Morgunn - 01.06.1979, Blaðsíða 35

MÆLT MÁL
33
ana fyrst með framburði nokkurra dæma, en ræðir síðan um
þá með hliðsjón þess, að þeir gœtu hver um sig komið til
greina við val samræmds framburðar.
Dr. Björn velur fimm sjónarmið, sem hann telur mestu
máli skipta við samræmingu framburðar: upprunasjónarmiS,
útbreiSslusjónarmið, kennslusjónarmið, fegurðarsjónarmiS og
slafsetningarsjánarmið.
Þegar dr. Björn talar um uppruna eða upprunalegan fram-
burð á hann við framburð fommálsins, en málfræðingar telja
venjulega fornmál ríkja frá upphafi Islandsbyggðar og fram
um 1300. Um útbreiðslu einstakra mállýskna nú á dögum
studdist hann við rannsóknir sínar, og er þeim lýst í I. bindi
rits hans um mállýskur. En rannsóknir dr. Björns tóku til um
10.000 manna eða hljóðhafa á landinu og voru framkvæmdar
nálega i hverri sveit og hverjum kaupstað. I sambandi við
kennslusjónarmið bendir hann á hve framburður sé misjafn-
lega hæfur til kennslu og náms, auðveldur eða erfiður. Telur
hann að þessu verði að gefa nokkurn gaum við samræmingu
framburðar. Um kennsluhæfi fékk dr. Björn reynslu á tveim
framburðarnámskeiðum, sem hann hélt í Beykjavík 1946.
Annað var fyrir barnakennara og var þar bæði kennd almenn
hljóðfræði nútíðarmálsins og framburður ýmissa mállýskna.
Hitt var fyrir börn í Laugarnesskólanum, og var þar um
hreina framburðarkennslu að ræða. Taldi dr. Björn þessi
námskeið hafa sannað, að unnt sé að kenna bæði fullorðnu
fólki og börnum allar helstu mállýskur í landinu á tiltölu-
lega skömmum tíma, ef rétt er að farið.
Tillögur dr. Björns Guðfinnssonar um samræmingu ís-
lensks framburðar voru í stuttu máli þessar:
I. Samræma skal í aðalatriðum íslenskan nútímaframburð,
enda grundvallist samræmingin á úrvali úr lifandi mállýsk-
um, en ekki endurlífgun forns framburðar, sem horfinn er
með öllu úr málinu.
II. Velja skal til samræmingar að svo stöddu
1) réttmœli sérhljöða,
3