Samtíðin - 01.12.1947, Blaðsíða 12

10
SAMTÍSIN
sess meðal tungna menningárþjóð-
anna. Meðlimir akademíunnar skyldu
vera 40 talsins, allt færustu rithöf-
undar og málfræðingar Frakklands.
Fyrsta fund sinn hélt akademían
þann 10. júli 1637.
Hver liafa nú verið höfuðafrek
akademíunnar? Meðal annars útgáfa
tveggja mikilla orðabóka, sem mynd-
að haí'a traustan grundvöll móður-
máls frakknesku þjóðarinnar. 1 rösk-
ar þrjár .aldir hefur akademían svo
að segja vakað yfir tungu þjóðar
sinnar, reynt að stuðla að hreinleik
hennar og hreinsa af henjii allan
þann sora og allt það gjall, sem löng-
um vill setjast á tungur þjóðanna.
Þeirri lmgsjón hefur verið þjónað til
liins ílrasta, að frakknesk tunga
mætti verða. verðugur arftaki latín-
unnar sem fremsta menningarmál
Norðurálfunnar, fær til að túlka
hvert einasta blæbrigði mannlegra
hugsana á sem fegurstan og full-
komnastan hátt.
Frakkneska akademían var upp-
haflega stofnuð sem eins konar þjóð-
vörn gegn latínunni. Richelieu skildi,
að ekki tjóaði, að færustu vísinda-
menn Frakklands semdu rit sín á
l'orntungu Rómverja. Hann dreymdi
auk heldur um hefðarsess móður-
máls síns meðal rómanskra tungna.
Akademían átti að stuðla að því, að
París tæki að sér það menningar-
hlutverk, sem Róm hafði áður rækt.
Það átti „að veita Miðjarðarhafinu
í Norðursjóinn“, eins og löngu seinna
var komizt að orði. En þrátt fyrir
sigra Loðvíks 14. og Napóleons Rona-
parte tókst frakkneskri tungu ekki
að flæða yfir álfuna á kostnað ann-
arra þjóðtungna. Enda þótt mönnum
gleymist oft í daglegu tali og skrif-
um sínum að sýna móðurmáli sínu
maklega rækt, þegar ekkert bjátar á,
vernda þeir það af alefli, er í nauð-
irnar rekur. 1 árásarstyrjöldum
reyna t.d. þær þjóðir, sem á er ráð-
izt, að verja tungu sína og .önnur
þjóðleg verðmæti af alefli.
Innan vébanda Frakklands hefur
akademían unnið ómetanlegt þjóð-
nytjastarf að verndun og fegrun
móðúrmálsins. Það er mjög fyrir al-
l)eina hennar, að segja má, að
frakknesk tunga eigi sér orð yfir
„allt, sem er hugsað á jörðu“. Aka-
demían hefur staðið heiðursvörð um
það helgasta, sem frakkneska þjóðin
á sér: móðurmál sitt. Með orðabók-
um sínum og málfræðiritum hefur
hún lagt grundvöllinn að nauðsyn-
legri þekkingu og vernd tungunnar.
A þessum trausta grundvelli hafa
beztu rithöfundar Frakka síðan
skapað bókmenntaverk, er að máli
og stílsnilld eru meðal þess ágæt-
asta, sem fram hefur komið í ver-
öldinni. Ég álit, að hver sú þjóð,
sem vill hlúa að tungu sinni og bók-
menntum, ætti að eiga sér félags-
skap eitthvað í líkingu við þessa
akademíu okkar. Þetta hafa ýmsar
aðrar þjóðir skilið. Flestar menning-
arþjóðir eiga sér ágæta rithöfunda
og málfræðinga. En störf slíkra
manna koma einatt miklu síður að
notum, ef engin sú þjóðleg menn-
ingai’miðstöð fyrirfinnst í landinu,
er beini kröftum þeirra að sameigin-
legum átökum í þágu innlendrar
menningar, auki þeim metnað og
skapi þeim jafnframt hbllt aðhald.