Fréttablaðið - 25.05.2010, Side 14

14 25. maí 2010 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Fátækt
Björk
Vilhelmsdóttir
borgarfulltrúi
HALLDÓR
Allir eiga að hafa í sig og á, þak yfir höf-uðið og geta lifað með reisn í samfélagi
manna. Það eru mannréttindi. En nú hefur
ekki verið jafn mikil fátækt í okkar samfé-
lagi í áratugi. Það er á ábyrgð sveitarfélaga
að tryggja þeim framfærslu sem ekki geta
séð fyrir sér og sínum, hafa hvorki launa-
tekjur né bætur almanna- eða atvinnuleys-
istrygginga.
Í dag er miðað við 125.500 fyrir einstakl-
ing og 200.000 fyrir hjón sem lágmark.
Þetta dugar ekki til. Við í Samfylkingunni
viljum tryggja fólki framfærslu eins og
hún er skilgreind í dag af ESB og Hag-
stofunni, kr. 160.800 á mánuði fyrir ein-
stakling. Um er að ræða tekjur eftir skatta
auk félagslegra bóta s.s. húsaleigubóta og
barnabóta og tengdra greiðslna.
Dæmi. Einstaklingur með fjárhagsaðstoð
fær 125.500 og 18.000 kr. í húsaleigubætur.
Hann vantar 17.300 kr. á mánuði til að kom-
ast upp í 160.800 kr. Reykjavíkurborg á að
tryggja þessa viðbót.
Það er ekki hægt að horfa á sífellt stækk-
andi biðraðir við hjálparsamtök án þess að
aðhafast. Sveitarfélagið ber ábyrgð á því
að tryggja fólki framfærslu, en það er ann-
arra að taka á skuldavanda, verðlagsástæð-
um og lágum tekjum sem valda fátækt.
Einstæðar mæður og barnmargar fjöl-
skyldur eru í áhættuhópi. Stéttskipting
barna kemur skýrast fram í því að börn
tekjulágra og skuldugra foreldra geta ekki
leyft sér að stunda tómstundir, íþróttir og
listnám, þrátt fyrir 25.000 króna framlag í
formi Frístundakorta, sem var mikið fram-
faraspor. Vegna barna foreldra sem fá fjár-
hagsaðstoð er greitt sérstaklega kr. 11.600
á mánuði í skólamáltíðir eða tómstundir.
Þetta dugir ekki til, tómstundir, íþróttir og
listnám verður að vera ódýrara. Þá höfum
við lagt til að allir geti greitt inn á Frí-
stundakort ef styrkja þarf börn frekar.
Hér á landi getur fólk ekki lifað af tekj-
um sem skilgreindar eru sem lágtekjur,
miðað við hve margir leita á náðir hjálpar-
og líknarsamtaka. Ástæður eru m.a. geysi-
lega hátt verðlag á matvöru og húsnæði.
Vextir af lánum eru mikið hærri en í Evr-
ópu. Fátækt fólk stendur ekki undir neyslu-
byrðinni.
Borgaryfirvöld verða að gæta sérstak-
lega að því að hækka ekki gjaldskrár
umfram verðlag. Með öllum tiltækum
ráðum þarf að vinna að auknum jöfnuði
meðal fólks. Ójöfnuður leiðir til sundrung-
ar, en í samfélagi þar sem jöfnuður ríkir,
er meiri velsæld og heilsa fólks betri.
Mætum vaxandi fátækt
J
afnrétti til náms er ein af grunnstoðum norræns velferð-
arsamfélags. Í því felst sannur jöfnuður í því að hverjum
og einum eru gerð sömu tækifæri til þess að mennta sig.
Hvernig fólk svo vinnur úr þeim tækifærum er annað mál.
Að loknu grunn- og framhaldsskólanámi á fólk að standa
frammi fyrir sömu tækifærum
til þess að mennta sig til fram-
tíðar.
Í jafnrétti til náms felast
grunngildi samfélagsins sem
horfa verður til þegar kemur
að fyrirhuguðum niðurskurði
útgjalda til menntastofnana
landsins. Hér er uppi sú algalna
staða að sjö til átta háskólar
þjóna ríflega 300 þúsunda manna samfélagi. Þumalputtaregla
segir okkur að í útlöndum standi alla jafna um milljón manns að
baki hverjum einum háskóla.
Komi til hagræðingar í þá veru að ríki kosti ekki kennslu sömu
námsgreinarinnar á háskólastigi í mörgum skólum verður illa séð
að það samræmist þeim gildum sem hér hafa verið í heiðri höfð um
jöfn tækifæri til náms að eftirláta einkaskólum sem innheimta há
skólagjöld kennslu í þeim greinum sem núna eru kennd við marga
skóla. Þarna er undir lögfræði, viðskiptafræði og tölvunarfræði.
Á fjárlögum 2010 eru heildarútgjöld til menntamálaráðuneyt-
isins rúmir 58,8 milljarðar króna, svo sem má svo glögglega sjá á
vefnum www.datamarket.com. Í niðurbroti kemur svo fram að af
þeirri upphæð renna 14.988 milljónir króna til skóla á háskólastigi,
hvort heldur þeir eru í eigu ríkisins eða annarra. Ef Listaháskóli
Íslands er sökum sérstöðu sinnar tekinn út fyrir sviga standa eftir
Háskólinn í Reykjavík og Háskólinn á Bifröst sem einkaskólar sem
innheimta skólagjöld um leið og þeir taka við framlagi frá ríkinu.
Framlag til HR er 2.067 milljónir króna og 329,4 milljónir renna
til Háskólans á Bifröst. Það eru 2.396,4 milljónir króna, eða 16
prósent af útgjöldum til háskóla.
Með þeirri ákvörðun einni að hætta framlögum til einkaskóla
sem innheimta skólagjöld virðist markmiðum næsta árs í sparnaði
í Háskólakerfinu náð. Er þá ekkert horft til mögulegrar hagræð-
ingar annarrar, svo sem endurskoðun á aðkomu Háskóla Íslands
að Keili eða sameiningu Háskólans á Akureyri og Háskóla Íslands.
Nefna má góðan árangur í þróun kennaranáms og fjarkennslu fyrir
norðan. Ætti því fátt að standa í vegi fyrir því að færa kennaranám
alfarið þangað.
Auðvitað er hér um einföldun að ræða, því eitthvert myndi það
fólk leita til að mennta sig sem annars hefði ákveðið að stunda nám
við þá skóla þar sem niðurskurðarhnífinn ber niður. Þá er ekki
loku fyrir það skotið að einkaskólar gætu haldið áfram starfsemi
án ríkisstyrkja.
Margt gott hefur fylgt þeim skólum sem hér er stungið upp
á að verði fyrir barðinu á harkalegum niðurskurði. Fjölbreytni
námsleiða hefur aukist, samkeppni milli háskóla hefur veitt fag-
legt aðhald og líklegt að fleiri hafi sótt sér framhaldsmenntun en
ella hefði verið. Núna blasir hins vegar við harkalegur samdráttur
eftir eitthvert mesta efnahagshrun sem þróað vestrænt ríki hefur
orðið fyrir, hrun gjaldmiðils og svo fjármálakerfis ofan í sprungna
eignabólu. Þá hlýtur að þurfa að horfa til grunngilda sem við vilj-
um að þetta samfélag byggi á.
Grunngildi höfð til hliðsjónar:
Hvar á að skera?
SKOÐUN
Óli Kristján
Ármannsson
olikr@frettabladid.is
Hvar eru stefnumálin?
Kosningabaráttan þetta árið er í
sögulegu lágmarki og elstu menn
mun vart meiri ládeyðu í pólitíkinni.
Sumum þykir það hið besta mál,
orðnir dauðleiðir á stjórnmálunum
og þeim sem þar starfa og fegn-
astir því að lítill fókus sé á þeim.
En stundum er eins og flokkarnir
sjálfir hafi gleymt pólitíkinni, í það
minnsta hefur reynst erfitt að ræða
hugmyndafræði við stjórnmálamenn
síðustu mánuði. En nú eru sjónvarps-
auglýsingarnar komnar og fókusinn
kominn á brosandi stjórn-
málamenn og börn í
sólinni. Allt eins og
það á að vera.
Er það kannski fólkið?
Gömlu flokkarnir í borginni hafa farið
í marga hringi til að útskýra fylgis-
hrun sitt og vinsældir Besta flokksins.
Helst eru þeir þó sammála um að
með þessu séu kjósendur að gefa
hefðbundnum stjórnmálum langt
nef. Enn hefur enginn þeirra þó velt
þeirri hugmynd upp, sem hlýtur að
vera eðlilegt að gera, hvort það
sé kannski bara fólkið sem kjós-
endur fella sig ekki við. Sjálfs-
gagnrýni er enda ekki sterkasta
hlið stjórnmálamanna.
Breiðholt yfirgefið?
Það er af sem áður var þegar Breið-
holt var eitt helsta vígi Sjálfstæðis-
flokksins í borginni. Þar bjuggu marg-
ir borgarfulltrúar og líflegt starf var
þar í aðdraganda kosninga. Kannski
er það til marks um brotthvarf Breið-
hyltingsins Vilhjálms Þ. Vilhjálms-
sonar úr borgarstjórn að þegar
heimasíða Sjálfstæðisflokksins
er skoðuð kemur í ljós að í
þeirra huga eru hverfi borgar-
innar fimm: Árbær, Grafarholt
og Úlfarsárdalur, Grafarvogur
Miðborgin og Vesturbær.
Þar er Breiðholt hvergi
að finna.
kolbeinn@frettabladid.is