Heilbrigðismál - 01.06.1977, Qupperneq 9

Hvers vegna Banda-
ríkjamenn bönnuóu
SAKKARÍN
Notkun ýmissa sætiefna í stað
sykurs hefur aukist mikið á síðustu
áratugum. Þekktustu nöfnin eru
cyclamates, sorbitol og sakkarín
(saccharin). Einnig eru til önnur
efni svo sem xylitol og lycasin og nú
er verið að gera tilraunir með ný
efni, t. d. SRI oxime V, aspartame
og Neo-DHC (neohesperidine
dihydrochalcone).
Arið 1970 var cyclamate bannað
• Bandaríkjunum og víðar þegar í
'jós kom að það gat valdið krabba-
meini í lifur á rottum. Á íslandi var
efnið aldrei bannað en notkun þess
hér á landi var hætt að mestu leyti.
Þó er það selt hér enn í a. m. k.
tveimur tegundum af sætitöflum.
Sorbitol er ekki hitaeininga-
snautt eins og cyklamate og
sakkarín og gefur því ekki sömu
möguleika og þau. Það mun
þekktast hér í tyggigúmmíi sem
kennt er við það.
Sakkarín er 450 sinnum sætara
en strásykur á bragðið. Það hefur
þann ókost að skilja eftir málm-
hragð í munni eftir neyslu og einnig
kemur af því annarlegt bragð sé
það hitað upp. Sakkarín eykur ekki
geymsluþol matvara, eins og
sykurinn gerir, og kemur því ekki
að neinu öðru gagni en að gefa sætt
hragð. I Bandaríkjunum eru árlega
notuð um 2000 tonn af sakkaríni,
einkum í gosdrykki og vörur fyrir
Vkursjúka.
Það vakti því verulega athygli i
marsmánuði þegar sagt var frá því
að notkun sakkaríns yrði bönnuð
dÚNI 1977
að mestu leyti þar í landi frá 1. júlí.
í Kanada verður efnið bannað í
gosdrykkjum frá 1. júlí en að öllu
leyti frá 1. september í haust.
Bandaríska matvæla og lyfja-
stjórnin (Food and Drug Admini-
stration) byggði bann sitt á svo-
nefndu Delaney ákvæði í lögum frá
1958. í ákvæðinu stendur að taka
beri af niarkaðinum öll þau efni
sem uppvíst hefur orðið að valdi
krabbameini, hvort sem það er í
mönnurn eða dýrum.
Slík sök hafði sannast á sakkarín
í rannsókn sem gerð var á vegum
opinberra aðila í Ottawa í Kanada.
Við rannsókn á nokkur hundruð
rottum reyndist sakkarín geta
valdið blöðrukrabbameini í rottum
sem fengið höfðu efnið í stórum
skömmtum, eða sem samsvaraði
því að maður drykki úr 800
flöskum af sykurlausum drykkjum
á dag.
Sumum þar vestra fannst bannið
svo fáránlegt að þeir lögðu til að á
umbúðir fyrir sakkarín ýrði letrað:
„Aðvörun! Kanadamenn hafa
komist að raun um að sakkarín sé
hættulegt fyrir heilsu rottanna
þinna".
En þeir sem til þekkja vita að
dýratilraunir í líkingu við þá kan-
adísku eiga fullan rétt á sér og gefa
oft vísbendingu um efni sem síðar
reynast varasöm mönnurn. Árlega
fórna Bandaríkjamenn lífi 35
milljóna tilraunadýra í vísindaleg-
um tilgangi. Rottur og mýs eru
mikið notaðar vegna þess að líf-
efnafræðilega svipar þeim mjög til
Fimmtán sykurmolar eru mun fyrirferðarmeirl en fimmtán hundruð
sakkaríntöflur sem á myndinni eru, enda er sakkarínið talið 450 sinnum
sætara en venjulegur sykur L|ósm.: j. r.