Frjáls verslun - 01.07.2002, Síða 49

Birgjarnir trúðu því aldrei að Nanoq gæti
farið á höfuðið fyrst svo fjársterkir aðilar
stæðu að versluninni. Fyrirtæki í eigu Hofs-
fjölskyldunnar voru langstærstu eigendurnir í
Nanoq og Jón Pálmason sat þar í stjórn.
inni í verslunum. Forráðamenn þeirra segja að
svona vinnubrögð og lög þekkist hvergi í heiminum
nema hér á landi. Eitt er víst, eftir Nanoq-málið
munu heildverslanir verða miklu varkárari og
tregari við að moka vörum inn í verslanir í stórum
skömmtum. Nanoq hefur kennt heildverslunum
lexíu; lögin eru ekki þeim í hag.
Hin umdeildu lög En hvers vegna segja menn lög-
legt en siðlaust í Nanoq-málinu? Hægt er að taka
allsheijarveð í birgðum annarra vegna laga um samningsveð
sem samþykkt voru á Alþingi árið 1997. Lögin voru sett þrátt
fyrir mótmæli Félags íslenskra stórkaupmanna sem töldu sig sjá
fyrir atburðarrás svipaðri þeirri sem átti sér stað við gjaldþrot
Nanoq í sumar. Lögin kveða á um að hægt sé að taka veð í lager
til tryggingar fjármagni og það gildir einu hvort lagerinn hefur
verið greiddur í peningum eða öðrum viðurkenndum gjaldmiðli.
Þó svo seljanda, sem hefur afhent vöru en ekki fengið hana
greidda í peningum, þyki súrt í broti að horfa á eftir vöru sinni
seldri til að greiða upp forgangskröfur sem eiga forgang fram
ytir viðskiptakröfur, er ótvírætt að þegar viðkomandi seljandi
hefur afhent vöruna til verslunar, yfirfærist eignarétturinn á
henni og seljandinn (heildverslunin) á þá aðeins viðskiptakröfu
á fyrirtækið. Komi til gjaldþrots þá á þrotabúið verðmæti búsins
og ráðstafar þeim skv. lögum. Hafi hins vegar ekki verið tekið
veð í vörunni, rennur andvirði hennar til búsins sem gerir þá
kröfu upp við hinn almenna kröfuhafa að loknu uppgjöri á for-
gangskröfum. í þeim efnum standa birgjar jafnfætis almennum
kröfuhöfum. Þannig er það misskilningur að birgjar „eigi vörur
sínar“ sem eru í þrotabúi verslana, þó svo þeir hafi ekki fengið
vörurnar greiddar af hálfu verslunarinnar. Þetta er því spurning
um hvort einhver annar geti tekið veð í vörum þeirra og náð sér
þannig í forgangskröfu á meðan heildverslanirnar verða að
sætta sig við almennar kröfur í þrotabúið.
Arni Þór Arnason, forstjóri Austurbakka.
Krafa Austurbakka í þrotabú Nanoq
nemur 27 milljónum króna. Hann er
ásamt Guðmundi Agústi Péturssyni að
undirbúa málaferli á hendur eigenda
Nanoq og láta reyna á ábyrgð þeirra.
Það stefnir í málaferli Það stefnir augljóslega í málaferli
vegna gjaldrots Nanoq. Guðmundur Agúst Pétursson, eigandi
GA Péturssonar hf. og Sportmanna ehf., og Arni Þór Arnason,
forstjóri Austurbakka eru ævareiðir vegna framgöngu Spron í
Nanoq-málinu. Undir forystu þeirra hafa birgjar ákveðið að
höfða mál á hendur forsvarsmönnum Islenskrar útivistar, fyrir-
tækisins sem rak Nanoq, og ætla að láta reyna á ábyrgð þeirra.
En eigendur Nanoq voru Hofsfjölskyldan og sat Jón Pálmason
meðal annars í stjórn fyrirtækisins. Þá eru þeir Guðmundur
Agúst og Arni Þór í samráði við lögmann sinn að undirbúa
rannsókn á hugsanlegum skilasvikum í þessu máli. Þeir telja
að svo hafi verið þar sem Spron hafi verið með veð í sjóðs-
streymi Nanoq og heimilað greiðslu til ákveðinna birgja á
meðan öðrum hafi ekki verið greitt. Arni Þór líkir rekstri
Nanoq síðustu mánuði sem hreina og klára gildru sem menn
hafi verið leiddir inn í: Jólavöruna gat Nanoq ekki greitt og í
apríl 2002 gekk verslunarstjórinn frá samningi upp á 19 millj-
ónir á 3 víxlum og þannig fékk Nanoq vorvöruna inn að and-
virði um 8 milljónir áður en lokað var fyrir afgreiðslur til þeirra.
Síðan hafa vöruvíxlar Nanoq verið að falla hver af öðrum eins
og spilaborg og sá fyrsti var ekki borgaður þrátt fyrir að
reksturinn væri ennþá í fullum gangi og Spron væri að soga til
sín alla innkomu. Þetta minnir á gildru sem var opin og menn
voru leiddir ínn í,“ segir Árni Þór Árnason. 35
Guðmundur Agúst Pétursson, eigandi
GA Péturssonar hf. og Sþortmanna ehf.
Hann var búinn að semja um kauþ á
70% í Nanoq en það tilboð var ekki
samþykkt af Sþron. Krafa Sþortmanna
í þrotabúið nemur 11 milljónum.
Guðmundur Hauksson, sparisjóðsstjóri Sþron:
Fullkunnugt um lögin
Guðmundur Hauksson, sparisjóðsstjóri Spron, segir þetta um
hin umdeildu lög sem reynt hefur á í Nanoq-málinu: „Við
vorum með samskonar samning við Nanoq og önnur fynrtæki
um lánveitingar og ábyrgðir og fylgdum þeim samningi í
hvívetna í samráði við stjórnendur og eigendur félagsins. Það að
birgjar hafi ekki áttað sig á því að í gildi voru lög sem heimiluðu
veð í lagernum er auðvitað rangt Hagsmunafélag þeirra mót-
mælti lögunum á sínum tíma og þvi var þeim fullkunnugt um
þessi lög og afleiðingar þeirra. Lögin voru sett til að auðvelda
fyrirtækjum að tjármagna vörubirgðir. Þannig varð flármálafyrir-
tækjum mögulegt að lána fyrirtækjum með veði í vörulager og
það auðveldar rekstur fyrirtækja sem þurfa starfsemi sinnar
vegna að binda mikið fé í slíkum
eignum. Það er vel skiljanlegt
að menn sem tapa í viðskiptum
séu reiðir og sárir en það gefur
þeim ekki rétt á því að vera með
alvarlegar ásakanir á hendur
öðrum. Þegar í hlut eiga Jjár-
málafyrirtæki sem byggja til-
veru sína á trausti viðskiptavina
er hér um sérstaklega alvarlegan málflutning að ræða. Réttar-
kerfið er eðlilegur farvegur til að útkljá deilur af þessum toga en
fjölmiðlar geta ekki tekið sess dómstóla," segir Guðmundur. B3
49