Samtíðin - 01.12.1947, Síða 11

SAMTlÐIN
9
Pierre Ducrocq:
Frakkneska
akademían
[Höfundur þessarar greinar er kunnui
leikari í París. Hann var sendikennari
i frakknesku við Háskóla íslands árið
1946. Eftirfarandi grein um hina merku
og aldagömlu menningarstofnun þjóðar
simiar skrifaði hann að beiðni Samtíð-
arinnar. — Ritstj.]
RIÐ 1935 var haldið hátíðlegt 300
ára afmæli Frakknesku akadem-
íunnar. (L’Academie Francaise) í
París. Richelieu kardínáli og fræði-
maðurinn Valentin Conrart voru
feður hennar með þeim hætti, að sá
síðarnefndi er raunverulega stoí'n-
andinn, en sá fyrrnefndi gerðist
verndari félagsskaparins og skipu-
lagði hann. Hið virðulega nafn þess-
arar menningarsamkundu hefur
stundum vakið örlitla liáðtilfinningu
hjá nútímamönnum. Robert de Fler,
sem'skipaði 29. sæti akademíunnar
á árunum 1920—27, vakti á sínum
tíma talsvert hneyksli með því að
semja gamanleik um hana. Leikur
þessi var seinna kvikmyndaður og
nefndist kvikmyndin: Græni frakk-
inn. Þar er af miskunnarlausri
bergsögli flett ofan af ýmsu, er aka-
demíuna snertir, sagt, að meðlimir
hennar séu gamalmenni, sem geng-
in séu í harndóm og haldi dauða-
haldi í fornar venjur. Nýliðarnir séu
meðalmennskan uppmáluð, og séu
þeir valdir i akademíuna miklu
fremur sakir tignar en hæfileika.
Samkvæmt reglunum skyldu eiga
þar sæli jafnniargir hershöfðingjar
sem skáld og prelátar. Enda þótt
leikritið sé nokkuð öfgakennt, sýnir
það þó með óyggjandi rökum, að
hin gamla og virðulega stofnun var
um þær mundir orðin æði rykfallin
og svo íhaldssöm, að liún stjakaði
frá sér fjölmörgum mikilhæfum rit-
höfundum, sem lienni þótlu of rót-
tækir á pólitísku eða fagurfræði-
legu sviði. Þetta varð til þess, að
upp risu ýmsar aðrar akademíur, t.
d. Goncourt-akademían, sem ekki ýtti
frá sér mönnum, þótt þeir hefðu
frumlegar, nýstárlegar skoðanir eða
væru af lágum stigum. Hófst nú sam-
keppni milli hinnar gömlu akademíu
og þeirra nýju.
Frakkneska akademían velur sér
sjálf nýja meðlimi í stað þeirra, sem
hverfa þaðan. Oft ræður tilviljun
ein, hverjir þangað veljast. Þó eru
það eingöngu menn af háum stigum
coa af góðu hergi brotnir. Flestir af
mikilhæfustu rithöfundum Frakka
hafa verið meðlimir akademíunnar
og þar með komizt inn í fylking
„hinna ódauðlegu“. Þó söknum vér
þar nafna eins og Moliére, Verlaine
og Baudelaire. Hins vegar rekumst
vér þar á nafn hins fremur ófágaða
ábóta, Co.ttins, sem Roileau dró ó-
spart dár að í ritum sínu’m.
Hver var tilgangur Richelieu kard-
ínála með skipulagningu þessa fé-
lagsskapar?
Að akademían skyldi vernda
frakkneska tungu og stuðla að því,
að hún mætti jafnan skipa heiðurs-