Búfræðingurinn - 01.01.1940, Side 114

108
B Ú F R Æ Ð I N G U R I N N
ég ekki átt þess kost að fylgjast með endingu slikra ræsa
nema á tveim jörðum, þar sem ég hefi og þekkt ræsa-
dýptina að milclu leyti. En það sem þessi reynsla nær,
segir hún alveg tuímælglaust, að' grynnstu ræsin bila fyrst.
Og lwernig bOa þau? Þau ræsi, sem hér ræðir um, eru
eingöngu mcdarræsi, og virðist bilunin stafa af því, að
rætur jurtanna ná ræsinu. Fléttast þær niðúr milli stein-
anna og grípa að sjálfsögðu hverja þá moldarögn, sem
þær ná og hálda heinni fastri. Á þennan hátt smáfylla
])ær holrúm ræsisins, unz þeim lánast að loka því að fullu.
Rauði mun oft rétta hjálparliönd, en hann mun ekki þurfa
til. Ég hefi nýlega tekið upp eitt slíkt ræsi 24 ára gamalt,
og virtist þetta, sem nú var hent á, hafa verið höfuð or-
sökin, — ef ekki sú eina. Og víst er, að slíkar stiflur
koma fyrst fram i grynnstu hlutum ræsisins, þar sejn
dýpt þess var um 110—115 cm. Hverjar tegundir túngrasa
eru sekastar í þessu efni, þori ég ekki að fullyrða að svo
komnu, en grunlaust er mér ekki, að snarrótarpuntur sé
])ar a. m. k. með í ráðum. En athugandi er það, að þau
ræsi, sem ég þekki og eru frá 100 til 110 cm á dýpt og
cru orðin 20 ára og eldri, eru nú þegar að meiru eða minna
levti biluð, en ræsi, sem liafa náð 30 ára aldri og eru um
og yfir 140 cm á dýpt, virðast i fullu gildi enn.Og enn er
ekkert af dýpstu ræsunum, se,m ég þekki, farið að gefa
sig, svo að séð verði. Af reynslu minni virðist þvi sam-
kvæml framanskráðu óhætt að álykta, að réttara sé að
lmfa ræsin yfirleitt dýpri en nú er gert ráð fyrir, þegar
miðað er við endingu ræsanna.
Nú er þvi almennt slegið föstu, að ])ví dýpri sem ræsin
cru, þvi lengra nái álirif þeirra. Heyrt liefi ég, að sumir
danskir húvísindamenn telji, að milli ræsa megi vera ti-
föld dýpt þeirra. Yfirleitt mun þvi haldið fram hér á landi,
að milli ræsa megi vera meira, og hállast t. d. Guðmund-
ur Jónsson kennari að því, að óhætt sé að liafa millibil
milli ræsa allt að 20 m, þó að ræsin séu ekki dýpri en 110
cm. En þá vaknar spurningin: Er hlutfallið milli fjar-
lægða ræsa og dýptar þeirra hið sama, hver sem dýpt