19. júní - 19.06.1974, Blaðsíða 41

Áður en minnst er á skoðanir kirkjufeðranna á
fyrstu öldum eftir Krists burð, er rétt að drepa á
nokkur atriði í gamla testamentinu: 12. kafli III.
Mósebókar er um sængurkonur. Þar segir meðal ann-
ars að kona, sem elur sveinbarn, skuli vera óhrein
í 7 daga, og skuli hún halda sig heima í 33 daga á
meðan blóðhreinsun stendur, og megi hún á beim
i>ma ekki koma í helgidóminn. En kona, sem elur
meybarn, er óhrein tvöfallt lengri tima, eða í 1/1
daga og í 66 daga má hún ekki koma í helgidóminn
Leifar af þessum sið hafa þekkst hér á landi frani
á daga elsta núlifandi fólks, að vísu var ekki gerður
eitt stórt
í ellefu hundruö ár
greinamunur á þvi, hvort meybarn eða sveinbarn
hafði fæðst, en móðirin (aðeins gift kona) var leidd i
kirkju við hátíðlega athöfn eftir vissan tima frá
barnsburði.
I 27. kafla III. Mósebókar er talað um heitgjöld
og tíundir. Þar er fólk metið eftir kyni og aldri:
Karlmenn frá tvítugu til sextugs skal meta á 50
sikla silfurs, en konur á sama aldri á 30 sikla. Fimm
til tuttugu ára pilta skal meta á 20 sikla, en stúlkur
á 10 sikla. Frá eins mánaðar aldri til fimm ára eru
sveinar á 5 sikla, en meyjar á 3. Karlmenn yfir
sextugt skulu metnir á 15 sikla, en konur á 10 sigla.
Þetta mat minnir dálítið á starfsmat og launagreiðsl-
ur nú á tímum, ef frá er skilið síðasta atriðið,
hversu mjög karlmenn lækka í mati eftir sextugt.
Kenning Páls postula: „Konur skulu þegja á safn-
aðarsamkomum, því að ekki er þeim leyft að tala,
heldur skulu þær vera undirgefnar, eins og líka lög-
málið segir. En ef þær vilja fræðast um eittlivað,
þá skulu þær spyrja eiginmenn sína heima.“ (Kor.
14.34.), hefir mörgum verið harla kærkomin, nema
kannske síðari setningin. Hins vegar er ekki oft
minnst á þessi orð Páls: „Hér er ekki gyðingur eða
griskur, hér er ekki þræll né frjáls maður, hér er
ekki karl né kona, því að þér eruð allir einn maður
í samfélaginu við Krist Jesúm (Gal. 3.28.).
Kirkjufeður og heilagir munkar, sem var bannað
allt samneyti við konur, töldu þær vera komnar frá
djöflinum til þess að freista þeirra til „syndsamlegs“
lifernis. Skoðanir þessara „heilögu“ manna hafa
haft meiri og óheillavænlegri áhrif á lif manna á
Vesturlöndum, einkum og sérílagi á líf kvenna, en
nokkurn tíma verður unnt að sanna. Til dæmis sagði
heilagur Jóhannes frá Antiochiu, að „konan væri
óhjákvæmilegt böl, náttúruleg freisting, dulbúin
skínandi yndisþokka, en þar sem hún væri sköpuð
úr bognu rifbeini, héldi það áfram að vera bogið í
sál hennar.“ Heilagur Jóhannes er þó að sínu leyti
skárri en ýmsir aðrir heilagir einlífismenn. Þeir
sögðu að konur liefðu enga sál. Það mál var tekið
til umræðu á einu frægu kirkjuþingi (í Nicea árið
325 e. Kr.). Um það bil hálfri þriðju öld síðar lagði
biskup einn fram á öðru kirkjuþingi (í Macon 585
e. Kr.) spurningu til umra'ðu um það, hvort telja
mætti konur til mannkynsins. Atkvæði féllu reynd-
ar konum í vil með eins atkvæðis mun, eftir þriggja
daga harðar umræður. (Heimild mín um spekingana
og kirkjufeðurna: Fra mannsamfunn til menneske-
samfunn eftir Margrete Bonnevie.)
Þegar helgar þýðingar á ritum kirkjufeðra fóni
að berast til Islands og annarra Norðurlanda með
þessum austurlensku og suðurlensku lífsskoðunum,
sem voru að vísu allframandi frjálslyndum norræn-
um mönnum, fór varla hjá því að réttindum kvenna
færi hrakandi. Og ekki bættu siðaskiptin um. Enda
Jiótt Marteinn Lúther teldi það enga dyggð að lifa
einlifi, áleit hann, að konur væru fyrst og fremst
til þess að fæða börn, og að það væri konum fyrir
bestu að vera sem heimskastar, og annað var eftir því
lijá honum í garð kvenna. öldum saman hafa menn
þannig drukkið í sig þessar og þvílíkar skoðanir.
Þrátt fyrir ötula baráttu kvenna og margra mætra
karlmanna um langt skeið, hefir árangurinn orðið
minni en við hefði mátt búast. Vissulega hafa verið
gerðar margar og miklar breytingar á löggjöf flestra
landa, en hugarfars- og lífsvenjubreytingar hafa ekki
orðið að sama skapi. Það sést meðal annars glögglega
á þvi, hvaða orð menn taka sér í munn, bæði konur
og karlar, er þeir fyrirvaralaust láta í ljós skoðanir
19. junÍ
39