19. júní - 19.06.2005, Blaðsíða 35

jafnrétti í landbúnaði
Sigríður sitjandi í Bændahöllinnl, Hótel Sögu
Urí' innan Bændasamtakanna, yngri
karlar hafa meiri skilning en þeir
eldri.“
Opinberfa kerfið ekki
hliðhollt konum í landbúnaði
En þótt Sigríður sé bjartsýn á breyt-
lngu til batnaðar, sýna núverandi tölur
Urt' þátttöku og skiptingu kynjanna
lnr'an íslensks landbúnaðar að veru-
lega vantar upp á að jafnrétti náist og
p'einileg þörf á grasrótarhreyfingu
penna á borð við Lifandi landbúnað. Á
siðasta Búnaðarþingi voru til að mynda
aðeins 9 konur af 49 þingmönnum og
u.r það hæsta hlutfall kvenna hingað til.
Á síðasta ári voru konur aðeins 16%
Peirra sem eru í föstum nefndum ráð-
Um og stjórnum sem Bændasamtökin
Wlnefna í. Annað og öllu alvarlegra fyr-
lr konur í landbúnaði er að hið opin-
bera kerfi mismunar kynjunum sem
vanalega starfa hlið við hlið í landbún-
aði.
>,Það er ekki hægt að fá kennitölu
JVrir bú óháð kennitölu eigenda nema
Það sé einkahlutafélag. Þar af leiðir að
greiðslumarkið er skráð á kennitölu
annars aðilans sem í flestum tilfellum
er karlinn. Árið 2004 voru viðtakendur
beingreiðslna í mjólk 8% konur og 9%
Sameiginlegt (félagsbú) og afgangur-
jnn er skráður á karla. Eitt dæmi um
nvernig svona fyrirkomulag kemur
niður á búrekstri er ef hjón reka bú
saman og karlinn verður veikur. Hún
rekur búið áfram og allt er skráð á
Jýanninn eins og áður. Hann fellur svo
,á en þá getur hún ekki rekið búið
afram á þeirri kennitölu sem búið er
skráð á og verður að gjöra svo vel og
skrá búið sitt upp á nýtt og fá ríýtt
virðisaukanúmer og nýja kennitölu.
Fyrir nokkrum árum var til jafnréttis-
nefnd sem barðist fyrir því að fá eina
kennitölu fyrir hvert býli en það gekk
ekki í gegn. Nú hefur þessi umræða
komið upp en hvorki gengur né rekur.“
Nefnd á vegum Byggðastofnunar
kannaði meðal annars eignarhald
kvenna í landbúnaði á síðasta ári. Þar
kemur fram að stór hluti búreksturs,
eða 63%, er skráður á karlinn. Sigríður
segir að af því að kerfið bjóði bara upp
á að einn geti verið skráður fyrir eign-
um geti þessi tala verið blekkjandi.
„Eg vil sjá að báðir aðilar verði skráðir
sem þinglýstir eigendur að fasteigninni
og búinu,“ segir Sigríður staðföst og
heldur áfram: „Annað er í sambandi
við gæðastýringu í sauðfjárrækt. Tök-
um dæmi af okkur hjónunum hér; við
rekum kúabú og erum með nokkrar
kindur. Við ákváðum að taka þátt í
gæðastýringu í sauðfjárrækt. Eg fór á
námskeiðið og sótti um gæðastýringu í
mínu nafni hjá landbúnaðarráðuneyt-
inu. Bréfið sem kom til baka með til-
kynningu um að við hefðum fengið
gæðastýringu var stílað á eiginmann-
inn en ekki mig! Ástæðan er sú, senni-
lega, að hann er skráður fyrir greiðslu-
markinu í mjólkinni og hann er skráð-
ur fyrir búinu! Eg veit um sambýlisfólk
sem barðist hart fyrir því að fá hluta
greiðslumarksins skráðan á konuna.
Það gekk að lokum. Þetta er undarlegt
þar sem systkini geta til að mynda ver-
ið bæði skráð fyrir greiðslumarki á
sama búi.“ Sigríður bætir því við að
greiðslumarkið sé gefið út af landbún-
aðarráðuneytinu en þar á bæ sé ekki
að finna neina jafnréttisáætlun. „Þrátt
fyrir það er landbúnaðarráðherra
helsti stuðningsmaður Lifandi land-
búnaðar.“
Nóg af kvenkyns sérfræðingum
innan landbúnaðarins
Sigríður segir að jafnréttisáætlun
hafi verið lögð fyrir Búnaðarþing í
fyrsta skipti á þessu ári og vonast er
eftir því að unnið verði eftir henni í
framtíðinni. Jafnréttisnefnd barst
vegna áætlunarinnar yfirlit yfir starfs-
fólk á vegum Bændasamtaka íslands.
Þá kom í ljós að verulega hallar þar á
hlut kvenna. Á skrifstofunni eru 6 yfir-
stjórnendur. Þar af er ein kona sem er
sviðstjóri. Landsráðunautar eru 15 að
tölu, allt karlar. Á nautastöðinni eru 3
karlar og ein kona. Aðrir sérfræðingar
sem starfa fyrir Bændasamtökin eru
17 að tölu, 12 karlar og 5 konur. Af
skrifstofufólki samtakanna er 1 karl.
Hann er skrifstofustjóri en 11 konur
starfa undir honum og í ræstingu og í
eldhúsi eru 4 konur.“ Sigríður segist
hafa verið undrandi á þessum tölum
því nóg sé af frambærilegum kvenkyns
sérfræðingum innan landbúnaðarins.
Hún heldur sig áfram við tölulegar
staðreyndir íslensks landbúnaðar og
segir frá því að árið 2003 hafi jafnrétt-
isnefnd landbúnaðarins gert könnun
meðal bænda sjálfra. „Við vildum fá að
vita hverjir kölluðu sig bændur og
samkvæmt þeirri könnun eru 4.152
einstaklingar í landbúnaði. Karlar eru
2.714 en konur 1.438. Það gerir um það
bil 65% karlar og 35% konur. Konur
sem vinna annars staðar meðfram bú-
störfum kalla sig ekki bændur og
reikna sér ekki laun af búinu. Það er
hugsanlegt að fleiri konur taki þátt í
störfunum heima fyrir en kalli sig eftir
þeim störfum sem þær gegna annars."
Jafnréttismál í landbúnaði
oft höfð í flimtingum
Sigríður bendir á að til sveita sé hús-
móðurhlutverkið líka vanmetið því þar
sinni konur almennt bústörfum með
húsmóðurhlutverkinu ásamt því að
margar starfi að hluta utan búsins. Allt
geti þetta verið ansi strembið á álags-
tímum eins og í sauðburði og heyskap.
„Eitt er það þó sem fer í mínar fínustu
og er tilætlunarsemi við húsmóðurina.
Það er þegar fengnir eru verktakar við
vinnu við útihúsabyggingu og annað.
Þá er ætlast til að þeim sé gefinn mat:
ur sem húsmóðirin á að framreiða. I
flestum tilfellum er ekki greitt fyrir
þessa þjónustu og kemur hún aðallega
niður á húsmæðrum til sveita. Þegar
rætt er um þessi mál segja konur að
þetta hafi alltaf verið svona. Okkur ber
ekki skylda til að veita þessa þjónustu,
verktakinn á að sjá sínum mönnum
fyrir fæði og getur samið um það við
viðkomandi bændur! Ekki dettur
nokkrum manni í hug í þéttbýli að ætl-
ast til þess að viðkomandi verktaki fái
mat.“
Þegar Sigríður er spurð að lokum
hvernig henni þyki að vinna að jafn-
réttismálum innan landbúnaðarins,
svarar hún því til að það sé alltaf af-
skaplega erfitt starf að vinna að jafn-
rétti í karlasamfélagi og þessi mál oft
höfð í flimtingum. „En þrátt fyrir það
hefur mitt starf innan Bændasamtak-
anna snúist meira og minna um jafn-
réttismál, því ég skorast ekki undan
verkum sem ég er beðin um að inna af
hendi. Þetta gengur mjög hægt en
samt finnst mér þetta vera að ganga.
Góðir hlutir gerast jú hægt,“ segir Sig-
ríður ákveðið en yfírvegað.
eftir Rósa Björk Brynjólfsdóttir
35