Frjáls verslun - 01.07.2002, Side 43

Þróunarklasar íslensks þekkingarþjóðfálags
UiSINDI
Náttúru- og
umhuerfisuísindi
Líf- og
heilbrigðisuísindi
Huguísindi
Félagsuísindi
TÆKNI
Efnistækni
Líftækni
Upplýsingatækni
Mannuirkjatækni
Framleiðslutækni
Orkutækni
STJÓRNUN
„Klasa“-hugmyndafræðin hefur rutt sér til rúms í uísindapóli-
tískri stefnumótun. íslendingar eiga ýmsa möguleika til að
þróa framúrskarandi uísinda- og nýsköpunarstarf á fyrir-
framskilgreindum suiðum - „klösum“.
RANNIS hefur stutt nýmyndun fyrirtækja og mörg þekktustu
hátæknifyrirtæki landsins hafa fengi styrki frá RANNÍS. Nlargra
ára rannsóknauinna liggur iðulega að baki nýsköpunar tækni-
fyrirtækja.
Rannsóknauerkefni verða að fyrirtækjum
RANNÍS hefur stutt nýmyndun fyrirtækja og mörg þekktustu hátækni-
fyrirtæki landsins hafa fengi styrki frá RANNÍS. Allmörg dæmi eru um
að fyrirtæki hafa sprottið uppúr rannsóknarverkefnum sem RANNÍS
hefur stutt. Þar má nefna Marel hf., Vaka - DNG hf. og Stjörnu-Odda.
Fyrirtæki eins og Fiskeldi Eyjafjarðar, Máki og Stofnfiskur eru byggð á
margra ára rannsóknavinnu sem tæplega hefði verið hægt að fjár-
magna án stuðnings frá RANNÍS. Jafnvel líftæknifyrirtækin á mann-
erfðasviðinu, UVS og DeCode, byggja á grunni áratuga rannsókna í líf-
og læknavísindum sem sjóðir RANNfS og forverar þeirra hafa stutt.
Alþjóðleg útrás - hluti af sóknarstefnu RAI\II\IÍS
„Við gerum miklar kröfur til styrkumsókna og samkeppnin í sjóðum
RANNÍS er hörð. Það hefur aftur skilað sér í aukinni hæfni og reynslu
vísinda- og tæknisamfélagsins hér til að sækja í erlenda rannsókna-
sjóði. íslenskir aðilar hafa á síðustu árum sýnt mjög góðan árangur
á alþjóðlegum vettvangi eins og í rammaáætlun ESB eða banda-
rískum vísindasjóðum þar sem vísinda- og tæknistyrkir fara til þeirra
sem bjóða fram bestu verkefnin," segir Vilhjálmur. Þratt fyrir góðan
árangur á erlendum vettvangi eru nú blikur á lofti. Erlendis eru jafnt
og þétt gerðar auknar kröfur um stærð alþjóðlegra verkefna sem
kallar á að íslenskir aðilar ráðist í stærri og fjárfrekari rannsókna- og
nýsköpunarverkefni. Þar er flöskuhálsinn fjárhagslegt bolmagn fyrir-
tækja og stofnana.
Fjármagn í rannsóknir þarf að auka
Stærstu sjóðirnir í umsjá RANNlS eru Vísindasjóður og Tæknisjóður
sem hafa samtals rúmlega 400 milljónir króna til úthlutunar á ári. Ráð-
stöfunarfé sjóðanna hefur ekki vaxið undanfarin ár þrátt fyrir stóraukin
RANNÍS
Laugavegi 13-101 Reykjavík
Sími: 515 5800 • Fax: 552 9814
www.rannis.is • rannis@rannis.is
umsvif fslendinga í vísindum og rannsóknum. Nú er svo komið að
RANNÍS getur einungis styrkt lítinn hluta bestu verkefnanna sem sótt
er um styrki til. ,,Við höfum ítrekað bent stjómvöldum á mikilvægi þess
að auka fjármagn til rannsókna og nýsköpunar enda hefur reynslan sýnt
að þeir fjármunir skila sér margfalt til baka í aukinni velmegun," segir
Vilhjálmur. Hann er vongóður um að frumvarp ríkisstjórnarinnar um ný-
skipan rannsóknamála, sem boðað er á haustþingi, muni fela í sér að
auknu fé verði veitt í rannsóknir.
Menningararfurinn látinn í askana
Með tilkomu þekkingarfyrirtækja og skarpari sýnar á nauðsyn þess að
varðveita sögu og menningu þjóðarinnar var einsýnt að þörf var á auknu
fjármagni. RANNÍS hefur yfir að ráða sjóði til að styrkja verkefni á sviði
upplýsingatækni og umhverfismála sem ríkisstjórnin leggur í um 100
milljónir á ári í sex ár, 1999-2004.
„Þar erum við að styðja fyrirtæki í upplýsingageiranum og ekki síst
vinnu þar sem saman koma ríkisstofnanir og fyrirtæki í einkaeigu. Má
nefna vinnu við hugbúnað og notendaviðmót fyrir gagnagrunna eins og
þann sem Raqoon ehf. er að þróa með Árnastofnun vegna fomrita,
gagnagrunninn Sarp um fornleifar og þjóðmenningu, sem Hugvit -
GoÞro-Landsteinar eru að þróa með Þjóðminjasafni, og gagnagrunn
um íslenska náttúru sem Náttúrufræðistofnun, Orkustofnun og fleiri
rannsóknastofnanir eru að þróa í samvinnu við Verkfræðistofuna Hnit,“
segir Vilhjálmur.
Margir njóta góðs af
Fornleifastofnun íslands er sjálfseignarstofnun ungra fornleifafræðinga.
RANNÍS hefur stutt við bakið á þeim og í kjölfarið hafa orðið ýmsar
breytingar og nýtt líf hefur færst í fornleifarannsóknir hér á landi.
„Eitt af því sem við höfum lagt áherslu á, er að tengja saman
atvinnulífið og rannsóknir. Það hefur tekist mæta vel og ekki síst á sviði
fornleifarannsókna og þjóðmenningar þar sem ferðamannaiðnaðurinn
hefur haft beinan hag af vinnunni sem fram hefur farið. Erlendir og inn-
lendir ferðamenn sækja í að skoða sögu landsins og þannig nýtur
atvinnulífið góðs af rannsóknum fornleifafræðinga, sagnfræðinga, bók-
menntafræðinga og annarra sem skoða þjóðararfinn," segir Vilhjálmur.
„Þetta gerist auðvitað líka hjá fyrirtækjum í fjölmiðlun, útgáfustarfsemi
og öðrum myndum menningargeirans sem nýta sér og birta rann-
sóknaniðurstöður í margvíslegu formi. Þessi skemmtilega tenging
grunnvísinda við atvinnulífið er nokkuð sem lítill gaumur er gefinn.
Tengsl atvinnulífsins og svonefndrar hátækni er miklu augljósari." SD
43