19. júní - 19.06.2005, Blaðsíða 5

ritstjóraspistill
Kæri lesandi,
til hamingju með 90 ára afmæli
kosningaréttar og kjörgengis kvenna!
Það er svo sannarlega margs að
^innast í íslenskri kvenréttindabar-
áttu á þessu ári enda hefur árið 2005
verið kallað „Kvennaárið“ mikla. Fjöl-
•ttarga viðburði íslenskrar kvennasögu
toá rifja upp á þessu afmælisári.
Má þar helst minnast þess að 90 ár
eru liðin frá því konur fengu kosninga-
rétt í þingkosningum og kjörgengi til
þings.
35 ár eru liðin frá því Rauðsokkur
fönguðu andrúmsloft samfélagslegra
nreytinga og kröfðust kynjajafnréttis
>neð áður óþekktum aðferðum.
30 ár eru liðin frá því konur lögðu
niður störf og skunduðu á baráttufund
svo þjóðfélagið gerði sér betur grein
fyrir vinnuframlagi þeirra
25 ár eru síðan Vigdís Finnbogadótt-
lr varð fyrsta konan í heiminum sem
Varð þjóðkjörin forseti.
Fjölmargra atburða er hægt að
Jninnast að auki en þessum verður gert
nátt undir höfði í 54. árgangi 19. júní
sem kemur fyrir sjónir ykkar nú.
Blaðið hefur verið gefið út af Kven-
véttindafélagi Islands nánast óslitið frá
árinu 1951.1 ár eru 120 ár frá því Bríet
Bjarnhéðinsdóttir birti opinberlega
sína fyrstu blaðagrein í Fjallkonunni.
Það voru fyrstu blaðaskrif konu á ís-
iandi. Að sjálfsögðu fjallaði grein henn-
^r um kvenréttindi. Bríet átti frum-
^væðið að stofnun Kvenréttindafélags-
^ns árið 1907 og starfaði með félaginu
m dauðadags.
Um leið og við minnumst allra áfang-
anna í sögu kvenréttinda á íslandi legg
til að við hugsum hlýtt til þeirra
"Venna sem lögðu allt sitt í að stíga
iram á sjónarsviðið og krefjast þess að
á þær væri hlustað. Þessar konur tóku
djörf skref með áræðni og hugrekki í
farteskinu og einhvem óútskýrðan
kraft innanbrjósts. Það leikur um þær
einhver ljómi og maður fyllist sjálfur
krafti þegar lesið er um baráttug-
leðina. En ég veit að barátta er ekki
umlukt Ijóma og sælu.
Ekki hefur alltaf verið skilningur á
réttindabaráttu kvenna, hvorki opin-
berlega né heima fyrir. Margar þeirra
hugrökku kvenna sem stóðu fremst í
sjálfsagðri mannréttindabaráttu að
okkur finnst, baráttunni fyrir kosn-
ingarétti, þurftu alltaf að gera hlé á
fundahöldum í hádeginu, því konur
voru giftar og þurftu að gefa mönnum
sínum að borða...
En skapið kom þeim áfram því það
er nú einu sinni svo að fólk með skap-
festu, og trú á skoðanir sínar nær oft-
ast sínum kröfum fram.
Sú staðreynd liggur mjög ljós fyrir
hjá 14 ára kvenréttindakonunni
Brypju Halldórsdóttur sem segir í við-
tali við 19. júní að ungt fólk með skoð-
anir eigi oftast skoðanafasta foreldra
sem miðli því áfram til barna sinna.
Hún vill líka að foreldrar fái fræðslu
um hvemig ala á upp börn á jafnréttis-
grundvelli
Sigurveig Guðmundsdóttir, elsti
feministi landsins eftir því sem ég best
veit, var sex ára gömul þegar ungar
jafnöldrur hennar héldu á fánum og
voru í fínu kjólunum sínum þegar kon-
ur fögnuðu kosningaréttinum á Aust-
ui-velli og víðar um land. Hún er lifandi
vitni um það hvernig foreldrar geta
mótað feril barna sinna. Vegna framúr-
stefnulegra hugmynda föður síns lærði
hún meira en vaninn var á meðal stúlk-
na á hennar aldri og sjálf miðlaði hún
kvenréttindahugsjónum sínum til
dætra sinna sem vom virkar í Úunum,
ungliðahreyfingu Kvenréttindafélags-
ins.
Fjölskyldulífið er mörgum efst í
huga í 19. júní þetta árið og þá helst
samræming fjölskyldulífs og vinnu.
Konur í viðskiptum vilja breyta við-
horfi þeirra sem stjóma fyrirtækjum
og um leið íslenskri vinnumenningu
sem gerir, að þeirra mati ósanngjarnar
kröfur til kvenna sem eiga erfiðara
með að taka þátt í þeim hraða sem ein-
kennir íslenskt atvinnulíf.
Þetta er líka málefni karla eins og
Gísli Hrafn Atlason bendir á. Hann vill
sjá miklu fleiri karla stíga fram og taka
þátt í jafnréttisumræðunni, því hún
komi þeim, og ekki síst fjölskyldum
þeirra, við. Erna Kaaber segist líka
vilja meiri umhyggju fyrir fjölskyld-
unni í jafnréttisumræðuna.
Við emm jú öll fyrirmyndir næstu
kynslóðar og fyrirmyndir koma mikið
við sögu í blaðinu. Jafnréttisbarátta
byggist alltaf á fyrirmyndum sama
hvaða jafnrétti er verið að berjast fyr-
ir. Konur sem ruddu leiðina fyrir okk-
ur sem á eftir komum voru svo sannar-
lega góðar fyrirmyndir.
Mikið þakklæti eiga þær konur inni
hjá okkur sem stigu fram og kröfðust
réttar síns. Þær börðust fyrir því að lit-
ið væri á þær sem jafninga í samfélag-
inu.
Munum að það er ekki sjálfgefið að
kjósa, bjóða sig fram til þings eða taka
inn pilluna. Það er heldur ekki sjálfgef-
ið að fá sömu laun og sá sem situr við
hliðina á þér.
Eg vona að þið, kæru lesendur, njót-
ið lestrarins og umfram allt njótið
dagsins í dag!
Rósa Björk Brynjólfsdóttir
5