Morgunn - 01.06.1979, Blaðsíða 38

36
MORGUNN
unni til þess að lina og fletja framburðinn. Það er skylda
þeirra sem stjórna menningarmálum þjóðarinnár að taka þessi
mál almennilegum tökum, úr því þeir hafa fengið fyrirskip-
un alþingis um að gera það. Þetta þolir ekki frekari bið. Það
hefur dregist allt of lengi. Allir þeir, sem hafa einhvern
áhuga á fegurð islenskrar tungu og vilja ekki láta hana subb-
ast niður í það sem aumast er, verða að gera sér ljóst, að ef
ekki er gripið í tauma er til dæmis aðeins tímaspursmál hve-
nær harður framburður er horfinn með þjóðinni og sama er
að segja um hv-framburðinn. Rannsóknir dr. Björns Guð-
finnssonar hafa sýnt, svo ekki verður um villst, að hvort-
tveggja framburðurinn er á hröðu undanhaldi. Ég trúi því
ekki fyrr en ég tek á því, að menn láti sig engu skipta hvað
verður um mæU mál, þótt þeir komist í hinar ótrúlegustu
geðshræringar, þegar um ritmálið er að ræða.
V.
Þá er enn ónefndur sá þáttur mælts máls, sem kemur fram
þegar maður les upphátt. Sé miðað við þann þátt lestrar kem-
ur fram sú ömurlega staðreynd, að fœstir íslendingar eru
læsir! Og það stafar auðvitað af því, að lestrarkennsla í skól-
um er öll vitlaus. Við skulum íhuga þetta svolítið nánar.
Hvað á sér stað, þegar tveir menn tala saman? Flutningur
hugsunar. Og hvað er lestur? Flutningur hugsunar. Ég vil
taka það fram, að hér og eftirleiðis í þessari grein á ég við
lestur upphátt, þegar ég tala um lestur, þ. e. lestur sem öðr-
um er ætlað að heyra.
Að sjálfsögðu er lesari að flytja sinar eigin hugsanir, þegar
hann les það, sem hann sjálfur hefur samið. Sama máli gegn-
ir, þegar hann les það, sem einhver annar hefur samið. Hann
er þá að flytja hugsanir höfundarins. Hann er enn að flytja
hugsanir. Lestur er því flutningur hugsunar.
Ef mælt mál er flutningur hugsunar og lestur einnig, hvers
vegna hljómar lestur þá hjá langflestum íslendingum allt
öðruvísi en mælt mál? Er þetta ekki sama tungumálið?
Venjulegur Islendingur sem les upphátt þylur orð í stað