Fréttablaðið - 12.05.2011, Blaðsíða 52

12. maí 2011 FIMMTUDAGUR36
Myndlistarsýningar með viðfangs-
efni eru nær undantekningar-
laust skemmtilegar, aðgengilegar
og alþýðlegar. Hér er það íslenski
hesturinn sem hefur orðið fyrir val-
inu. Klassískt viðfangsefni, þó varla
hafi það brunnið mjög á íslenskum
listamönnum síðustu áratugi.
Á Kjarvalsstöðum má sjá lykil-
verk eftir lykilmenn og -konur.
Beinin hennar Stjörnu eftir Finn
Jónsson, portrettmynd eftir Þór-
arin B., auðvitað málverk eftir
Jóhann Briem, Ásgrím, Kjarval,
Kristínu Jóns, Louisu Matthías-
dóttur, Helga Þorgils, Kristínu
Gunnlaugs og marga fleiri, öll
stóru nöfnin okkar, glæsileg verk
eftir frábæra listamenn. Í fljótu
bragði sýnist mér um helmingur
verka vera frá því fyrir 1970, en
eðlilega breytist úrvalið af hesta-
myndum eftir miðja síðustu öld.
Fígúratíf list hvarf í bakgrunn
nýrra stefna, í samfélaginu hætti
hesturinn að vera þjóðarímynd og
varð tómstundagaman.
Þemu sýningarinnar eru þrjú,
hesturinn í þjónustuhlutverki,
hesturinn sem náttúra og hest-
urinn sem goðsagnavera og birt-
ast þau öll í ólíkum myndum.
Sjá má hvernig merking mynd-
efnisins breytist með breyttum
tímum. Sérstaklega þegar kemur
að verkum síðustu áratuga fer
ekki hjá því að spurningin vakni;
hvenær málar kona hest og hve-
nær málar kona ekki hest? Hvert
er hið raunverulega viðfangs-
efni listamannsins? Hvað tákna
þessi undurfallegu dýr á mál-
verki Kristínar Gunnlaugsdótt-
ur? Hvað á Sigurður Guðmunds-
son við þegar hann tekur mynd af
sjálfum sér við lestur, undir titl-
inum Hestur/lestur? Er það rímið
sem ræður eða er hér líka vísun í
íslenska orðið lestrarhestur, sem
felur í sér ákveðið og jákvætt
viðhorf til hestsins. Tengist mál-
verk Hallgríms Helgasonar,
Guð á Sæbraut, íslenska hest-
inum? Ofangreind verk víkka út
viðfangsefnið og það er vel.
Nú er ljóst að hesturinn var eitt
viðfangsefna myndlistarmanna
á fyrri hluta tuttugustu aldar,
þegar þjóðarímyndin var áleitin
og birtingarmyndir hennar. Eig-
inleikar hestsins, þrautseigja og
dugnaður, voru æskilegir eigin-
leikar íslenskrar, vinnusamrar
alþýðu.
Birtingarmyndir hestsins í list
síðustu áratuga eru af öðrum
toga, þær eru ekki innlegg í orð-
ræðu samtímans á sama hátt og
málverk fyrri hluta síðustu aldar
voru, á tímum sköpunar þjóðar.
Á sýningunni kemur þessi breyt-
ing vel fram og það er að hluta til
markmið hennar.
Ef til vill hefði mátt koma betur
fram á sýningunni í hversu mikl-
um mæli það er ekki eingöngu
merking myndefnis á myndflet-
inum sem hefur breyst, held-
ur einnig staða myndefnisins
innan listarinnar og í samfélags-
legu samhengi. Eldri verkin eru
máluð af velflestum lykilmál-
urum síns tíma. Í dag eru lista-
menn mun fleiri og viðfangsefni
þeirra fjölbreyttari en áður. Þessi
staðreynd, hið breytta, ytra sam-
hengi myndefnisins sem ekki sést
á myndfletinum, hefði kannski
mátt vera sýnilegri á einhvern
hátt, til þess að brengla ekki um
of hugmynd hins almenna áhorf-
anda um mikilvægi íslenska
hestsins í íslenskri myndlist
síðustu áratugi.
Ragna Sigurðardóttir
Niðurstaða: Klassískt og alþýðlegt
viðfangsefni, brýnt á fyrri hluta
síðustu aldar en síður eftir 1950.
Fyrir þann tíma var myndefnið hluti
af orðræðu samtímans og sköpun
þjóðarímyndar en staða þess innan
samtímalista er önnur. Mikill fjöldi frá-
bærra verka sem ekki eru sýnileg alla
jafna. Fín sýning fyrir alla fjölskylduna.
Þjóðarímynd og goðsagnadýr
Sænski rithöfundurinn Eva
Gabrielsson verður gestur á höf-
undakvöldi í Norræna húsinu í
kvöld.
Gabrielsson er ekkja Stiegs
Larsson, höfundar Millennium-
þríleiksins sem hefur farið sig-
urför um heiminn. Eftir fráfall
Larssons lenti Gabrielsson í deil-
um við fjölskyldu hans um réttinn
á bókum hans. Parið hafði verið í
sambúð um áratuga skeið en þar
sem þau gengu aldrei formlega
í hnapphelduna erfði fjölskylda
Larssons réttinn á bókum hans
með tilheyrandi auðæfum.
Gabrielsson ræðir meðal ann-
ars þetta mál í spjalli við Þóru
Arnórsdóttur í Norræna húsinu
í kvöld. Gabrielsson hefur skrif-
að tvær bækur tengdar þessu
máli, sem báðar komu út í fyrra:
„Sambo: ensammare än du tror“
sem fjallar um vandamál tengd
reglum eða lögum um sambúð
og bókina: „Millennium, Stieg &
jag“.
Í síðarnefndu bókinni fjallar
Gabrielsson um hvernig Mil-
lennium-trílógí-
an varð til, tím-
ann fyrir andlát
Stiegs Larsson
og erfðadeil-
una við ætt-
ingja hans. Þar
kemur einnig
fram að ýmis-
legt í bókun-
um megi rekja
til sambands
þeirra; hún geti
oft ekki sagt með vissu hvað sé
nákvæmlega frá honum komið og
hvað frá henni. Þá gagnrýnir hún
„Stieg Larsson iðnaðinn“, sem
hún kallar svo, sem hefur stig-
magnast með árunum, ekki síst
í Bandaríkjunum, og nær senn
hámarki með þremur Hollywood-
myndum byggðum á þríleiknum.
Norræna húsið og Bjartur standa
saman að komu Gabrielsson hing-
að til lands.
Höfundakvöld Norræna hússins
eru á hverju fimmtudagskvöldi til
9. júní næstkomandi. Meðal vænt-
anlegra gesta eru Svíinn Kasja
Ingemarsson, Naja Marie Aidt
frá Danmörku og norsk-danski
höfundurinn Beate Grimsrud,
sem þótti líkleg til að hreppa Bók-
menntaverðlaun Norðurlandaráðs
á dögunum.
Dagskráin hefst klukkan 20 í
kvöld og er öllum opin. - bs
Ekkja Stiegs Larsson í Norræna húsinu
EVA GABRIELSSON Bjó með Stieg Larsson áratugum saman þar til hann féll frá 2004.
Hún ræðir meðal annars samband þeirra og erfðadeiluna í kvöld.
HVAÐ? HVENÆR? HVAR?
Fimmtudagur 12. maí
➜ Tónleikar
18.00 Inga Dóra Stefánsdóttir messó-
sópran heldur útskriftartónleika sína frá
tónlistardeild Listaháskólans í kvöld kl.
18. Tónleikarnir fara fram í Þjóðmenn-
ingarhúsinu.
21.30 Dúettinn Dúettinn MoR heldur
tónleika á Kaffi Rósenberg. Dúettinn
skipa Margrét Eir söngkona og Róbert
Þórhallsson bassaleikari. Á tónleikunum
leika þau lög af plötunni MoRDuran
ásamt fleiri tökulögum.
➜ Útivist
17.00 Fræðsluganga verður í Grasa-
garðinum í dag kl. 17. Skoðaðar verða
hátíðaliljur í blóma. Þátttaka er ókeypis
og allir eru velkomnir.
STIEG LARSSON
FRÉTTIR VIÐSKIPTI ÍÞRÓTTIR LÍFIÐ UMRÆÐAN
Meiri Vísir.
Listasafn Reykjavíkur
Jór! Hestar í íslenskri mynd-
list.
Sýningarstjóri: Aðalsteinn Ingólfs-
son
Listasafn Reykjavíkur, Kjarvals-
staðir
Miðasala | 568 8000 | borgarleikhus.is
„Mikið er nú gaman í leikhúsi
þegar það er gaman!“ – EB, Fbl
„Skemmtileg og hressandi leikhúsupplifun,
öðruvísi og ögrandi“ – IÞ, Mbl
HRYLLILEGA KRASSANDI RUSLÓPERA
MEÐ TÓNLIST TIGER LILLIES
Rakarastofan
Klapparstíg
S: 551 3010