Fréttablaðið - 01.07.2010, Blaðsíða 10

10 1. júlí 2010 FIMMTUDAGUR
BANDARÍKIN, AP Rússarnir tíu sem
handteknir voru í Bandaríkjun-
um um helgina hafa verið ákærðir
fyrir að skrá sig ekki sem erind-
reka erlends ríkis. Hámarks-
refsing við því broti er fimm ára
fangelsisvist. Sá ellefti, sem var
handtekinn á Kýpur, er ákærður
fyrir að hafa árum saman komið
peningum til hinna tíu.
Brotin teljast því engan veginn
alvarleg, miðað við það sem geng-
ur og gerist í heimi njósnara, og
fátt bendir til þess að Rússarn-
ir hafi valdið Bandaríkjunum
teljandi tjóni.
Rússarnir eru ungir að árum,
búsettir í Bandaríkjunum og
sumir með fölsuð bresk eða kan-
adísk vegabréf. Þeir eru sakaðir
um að hafa unnið að því að kom-
ast í tengsl við hópa innan banda-
rískra stjórnmála og stjórnsýslu,
í þeirri von að geta haft upp úr
þeim upplýsingar sem gagnist
Rússlandi.
Utanríkisráðuneyti Rússlands
hefur viðurkennt að sumir hinna
handteknu hafi verið rússneskir
ríkisborgarar, en fullyrðir að þeir
hafi ekkert gert til að skaða hags-
muni Bandaríkjanna. Rússneskir
ráðamenn segjast sannfærðir um
að þetta mál komi ekki til með að
skaða samskipti Bandaríkjanna
og Rússlands.
Athygli fjölmiðla hefur beinst
mjög að hinni 28 ára gömlu Önnu
Chapman, rússneskri konu sem
hafði komið nokkrum sinnum til
Bandaríkjanna áður en hún flutti
þangað árið 2005.
Hún hefur auglýst sig mjög á
netinu, stundað fasteignaviðskipti
og reynt að afla sér sambanda sem
víðast. Kunningjar segja hana
vingjarnlega og athafnasama með
afbrigðum.
Bandarískir saksóknarar segja
hana útsmoginn og þrautþjálfað-
an njósnara sem féll þó í gildru
útsendara bandarísku alríkislög-
Minnir á löngu liðna tíma
Rússarnir ellefu, sem Bandaríkjamenn hafa handtekið og saka um njósnir, þykja ekki hafa valdið Banda-
ríkjunum teljandi tjóni. Rússar segjast sannfærðir um að samskiptin við Bandaríkin bíði ekki tjón af.
BÁÐIR TENGDIR LEYNIÞJÓNUSTUNNI Myndin er tekin
meðan Vladimír Pútín var forseti en Mikhaíl Fradkov
forsætisráðherra Rússlands. Pútín er gamall starfs-
maður KGB en Fradkov tók árið 2007 við embætti
yfirmanns leyniþjónustunnar SVR. NORDICPHOTOS/AFP
NJÓSNAKVENDI Hin 28 ára gamla Anna Chapman er sögð hafa
hlotið langa þjálfun í njósnastarfsemi á vegum Rússa. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
■ SVR er utanríkisleyniþjónusta Rússlands, sambærileg
bandarísku leyniþjónustunni CIA. Meginverkefni henn-
ar er að afla upplýsinga um starfsemi erlendra ríkja,
samtaka og einstaklinga, meðal annars með njósnum.
■ FSB er innanríkisleyniþjónusta Sovétríkjanna sem
hefur með öryggi ríkisins að gera, sambærileg banda-
rísku alríkislögreglunni FBI. Hún hefur meðal annars
það verkefni að fylgjast með andstæðingum stjórnar-
innar í Kreml.
■ GRU er leyniþjónusta rússneska hersins, sem var
stofnuð á tímum Sovétríkjanna og gegnir enn sama
hlutverki og þá, nefnilega að afla upplýsinga um
hernaðarleyndarmál annarra ríkja, vopnabúnað þeirra
og vopnaframleiðslu.
■ KGB var hin alræmda leyniþjónusta Sovétríkjanna.
Skömmu fyrir hrun Sovétríkjanna var henni skipt upp
í nokkrar smærri stofnanir, sem tóku við starfsemi
hennar, þar á meðal bæði SVR og FSB.
Leyniþjónustustofnanir Rússa
reglunnar FBI sem þóttist vera
starfsmaður rússneska sendiráðs-
ins í Bandaríkjunum.
Þau hittust á kaffihúsi á Man-
hattan í New York, þar sem banda-
ríski útsendarinn fékk hana til að
koma fölsuðu vegabréfi til konu,
sem sögð var njósnari.
Hún féllst á það, en fékk bak-
þanka, hringdi til Rússlands og
fékk þar þau ráð að skila vega-
bréfi sínu inn á lögreglustöð í
Bandaríkjunum og halda síðan til
Rússlands – líklega hafi komist
upp um hana.
Hún fylgdi þessu ráði, en var
handtekin á lögreglustöð í New
York.
Atburðir þessir vekja athygli á
því að enn eru gömlu heimsveld-
in að burðast við að stunda njósn-
ir um hvert annað. Tveir rússnesk-
ir njósnarar afplána nú ævilangan
fangelsisdóm í Bandaríkjunum, en
í Rússlandi sitja líka nokkrir menn
í fangelsi dæmdir fyrir njósnir í
þágu Bandaríkjanna.
Viðbrögðin við þessu nýjasta
njósnamáli hafa þó verið á ýmsa
lund, og þykir ýmsum það spaugi-
legra en öðrum þætti kannski
tilefni til.
„Ég gæti séð þetta fyrir mér á
sjötta áratugnum, en núna árið 2010
virkar þetta frekar bara fyndið,
með allan þennan ófullkomna búnað
sem þau eru sögð hafa notað,“ hefur
fréttastofan AP eftir Alan Sokolow,
nágranna tveggja hinna handteknu
Rússa. Sokolow segist vera af þeirri
kynslóð, sem óttaðist virkilega
„rauðu hættuna“ og þurfti að taka
þátt í æfingum þar sem fólki var
sagt að leita skjóls gegn kjarnorku-
sprengjum undir borðum. „Óttinn
var raunverulegur, svo það er átak-
anlegt að sjá svona nokkuð gerast.“
gudsteinn@frettabladid.is
Kringlunni • Simi 568 1822 og Smáralind • sími 564 1822
www.polarnopyret.is
GENGIÐ Á VATNI Vatnsgönguboltinn
hefur aldeilis slegið í gegn við strendur
Svartahafs. Inni í honum getur fólk
hoppað og leikið sér á vatni.
FRÉTTABLAÐIÐ/AP
VIÐSKIPTI Vöruskiptajöfnuður við
útlönd var hagstæður sem nam
16,6 milljörðum króna í maí.
Þetta kemur fram á vef Hagstofu
Íslands. Alls voru fluttar út vörur
fyrir 52,3 milljarða króna og inn
fyrir 35,7 milljarða fob (vara
afgreidd um borð í flutningstæki).
Þetta er hagstæðari vöruskipta-
jöfnuður en á sama tíma í fyrra, en
þá nam hann 7,3 milljörðum króna
á sama gengi. Fyrstu fimm mánuði
ársins voru fluttar út vörur fyrir
229,5 milljarða króna, en inn fyrir
174,6 milljarða fob. - kóp
Skiluðu 16,6 milljörðum:
Vöruskipti við
útlönd hagstæð
FJÁRMÁL Ríkisendurskoðun segir
heildarútgjöld A-hluta ríkissjóðs
árið 2009 hafa verið 23 milljarða
umfram fjárlög ársins, eða sam-
tals 579 milljarða króna.
Þrátt fyrir það hafi heildar-
útgjöldin verið tólf milljarða
innan fjárheimilda ársins, sem
námu 591 milljarði, en það skýr-
ist af því að með fjáraukalögum
bættust þrettán milljarðar við
heimildir ársins auk þess sem 22
milljarðar voru fluttir frá fyrra
ári.
Ríkisendurskoðun segir ástæðu
þess að heimildir ársins þurfti
ekki að nýta til fulls, meðal ann-
ars þá að kostnaður við endur-
reisn bankakerfisins hafi reynst
minni en áætlaður var.
Þetta kemur fram í nýrri
skýrslu Ríkisendurskoðunar um
framkvæmd fjárlaga, sem birt
var í gær.
Á fyrstu fjórum mánuðum
ársins 2010 urðu útgjöld ríkisins
sjö milljörðum minni en áætlað
var, en tekjur ársins um tveimur
milljörðum minni. Þetta varð til
þess að rekstur ríkissjóðs varð
innan fjárheimilda á tímabilinu.
- gb
Útgjöld A-hluta ríkissjóðs árið 2009 voru 579 milljarðar króna:
Rekstur innan fjárheimilda
FJÁRMÁLARÁÐHERRA Á ÞINGI Ríkisút-
gjöld 2009 reyndust umfram fjárlög en
innan fjárheimilda. FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR
DÓMSMÁL Liðlega fertugur karl-
maður með lögheimili í Bret-
landi hefur verið ákærður af
ríkislögreglustjóra fyrir að hafa
í heimildarleysi rekið starfs-
mannaleiguþjónustu hér á landi
með því að leigja út starfsmenn
gegn gjaldi til að sinna störfum á
vinnustöðum og undir verkstjórn
annarra fyrirtækja á árinu 2006.
Þá er manninum gefið að sök
að hafa ekki staðið ríkissjóði
skil á virðisaukaskatti á sama
ári þegar hann gegndi starfi
stjórnarformanns og prókúru-
hafa einkahlutafélags hér á landi.
Virðisaukaskatturinn sem mað-
urinn stóð ekki skil á nemur
tæpum 23 milljónum króna. - jss
Ákærður fyrir skattalagabrot:
Leigði út starfs-
fólk án heimildar
ÍÞRÓTTIR Börnum hefur fjölgað
mikið í sundi eftir að aðgangur
varð ókeypis í Reykjanesbæ. Þetta
er meðal niðurstaðna í lokaritgerð
Þórunnar Magnúsdóttur til B.S.
gráðu í íþróttafræðum við Háskóla
Íslands.
Þórunn kannaði hún hvort niður-
felling gjalds í sund hefði aukið
hreyfingu barna og þá jafnframt
þeirra sem ekki stunda íþróttir í
frístundum. Kom í ljós að fjöldi
sundgesta jókst að meðaltali um
10.175 heimsóknir frá 2006 til
2009. Ókeypis hefur verið í sund í
Reykjanesbæ síðan 2006. - sv
Börnum fer fjölgandi í sundi:
Frekar í sund ef
það er ókeypis
NÁTTÚRA Rannsóknir á ösku frá Eyjafjallajökli eru nú
stundaðar í Snowdon þjóðgarðinum í Wales sem dreg-
ur nafn sitt af hæsta fjalli landsins. Vísindamenn
safna þar gras- og regnvatnssýnum í þeim tilgangi að
meta umhverfisáhrif öskufallsins á svæðinu.
Dylan Lloyd, sérfræðingur hjá umhverfisskrif-
stofunni CCW, segir í viðtali við dagblaðið Daily Post
að ekkert bendi til þess að öskufallið frá eldgosinu
í Eyjafjallajökli hafi haft skaðleg áhrif þar á bæ.
Hins vegar sé rannsóknin skammt á veg komin og of
snemmt að fullyrða nokkuð um áhrifin.
Vísindamennirnir sjá rannsóknina ekki síst sem
undirbúning frekari náttúruhamfara hér á landi.
„Ef annað eldgos verður og annað eldfjall í næsta
nágrenni er mjög virkt, þá höfum við aflað mikil-
vægra gagna til að meta áhrif þess,“ segir Alex
Turner, einn vísindamanna CCW.
Vísindamennirnir eru ekki síst að mæla magn flú-
ors í jarðveginum, en eins og komið hefur fram í kjöl-
far gossins í Eyjafjallajökli getur það haft neikvæð
áhrif á skepnur.
Rannsóknamiðstöðin stendur hátt yfir stöðuvatn-
inu Llyn Llydow, í austurhlíðum Snowdon-fjallsins.
Þar hafa rannsóknir á loftslagsáhrifum verið stund-
aðar undanfarin ár. Öskurannsóknirnar eru því við-
bót við hefðbundin rannsóknastörf hópsins, eins og
plöntu- og snjólagarannsóknir. - shá
Hópur vísindamanna í Wales rannsakar umhverfisáhrif vegna öskufalls:
Walesverjar rannsaka gjósku
ÖSKURANNSÓKNIR Í WALES Alex McGregor, sjálfboðaliði hjá
CCW, safnar sýnum á Snowdon. Llyn Llydow í baksýn.
MYND/DAILY POST
Í SUNDI Fleiri börn fara í sund þegar frítt
er í laugina.