Morgunn - 01.06.1979, Blaðsíða 48

46
MORGUNN
eru í mesta lagi athugasemdir við þa?r athuganir, sem þeir
hafa gert. Visindaleg lögmál stjórna ekki veruleikanum held-
ur reyna þau að útskýra hann. Þess vegna geta lögmálin
breytzt, þegar maður öðlast nýja vitneskju.
Ný takmörk.
Þau viðfangsefni, sem vísindin hafa að takmarki, eru óend-
anleg, því að sannleikurinn er ekkert ákveðið sjónarmið, vegna
þess að fyrir hvert svar sem við fáum koma ný sjónarmið í
tugatali i augsýn. Vísindin standa frammi fyrir nýjum tak-
mörkunum á mörgum sviðum i sínu striti: Atómkjarninn
verður meiri og meiri ráðgáta — hulin leynd — innri hreyf-
ingar lifandi vera, gefa ennþá enga skýringu. Gullöld visind-
anna verður i framtíðinni.
Vísindin starfa i andrúmslofti, þar sem efi er viðurkennd
staðreynd varðandi lífið. Þar má ekki nefna óhóflegan rétt-
trúnað. Thomas Huxley segir um visindamanninn: „Fyrsta
skylda hans er að efast og blind trú er ófyrirgefanleg synd.“
Árangurinn af vísindalegri þróun er sá, að erfðavenjum, sem
eru máttarstólpar trúarinnar, er ákveðið sópað burtu. Þess
vegna hafa vísindin og trúin oft rekizt á. Það er ein af harm-
sögum nútímans að visindin og trúarbrögðin hafa orðið and-
stæðingar. Til að leysa vandann er freistandi að stinga upp á
því, að sú stefna verði tekin upp, byggð á friðsamlegu sam-
starfi að deila reynslu okkar á þessum tveimur óliku sviðum:
veita vísindunum stjórn á öðru sviðinu og trúarbrögðunum á
hinu. Þannig: látum vísindin útskýra efnisheiminn á meðan
trúarbrögðin sjá um hinn, álitur fólk. Þegar vísindin komast
að sínum takmörkunum, geta trúarbrögðin tekið við öllu sam-
an og útskýrt það, sem vísindin geta ekki. En þetta er örlaga-
rikt spor. Tveir heimar verða aðeins aðskildir ef engir vís-
indamenn væru kristnir og engir kristnir menn væru vís-
indamenn. En vísindin og trúarbrögðin ráða ekki yfir tveimur
sérstökum konungsríkjum.
Það er eigi mögulegt að byggja skilrúm milli trúarbragða
og vísinda. Eftir því sem vísindin verða fær um að útskýra