Heilbrigðismál - 01.06.1977, Qupperneq 5

LEGHALSKRABBAMEIN
Skipubgóar hópskoóanir hafa leitt
til verulegrar fœkkunar dauósfalb
Grein þessi er eftir Guðnmnd
Jóhannesson en hann er yfir-
lceknir leitarstöðvar Krabba-
Meinsfélags íslands. Siðar verða
birtar greinar um brjósta-
krabbamein og krabbamein í
legbol og eggjastokkum.
'Hkynja sjúkdómar
eru mikið vandamál
Hér á landi. eins og í flestum
dðrum löndum, eru illkynja sjúk-
dóniar önnur algengasta dánaror-
sökin, næst á eftir hjarta- og æða-
sjúkdómum. Samkvæmt niann-
fjölduskýrslum Hagstofu fslands
óóu alls á tíu ára tímabilinu 1961
~70 rúmlega 2700 manns hér á
lundi úr illkynja sjúkdómum
(krabbameinum) og þar af var um
helmingurinn konur.
Dánartíðni vegna fimm al-
gengustu krabbameina hjá konum
Var á sama tímabili sem hér segir:
^fjóstakrabbamein 221, maga-
krabbamein 221, krabbamein i
leghálsi 111, krabbamein í eggja-
stokkum 95 og krabbamein í legbol
36 (þrjú þau síðast nefndu saman-
lagt 242).
Þessar fimm tegundir krabba-
nieina hafa því kostað okkur 684
mannslif á einum áratug eða að
meðaltali um 68 á ári. Þess hefur
°ft verið getið réttilega hversu
mikilla fórna hafið hefur krafið
'slensku þjóðina þar sem hörð sjó-
s°kn hefur löngum verið talið eitt
nðalsmerki íslendinga. Til saman-
nrðar er fróðlegt að geta þess að á
áðurnefndu tíu ára tímabili 1961 —
70 var fjöldi dauðaslysa á sjó og í
vötnum, þar með talin vélaslys á
sjó, alls 221 eða nokkuð lægri en
fjöldi þeirra kvenna sem á sama
tímabili létust af völdum krabba-
meins í kynfærum (242). Á sama
tímabili dóu nákvæmlega jafn
margar konur af völdum brjósta-
krabbameins og magakrabba-
meins, hvors fyrir sig, eins og
samanlagður fjöldi dauðaslysa á sjó
var. Sé litið á heildardánartíðnina
af völdum þessara fimm al-
gengustu krabbameina hjá konum
hafa á þessu timabili dáið árlega
rúmlega þrisvar sinnum fleiri kon-
ur heldur en allir sem létust af
slysum á sjó og vötnum.
Af þessum samanburði má sjá að
illkynja sjúkdómar eru ekki aðeins
vandamál þeirra sjúklinga sem
sýkjast heldur eru þeir einnig stórt
þjóðfélagsvandamál. Það er því
mikils um vert að beitt sé öllum
tiltækum ráðurn í þeirri viðleitni að
flýta greiningu meinsins og bæta
Leghálsakrabbamein á byrjunarstigi
(stig I). Telkn.: F. Netter.
meðferð krabbameinssjúklinga. En
þetta er einmitt megin tilgangur
krabbanieinsfélaganna. Krabba-
meinsfélag íslands og önnur
krabbameinsfélög hafa haldið uppi
krabbameinsleit hjá konum síðustu
árin. Vegna þeirra sérstöku mögu-
leika sem frumurannsóknir hafa
gefið til greiningar frumstigs
breytinga í leghálsi, beindust þessar
skoðanir í fyrstu nær eingöngu að
greiningu leghálskrabbameinsins.
í þessari grein verður fjallað urn
leghálskrabbamein og áhrif hóp-
skoðana í tíðni þess og dánartölu,
en áformað er að gera síðar á sama
hátt skil öðrum illkynja sjúk-
dómurn sent þessi krabbameinsleit
hefur i ríkara mæli beinst að
síðustu árin, þ. e. a. s. krabbamein í
brjóstum, legbol og eggjastokkum.
Heildarútgjöld til heilbrigðis-
mála eru á fjárlögum ársins 1977
áætluð 30 milljarðar króna en
aðeins einum þúsundasta hluta
þessara útgjalda er varið til
krabbameinsleitar, þrátt fyrir þá
staðreynd að krabbamein er
dánarorsök í einu tilfelli af hverjum
fimm hér á landi síðustu árin. Sú
spurning hlýtur því að vakna hvort
ekki sé ástæða til að beina í ríkara
mæli meira fjármagni til þeirra
þátta heilbrigðismála þar sem
vænta ntá áþreifanlegs árangurs
eins og komið hefursvo greinilega í
ljós í sambandi við krabbameins-
leit.
Hugsanlegar orsakir
Um orsakir leghálskrabbameins
er fátt vitað með vissu. Sjúk-
JÚNÍ 1977
5