Fréttablaðið - 17.12.2010, Blaðsíða 30

30 17. desember 2010 FÖSTUDAGUR
AF NETINU
Fáar stórar eða fleiri
litlar?
Í Danmörku og Noregi eru til
reglur hvað varðar stærð verslunar-
miðstöðva. Til skamms tíma var,
og er kannski enn, stærð mat-
vöruverslanna takmörkuð. Það
var gert til þess að dreifing þeirra
verði meiri. Það kann að vera
hagur kaupmannsins að byggja
eina 3000 fermetra verslun meðan
að það eykur þjónustustigið og
minnkar bifreiðaumferð að opna
sex 500 fermetra verslanir í tengsl-
um við íbúðahverfin í stað einnar
risavaxinnar.
blog.eyjan.is/arkitektur
Hilmar Þór Björnsson
Sólheimar ekki einsdæmi
Ef allt væri með felldu væri ekki
verið að fjalla um það örfáum
dögum fyrir áramót að rekstur
stofnunar eins og Sólheima verði
tryggður.
Mjög lengi hefur verið vitað að
um þessi áramót yrði breyting á
starfsumhverfi svona stofnana og
því einkennilegt að svona mál sé á
þessu stigi núna.
En þetta er ekki einsdæmi í
félagslega kerfinu heldur gerast
svona hlutir og hafa gerst mjög oft.
Oftast gerist þetta þannig að
ýmist stefnir í fyrirsjáanlega breyt-
ingu á rekstri eða að yfirvöld gefa í
skyn að slík breyting sé yfirvofandi.
Síðan líður og bíður og það mynd-
ast óvissuástand líkt og í kjaradeilu
þar sem samningar eru að renna
út og lítið sem ekkert er að gerast.
omarragnarsson.blog.is
Ómar Ragnarsson
Úrelt sjónarmið í umræðu um landbúnað
Kristján E. Guðmundsson skrifar grein í blaðið
þann 13. þ.m. sem hann nefnir
„Offramleiðsla á lambakjöti“.
Grein sína hefur Kristján á að
rifja upp skemmtilega 50 ára
gamla sögu frá uppvaxtarárum
sínum á Snæfellsnesi. Því
miður virðast sjónarmið hans
byggð á upplýsingum sem eru
álíka gamlar og löngu úreltar.
Í fyrsta lagi þá er stuðningur
við sauðfjárbændur ekki bein-
tengdur framleiðslu og hefur
ekki verið það síðan farið var
að ákvarða hann í búvöru-
samningum fyrir tæpum
20 árum. Í samningunum
eru skilgreindar afmarkað-
ar fjárhæðir til ákveðinna
verkefna. Það þýðir að ef
framleiðslan eykst, þá dreifast
fjármunirnir einfaldlega meira
og stuðningurinn lækkar á
hvert framleitt kíló. Kristján
er sennilega með þarna í huga
gamla niðurgreiðslu kerfið þar
sem tryggð var ákveðin nið-
urgreiðsla á hvert framleitt
kíló án tillits til framleiðslu-
magns, en það er löngu aflagt.
Þessa rangfærslu margítrekar
Kristján í greininni.
Til að koma í veg fyrir frek-
ari misskilning vil ég einnig
taka fram að engin opinber
verðstýring er heldur á kinda-
kjöti.
Í öðru lagi þá er engin sér-
stök niðurgreiðsla á útflutning.
Útflutningsbætur voru aflagð-
ar 1992. Eins og áður sagði þá
er stuðningurinn ekki bundinn
framleiðslumagni og því myndi
engu breyta þó að ekki væri
flutt út eitt einasta kíló af
lambakjöti. Sumstaðar eru enn
greiddar verulegar útflutnings-
bætur á landbúnaðarvörur, eins
og t.d. í Evrópusambandinu
og Bandaríkjunum og kannski
hefur Kristján talið að þær
væru hér enn við lýði.
Í þriðja lagi er fjarri sanni
að kerfið hvetji til aukinnar
framleiðslu og ég skil ekki
hvernig Kristjáni tekst að
fá það út. Framleiðslan árið
2000 var 9.735 tonn en 8.841
tonn árið 2009 sem er um 9%
minna. Árin þar á milli var
hún að meðaltali 8.700 tonn.
Sé framleiðslan borin saman
við sölu árin 2000-2010 þá er
framleiðsla umfram sölu 2,7%.
Meginhluta þess má skrifa á
frostrýrnun en þeir sem til
þekkja vita að kjöt sem þarf
að geyma lengi í frysti léttist
vegna uppgufunar. Alltaf þarf
að frysta meginhluta fram-
leiðslunnar vegna þess að slátr-
að er aðeins í rúma tvo mánuði
á ári, en sala fer fram allt árið.
Í fjórða lagi endurtekur
Kristján gömlu söguna um
haugakjötið og lætur það
hljóma eins og það hafi við-
gengist að kjöt hafi verið urðað
í stórum stíl eftir að hafa verið
úðað með eiturefnum. Sannleik-
urinn er sá að í eitt skipti árið
1987 voru 170 tonn af tveggja
ára gömlu 2. flokks kjöti (aðal-
lega hrútakjöti) urðuð. Þetta
var sem sagt gert einu sinni,
en sumir muna það enn vegna
þess að RÚV birti sjónvarps-
frétt um málið. Enn fremur
ákallar Kristján náttúrvernd-
arsinna eins og sauðfjárfram-
leiðslan sé enn að ofnýta landið.
Um 90% framleiðslunnar eru
innan gæðastýringar. Þar er
m.a. kveðið á um að taka verði
út allt land þátttakenda með
tilliti til beitarþols. Bannað
er að rýra landgæði og komi
slíkt upp missir viðkomandi
bóndi aðild að gæðastýring-
unni. Fyrir liggur jafnframt að
hundruð bænda vinna gríðar-
legt starf við landgræðsluverk-
efni og Samtök sauðfjárbænda
undirrituðu fyrr á árinu sam-
starfssamning við Landgræðsl-
una um enn frekari verkefni.
Á þeim áratug sem nú er
að enda þá var það svo lengi
framan af að lægra verð fékkst
fyrir útflutt kjöt en það sem
seldist innanlands. Þess gætti
jafnframt í verðlagningu
til bænda. Þess vegna var í
gildi útflutningsskylda þar
sem bændur skiptu á milli
sín útflutningnum. Hún er nú
aflögð og verð til bænda er það
sama hvort sem kjötið er selt
hérlendis eða erlendis.
Fall krónunnar árið 2008
gerði verð á erlendum mörkuð-
um hagstæðara og það er nú í
sumum tilvikum betra en inn-
anlandsverð. Síðustu misseri
hefur eftirspurn jafnframt auk-
ist og verð hækkað í erlendri
mynt. Útlit er fyrir að útflutn-
ingstekjur af sauðfjárafurðum
verði tæpir 2,5 milljarðar á
þessu ári. Við sauðfjárbænd-
ur erum stoltir af okkar fram-
leiðslu og þeim gjaldeyristekj-
um sem greinin aflar íslenskri
þjóð. Við vonumst til að sem
flestir geti glaðst með okkur
yfir því.
Hvaða skoðun sem menn
hafa á íslenskum landbúnaði
og stuðningi við hann verður
a.m.k. að byggja umræðuna á
staðreyndum en ekki gömlum
staðalímyndum.
Landbúnaður
Sindri
Sigurgeirsson
formaður
Landssamtaka
sauðfjárbænda
Útlit er fyrir að útflutningstekjur af
sauðfjárafurðum verði tæpir 2,5 millj-
arðar á þessu ári. Við sauðfjárbændur
erum stoltir af okkar framleiðslu og þeim gjald-
eyristekjum sem greinin aflar íslenskri þjóð.
VILDARÁSKRIFT AÐ STÖÐ 2 SPORT INNIHELDUR 512 5100 STOD2.IS VERSLANIR VODAFONE VERSLANIR OG ÞJÓNUSTUVER SÍMANS 800 7000
LEYNIST H
M Í HAND
BOLTA
Í JÓLAPAK
KANUM Þ
ÍNUM?
Vinsælu gj
afakortin f
ást
hjá Stöð 2 í S
kaftahlíð o
g í Kringlu
nni