið 1899 með janúar-blaði þess árs láta
þær Sigríður Þorsteinsdóttir og Ingibjörg
Skaptadóttir af ritstjórn og útgáfu Fram-
sóknar og selja blaðið frú Jarþrúði Jóns-
dóttur og Ólafíu Jóhannsdóttur, og flyzt þá
Framsókn til Reykjavíkur og er gefin þar út
um nokkurra ára skeið.
Þótt ):>að sé freistandi að fylgjast fram á
nýju öldina með Framsókn og þeim merku
konum, sem tóku við ritstjórn hennar, þá
verður það ekki gert í þetta sinn.
Ef við stöldrum við og lítum til baka, þá
sjáum við að mörg vötn hafa fallið til sjáv-
ar á íslandi sem annars staðar síðan Bríet
Bjarnhéðinsdóttir skrifaði fyrstu grein sína
í Fjallkonuna og fyrsta málgagn íslenzkra
kvenna, mánaðarblaðið Framsókn lióf
göngu sína á Seyðisfirði 1895. Hugsjónir
þær, sem hrifu með sér beztu menn og kon-
ur þjóðanna, um og fyrir aldamótin, og
meðal annars báru uppi kvenréttindahreyf-
inguna í lieiminum, hafa margar hverjar
rætzt á tuttugustu öldinni og fært konum
dýrmæt réttindi, svo sem kosningarétt, rétt
til náms og menntunar, en algert jafnrétti
kynjanna þekkist ekki enn að fullu nema í
hinum sósíalistíska hluta heims, Ráðstjóin-
arríkjunum og öðrum alþýðuríkjum, þar
sem fullur réttur konunnar er tryggður
með stjórnarskrá landsins og í framkvæmd.
En hinn nýi dagur „ekur hratt vagni sinum
austan himinhvolfið“. Félagssamtök milj-
óna og aftur miljóna kvenna um alla ver-
öld sýna að konur hafa með nýrri sjón risið
upp úr alda myrkri, og hina þungu móðu,
jafnréttiskröfu konunnar, mun ekkert afl fá
stöðvað lengur.
Fyrir 54 árum síðan hófu tvær seyðfirzk-
ar konur merki jafnréttis og mannréttinda
hátt á loft. Kvennablaðið Framsókn er glæsi-
legt dæmi um stórhug og réttlætiskennd ís-
lenzku konunnar, hugrekki liennar að ganga
í þjónustu þeirra hugsjóna, sem hún trúir á
og veit að munu sigra. Frú Sigríður Þor-
steinsdóttir, kona Skapta ritstjóra Austra, og
dóttir hennar Ingibjörg Skaptadóttir, rit-
stjórar Framsóknar á Seyðisfirði, voru slíkar
konur.
52
MELKORKA