Fréttablaðið - 20.08.2011, Blaðsíða 12

12 20. ágúst 2011 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
SPOTTIÐ
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Formaður Sjálfstæðisflokks-ins hefur lýst þeirri ein-örðu afstöðu að slíta eigi aðildarviðræðum Íslands
við Evrópusambandið tafarlaust.
Morgunblaðið hefur skýrt ummæl-
in svo að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi með þessu útilokað hvers kyns
samstarf við aðra flokka sem ekki
eru sama sinnis. Sé það rétt hafa
ummælin afgerandi pólitísk áhrif.
Í fyrsta lagi þrengir þetta stöðu
Sjálfstæðisflokksins til stjórnar-
myndunar. Að því gefnu að Sam-
fylkingin breyti ekki um afstöðu í
Evrópumálum á Sjálfstæðisflokk-
urinn út frá málefnalegum sjónar-
miðum aðeins raunhæfan mögu-
leika á að mynda stjórn með VG.
Endurtekning á tveggja flokka
stjórn Fram-
sóknarflokks
og Sjálfstæðis-
flokks er afar
fjarlægur mögu-
leiki við ríkjandi
aðstæður.
Í öðru lagi
opnar þetta þá
lykilstöðu fyrir
VG að ríkis-
stjórn verður
ekki mynduð án þátttöku þess.
Það styrkir málefnaleg tök VG í
núverandi samstarfi og gæfi því
viðspyrnu til að ná málefnalegum
undirtökum í hugsanlegum samn-
ingum við Sjálfstæðisflokkinn
eftir að hann hefur útilokað aðra
möguleika.
Í þriðja lagi léttir þetta
róðurinn fyrir Samfylkinguna
fram að kosningum. Frjálslynd-
ir kjósendur hennar eru afar
óánægðir með samstarfið við VG
og eigin flokk. Þeir hafa nú minni
hvata en áður til að yfirgefa Sam-
fylkinguna og kjósa Sjálfstæðis-
flokkinn þegar það getur ekki
leitt til annars en framlengingar
á stjórnarsetu VG.
Virðingarvert er og ærlegt að
formaður Sjálfstæðisflokksins
skuli með þessum hætti segja hug
sinn allan. Hin hliðin á því máli
er sú að Sjálfstæðisflokkurinn á
minni möguleika en áður til að
ná pólitískri samstöðu um önnur
stefnumál sín. Að því leyti eru
orðin dýr.
Dýr orð
Einstaklingar standa ekki upp frá samningum án til-efnis eða gildra raka, hvað þá þjóðríki. Óumdeilt er að
tilefni væri fyrir hendi ef Evrópu-
sambandið hefði þegar á þessu stigi
sett fram skilyrði sem útilokuðu
frekari leit að lausnum á sérstöðu
Íslands. Ekkert slíkt hefur hins
vegar gerst.
Formaður Sjálfstæðisflokks-
ins segir að forsendur hafi breyst
fyrir þá sök að nokkur ríki Evrópu-
sambandsins hafa lent í skulda-
vanda rétt eins og Ísland. Eru það
gild rök? Vissulega er það svo að
skuldavandi nokkurra Evrópusam-
bandsríkja getur leitt til breytinga,
rétt eins og staða Íslands er ekki
söm eftir hrun krónunnar í kjöl-
far misheppnaðrar peningastefnu.
Við höfum til dæmis þurft að lúta
ýmsum skilyrðum AGS í peninga-
og ríkisfjármálum.
Ekki er unnt að útiloka að
Evrópu sambandið veikist. Hitt er
líka mögulegt að það styrkist og
myntbandalagið verði þegar upp
er staðið öflugri bakhjarl viðskipta
en áður. Er þessi óvissa efni til að
slíta viðræðum? Standa ekki skyn-
samleg rök til að halda áfram og
sjá hvernig mál skipast þegar fram
vindur?
Vaxtahækkunin í vikunni er vís-
bending um að krónan sé fallvaltari
en evran. Er skynsamlegt að útiloka
evrópska myntbandalagið áður en
ljóst er hvort endurreisn með krónu
tekst eða einhver kemur fram með
raunhæfar tillögur um aðra kosti
sem geta tryggt atvinnulífinu eðli-
leg samkeppnisskilyrði og launa-
fólki meira öryggi? Það hefur eng-
inn gert. Hvers vegna að brjóta
allar brýr að baki sér áður en þetta
skýrist? Horfurnar eru ekki bjartar
þar að lútandi, eða er það?
Rökin
Sundurlyndi stjórnar-flokkanna hefur veikt og tafið viðræðuferlið. Þar hefur stjórnarandstaðan
gild rök til gagnrýni. Aðstæður í
Evrópu gætu líka leitt til tafa. Þó
að í besta falli megi ljúka samn-
ingum á einu ári er fullkomlega
eðlilegt og raunhæfara að reikna
með tveimur árum. Þar til við-
bótar tekur staðfestingarferlið
að minnsta kosti ár. Síðan kemur
aðlögunartími áður en unnt er að
taka upp evruna.
Að þessu virtu hníga öll rök í
þá veru að láta á það reyna hvort
finna má lausnir í sjávarútvegs- og
landbúnaðarmálum. Það tekur sinn
tíma. Síðan verður smám saman
ljósara hver staða myntbandalags-
ins verður til frambúðar. Það gefur
svigrúm til að meta stöðuna og
ráða þeim málum til lykta í viðræð-
unum án þess að byggja á getsök-
um einum. Þá fyrst er lokaafstaða
tekin á Alþingi og í þjóðaratkvæði.
Aðildarviðræðurnar eru ekki
hluti af valdaátökum líðandi
stundar. Þær hafa heldur ekkert
að gera með þá hagsmuni að verja
pólitíska arfleifð liðins tíma. Þær
snúast um framtíðarhagsmuni
Íslands.
Að halda viðræðunum áfram
heldur fleiri dyrum opnum um
skipan peningamála og pólitíska
stöðu Íslands í samfélagi þjóðanna.
Það gefur kjósendum kost á að velja
frjálslyndari ríkisstjórn en kostur
er á með VG. Það er því yfirvegaðri
og skynsamlegri leið en viðræðuslit
án tilefnis frá gagnaðilanum.
Yfirvegaðri leið
ÞORSTEINN
PÁLSSON
T
uttugu þúsund hafa skrifað undir áskorun Hagsmuna-
samtaka heimilanna um afnám verðtryggingarinnar.
Skiljanlega er fólki í nöp við hana; eftir hrun hafa
skuldir hækkað um tugi prósenta, greiðslubyrðin þyngzt
að sama skapi og lífskjörin versnað sem því nemur.
Þó er í raun byrjað á öfugum enda með því að krefjast afnáms
verðtryggingarinnar. Undirrót hennar og hið raunverulega
vandamál sem við er að etja er ónýtur gjaldmiðill.
„Sveigjanleiki“ krónunnar
er aðallega niður á við. Það má
sjá með einföldu dæmi. Þegar
myntbreytingin var gerð 1980
og tvö núll skorin aftan af krón-
unni eftir margra ára óðaverð-
bólgu var ein íslenzk króna jafn-
gild einni danskri krónu. Nú,
31 ári síðar, þarf 22 íslenzkar
krónur til að kaupa eina danska.
Sá sem lánar út peninga, sérstaklega til langs tíma eins og til
að mynda lán til húsnæðiskaupa, vill auðvitað fá jafnverðmætar
krónur til baka og hann lánaði upphaflega. Verðtryggingin hefur
því reynzt ill nauðsyn vegna stöðugrar rýrnunar gjaldmiðilsins.
Óvíst er að lántakendur væru betur settir án hennar ef ekkert
annað breyttist. Lánveitendur myndu þá tryggja sig fyrir óviss-
unni með gífurlega háum vöxtum.
Verðtryggingin er í rauninni aðeins sjúkdómseinkenni í
efnahags lífinu. Sjúkdómurinn sjálfur er ónýtur gjaldmiðill. Án
nýs og stöðugri gjaldmiðils er vandamálið áfram til staðar.
Nærtækasta leiðin til að fá nýjan gjaldmiðil er að ljúka aðildar-
viðræðum við Evrópusambandið og taka upp evru. Nóg er af
úrtölumönnum þessa dagana sem segja að allt sé í kalda koli á
evrusvæðinu og evran muni brátt heyra sögunni til. Engin ástæða
er til að gera lítið úr þeim vanda sem við er að glíma í ýmsum
ríkjum sem nota evruna. Það vill þó fara framhjá fólki að vandinn
er ekki gjaldmiðlinum að kenna heldur hallarekstri ríkisins og
skuldasöfnun í einstökum ríkjum. Í sumum evruríkjum er ástand-
ið ágætt, til dæmis í Eistlandi þar sem ríkisfjármálin voru tekin
föstum tökum og upptaka evrunnar um síðustu áramót hefur að
mati Eista sjálfra eflt erlenda fjárfestingu, útflutning og atvinnu.
Hvað sem um vanda evrusvæðisins má segja hefur almenn-
ingur þar ekki lent í því sama og íbúar krónusvæðisins hér á
Íslandi, að húsnæðisskuldir hafi hækkað um tugi prósenta og
verðbólgan ætt af stað vegna hruns gjaldmiðilsins.
Sérkennilegt er að stjórnmálamenn sem hafa engar lausnir
fram að færa í peningamálum vilji nú loka þeirri leið fyrir Íslend-
ingum að eiga kost á nýjum gjaldmiðli í gegnum ESB-aðild. Hvað
ef evruríkin leysa vanda sinn og verða komin á lygnan sjó eftir
eitt til tvö ár? Viljum við þá vera búin að skella dyrunum í lás?
Nær væri fyrir þá sem vilja losna við verðtrygginguna að efna
til undirskriftasöfnunar og fara fram á að viðræður við ESB verði
kláraðar, þannig að við eigum áfram kost á nýjum gjaldmiðli.
Af hverju þarf að vera verðtrygging á Íslandi?
Byrjað á
öfugum enda