Fréttablaðið - 12.05.2011, Blaðsíða 26

26 12. maí 2011 FIMMTUDAGUR
Daginn eftir vígslutónleika Sinfóníuhljómsveitar Íslands
í Hörpu 4. maí s.l. komu ýmsir
að máli við mig og spurðu undr-
andi, hvernig stæði á því að þeim
skyldi ekki hafa verið sjónvarp-
að. Landsmenn ættu heimtingu
á að taka þátt í þessum einstaka
viðburði. Þeir vissu sem var að
frá síðasta starfi mínu hafði ég
tengsl bæði til hljómsveitarinn-
ar og Hörpu og héldu að ég hlyti
að vita ástæðuna. Fannst þeim
sem við mig ræddu það fáheyrt
að sjónvarpa ekki frá slíkum
atburði. Ég sagði eins og var að
ég hefði ekki hugmynd, en taldi
í fljótfærni minni að um væri
að kenna áhugaleysa sjónvarps-
ins á alvöru menningu. Þar á bæ
væri áhugi fyrir ódýru og heldur
lágkúrulegu dagskrárefni. Síðan
las ég á visir.is að sjónvarpið
hefði verið reiðubúið til að sýna
frá atburðinum, en stjórnend-
ur Hörpu hefðu bannað það. Svo
fylgdi í kjölfarið yfirlýsing frá
kynningarfulltrúa Hörpu þess
efnis að ástæða synjunarinnar
væri að ekki hefði verið búið að
ganga nægilega frá húsinu til
að sjónvarpa það kvöld. En allt
yrði klárt kvöldið eftir. Þá yrðu
aðrir tónleikaranir teknir upp
og sýndir einhverntíma seinna.
Þetta fannst mér kyndug útskýr-
ing. Ekki sá ég neitt inní Eldborg
þann 4. maí sem benti til þess
að ekki væri í lagi að sjónvarpa
þaðan. Hvað skyldi það hafa verið
sem var svo ófrágengið þann 4. en
komið í gott lag þann 5. maí? Þetta
var mér ráðgáta.
Ég hafði því samband við fram-
kvæmdastjóra sinfóníuhljóm-
sveitarinnar og tjáði hann mér að
þar á bæ hefði verið búið að finna
kostunaraðila fyrir útsendinguna,
en stjórnendur Hörpu sögðu nei.
Ástæðuna viss hann ekki. Ég fór
því að velta fyrir mér hvað gæti
legið þarna að baki. Skýring kynn-
ingarfulltrúa Hörpu var aug-
ljóslega klaufalegt yfirvarp. Þá
minntist ég viðtals, sem ég annað-
hvort las eða sá, við Þórunni Sig-
urðardóttur, forstjóra Hörpu, þar
sem hún sagði að sinfónían ætl-
aði að halda sína fyrstu tónleika
4. maí en opnunarhátíðin yrði 13.
maí. Þetta var skýringin. Sinfón-
íuhljómsveit Íslands, með Níundu
Beethovens, Ashkenazy og Vík-
ing Heiðar mátti ekki vígja húsið
formlega og þar með skyggja á
hina formlegu opnunarhátíð. Því
varð að skipta þessu upp. Annars
vegar sinfónían með sína tónleika,
hins vegar hinir sem opna form-
lega, þar sem bein útsending er
leyfð. Stjórnendur Hörpu féllu
því miður á fyrsta prófinu. Það er
hneisa að vígsla hússins með fyrr-
nefndu stjörnuliði hafi ekki hlotið
náð fyrir augum stjórnendanna og
að þeir hafi gripið til þess örþrifa-
ráðs að banna hljómsveitinni og
sjónvarpinu að senda út beint frá
atburðinum. Hverra hagsmuni var
verið að vernda er ósvarað, því
allt sem er afbrigðilegt á Íslandi
tengist sérhagsmunum.
Vonandi verður þetta hneyksli
ekki að reglu, þannig að stjórn-
endur Hörpu ætli sér í framtíð-
inni að beita húsbóndavaldi gegn
útsendingum á afburða listvið-
burðum, sem kunna að skyggja á
aðra sem þar verða haldnir. Slíkt
vald má ekki liggja hjá stjórn-
endum Hörpu, sem er greinlega
ekki treystandi fyrir því, held-
ur hjá flytjendum sjálfum. En
fall er fararheill. Vígsluhátíðin
var í senn glæsileg og virðuleg
og hæfði þessari fallegu og ofur
vönduðu tónlistarhöll. Íslending-
ar mega vera stoltir af því að allt-
af var haldið ótrautt áfram með
bygginguna þrátt fyrir margan
andbyr. Nú eigum við loksins
menningarhelgidóm sem þolir
hvaða samanburð sem er við
erlend tónlistarhús. Þökkum for-
svarsfólki ríkis og borgar á fram-
kvæmdatíma fyrir framsýni,
áræðni og hugvit að byggja slíkt
eftirlætisheimili fyrir tónlistina,
þá dýru list. Gæfa fylgi Hörpu.
Starfsfólki geðsviðs Reykja-lundar er sönn ánægja að
kynna útgáfu handbókar um hug-
ræna atferlismeðferð, sem bæði
er komin út í bókarformi og í net-
útgáfu, þar sem sækja má hljóð-
skrár með texta bókarinnar. Í
fyrsta sinn er slíkt efni á íslensku
sett inn á veraldarvefinn þ.e. efni
sem getur nýst almenningi til
sjálfshjálpar, þegar lífið reynir á.
Opnað var formlega fyrir vef-
síðu bókarinnar þann 7. apríl
s.l. en bókina má nálgast á vef-
síðunni www.ham.reykjalundur.
is eða á vefsíðu Reykjalundar
www.reykjalundur.is. Gegn vægu
gjaldi er hægt að kaupa aðgang
að netútgáfu bókarinnar í 3 mán-
uði hið minnsta. Þar er hægt að
hlusta á textann og hlaða niður
á eigin tölvu og síðan setja inn á
önnur tæki ef vill. Þar er hægt að
stækka letrið, setja litaðan bak-
grunn, vista verkefnablöð í eigin
tölvu o.fl. Allt er þetta hugsað til
að ná til sem flestra.
Reykjalundur hefur boðið upp
á hugræna atferlismeðferð frá
árinu 1997, að undirlagi Péturs
Haukssonar geðlæknis. Með-
ferðarhandbókin hefur verið í
stöðugri þróun en aldrei fyrr
hefur hún verið gefin út fyrir
almennan markað í vönduðu
bókarformi. Forsagan er sú að
margir af okkar skjólstæðing-
um áttu við lesblindu eða ein-
beitingarörðugleika að stríða og
áttu því erfiðara með að nýta sér
meðferðina sem skyldi. Eftir því
sem hugmyndin þróaðist blasti
veraldarvefurinn við sem nær-
tækasti miðillinn. Við fengum
síðan áheyrn og í kjölfarið ómet-
anlegan stuðning líknarfélags,
sem ásamt stjórn Reykjalundar
gerði okkur kleift að koma verk-
efninu í framkvæmd. Bókin er
upphaflega samin sem meðferð-
arhandbók í hugrænni atferlis-
meðferð við þunglyndi og þannig
munum við nota hana áfram sem
hingað til bæði í einstaklings- og
hópmeðferð.
Hugræn atferlismeðferð byggir
á þeirri kenningu að neikvæðar
hugsanir valdi vanlíðan og hafi
auk þess áhrif á hvernig maður
bregst við þ.e. á hegðun. En dep-
urð, framtaksleysi og neikvæðar
hugsanir einskorðast ekki við þá
sem eiga við alvarlegt þunglyndi
að stríða. Við vitum að margir
Íslendingar eiga nú við að stríða
andlega vanlíðan, óvirkni, fram-
taksleysi, áhyggjur og kvíða.
Fullyrða má að efni bókarinn-
ar á erindi til almennings, enda
snýst það um að ná utan um þá
þætti í lífinu sem eru nauðsyn-
legir til að viðhalda andlegu heil-
brigði. Í dag er sjálfshjálp víða
viðurkennd sem fyrsta skref-
ið til að takast á við vanlíðan af
ýmsum toga. Við vitum að marg-
ir hafa ekki haft sig í að leita sér
aðstoðar, hafa ekki haft trú á því
að utanaðkomandi hjálp geti gert
þeim gott eða jafnvel haft for-
dóma fyrir slíkri hjálp. Greitt
aðgengi að þessu efni gæti m.a.
auðveldað fólki að komast yfir
þann þröskuld að leita sér hjálpar.
Þunglyndi þróast oft á löngum
tíma þannig að hvorki einstak-
lingurinn sjálfur né umhverfi
hans átta sig á ástandinu. Fyrir
þá sem eiga við vægt þunglyndi
að stríða getur sjálfshjálp með
aðstoð svona efnis jafnvel dugað
til að brjótast út úr vanlíðaninni,
en þegar um alvarlegri einkenni
er að ræða geta augun opnast
fyrir því að leita þurfi frekari
hjálpar í heilbrigðiskerfinu. Hóp-
meðferð eða námskeið byggð á
hugrænni atferlismeðferð nýtast
mörgum. Með hjálp meðferðar-
aðila er hægt að nota þessa nálg-
un hugrænnar atferlismeðferðar
til að vinna dýpra með vandann á
einstaklingsmiðaðan hátt. Alvar-
legt þunglyndi er mikilvægt að
meðhöndla með öllum tiltækum
ráðum þ.m.t. lyfjameðferð og í
sumum tilvikum þarf þverfaglega
endurhæfingu til að ná árangri.
Ekki þarf að fjölyrða um þann
vanda sem steðjar að Íslend-
ingum með hruni efnahags-
kerfisins fyrir hálfu þriðja ári.
Umtalsverður hluti þjóðarinnar
er í sárum og fleiri en við viljum
kannast við búa við krappari kjör
en við höfum þekkt hér á landi í
áratugi. Reynsla annarra þjóða
segir okkur að afleiðingar alvar-
legrar kreppu á andlega líðan
þjóðarinnar nái hámarki þegar
2–3 ár eru liðin frá hruninu.
Hugmyndir styrktaraðila
okkar féllu vel að okkar eigin um
tilgang verkefnisins þ.e. að auka
aðgengi almennings að efni sem
getur reynst hjálplegt í andlegri
vanlíðan, dregið úr fordómum og
aukið líkurnar á að fólk leiti sér
hjálpar.
Okkur er sönn ánægja að kynna
þetta „tæki“ til að viðhalda og
bæta geðheilsu og vonumst til að
sem allra flestir muni geta notið
góðs af í framtíðinni.
AF NETINU
Talsmáti á Alþingi og
sátt þjóðar og þings
Stjórnmálin
eru í uppnámi
eftir hrun.
Endurnýjun
þingmanna var
nokkur í kosn-
ingunum 2009
en ekki nóg.
Endurskoðun á stefnumálum
er komin lítt áleiðis. Stjórn-
málaflokkarnir eru tregir til
umræðu um ábyrgð og mynda
innanflokksbandalög til að
þagga niður samræður um
hvað hafi farið úrskeiðis í starfi
og stefnu.
Virðing Alþingis bíður hnekki
vegna vanrækslu stjórn-
málaflokka eftir hrun að gera
upp. Játning á mistökum er
forsenda fyrirgefningar sam-
félagsins.
Talsmáti þingmanna sem
ekki kunna sig er þeim til
vansa. Alþingi verður samt
sem áður ekki tekið í sátt þótt
þeir orðljótu héldu sér saman.
pallvil.blog.is
Páll Vilhjálmsson
Ekki þarf að fjölyrða um þann vanda sem
steðjar að Íslendingum með hruni efna-
hagskerfisins fyrir hálfu þriðja ári.
Stjórnendur Hörpu féllu því miður á
fyrsta prófinu.
Nýtt úrræði til að bæta geðheilsu
Hneisa í Hörpu
Geðrækt
Valgerður
Baldursdóttir
yfirlæknir á geðsviði
Reykjalundar
Inga Hrefna
Jónsdóttir
forstöðusálfræðingur
Reykjalundar
Menning
Þröstur
Ólafsson
hagfræðingur
Fylgist með störfum Stjórnlagaráðs og hafið áhrif á endurskoðun stjórnarskrár lýðveldisins.
Bein útsending frá sameiginlegum fundi ráðsins er á hverjum fimmtudegi kl. 13 á vefsíðu ráðsins:
www.stjornlagarad.is. Fundirnir eru opnir almenningi. Öll gögn ráðsins má finna á vefsíðunni.
Stjórnarskrá lýðveldisins varðar okkur öll
Stjórnlagaráð, Ofanleiti 2, 103 Reykjavík - sími: 422-4400 - netfang: skrifstofa@stjornlagarad.is - vefslóð: www.stjornlagarad.is
Vefslóð Stjórnlagaráðs: www.stjornlagarad.is
„Bækur eru saklausir hlutir, en rithöfundar eru ægilegar verur“. Þórbergur Þórðarson, Mitt rómantíska æði.
EVA GABRIELSSON
HÖFUNDAKVÖLD #4
Í kvöld, fimmtudag, 12. maí kl. 20.00
Þóra Arnórsdóttir ræðir við Evu Gabrielsson um
Aðgangur ókeypis og allir velkomnir.
NORRÆNA HÚSIÐ KYNNIR:
BJARTUR