Sjómaðurinn - 01.11.1941, Blaðsíða 16

10
SJÓMAÐURINN
LDornsem „fímóurmaður“ og sögurnar,
sem /lann sagðí okkur.
TTANN HÉT HANS TOMSEN. Hann var í
meðallagi að stærð, nokkuð feitur og þung-
lyndissvipur var yfir feitu andlitinu. Iiann sagðist
hafa verið til sjós frá því að hann var smádreng-
ur og 26 sinnum hafði hann farið i leiðangur til
íshafsins, 5—6 niánuði i hvert skipti.
Fyrsta sinni, sem hann var húrdrengur, hafði
hann verið með liinum alkunna skipstjóra Svend
Foyn á „Morgninum“. Sex sinnum liafði liann
farið fyrir I<a[) Horn og þrisvar sinnum liafði hann
tekið þátt i leiðangrum til Suðurpólsins. Hann var
ágætur timburmaður og útlærður snikkari. Hann
bjó til listavel gerð smáskip innaní flöskum.
Hvernig hann fór að því, veit ég ekki, en ég held að
aukin strkostlega og eru þar góð skilyrði til upp-
og út-sldpunar. Þessi liöfn er í tiltölulega góðu
sambandi við Voigu, hina miklu samgönguæð
Rússlands, um Dvina og skurðakerfi allmikið.
Mcsta þýðingu, í þessu tiiliti, liafði þó það, er
hinn svokallaði Stalin-skurður var fullgerður.
Með honum iiefir tekizt að koma Austursjónum og
hvítahafinu i samgöngukerfið. Leiðin liggur um
Neva, gegnum Ladogavatnið, SvirfIjótið, Onega-
vatnið og Stalin-skurðinn, sem er 221 km. á lengd
og minni hans er við Soroka við Hvítahaf.
Stalin-skurðurinn var gerður á þremur árum
og unnu við liann hundruð þúsunda af pólitiskum
föngum. Þctla er ótrúlega stuttur tími, þegar lek-
ið er tillit til hinna geysimiklu erfiðleika, sem urðu
á vegi verkfræðinganna og verkamannanna. Á
honum eru 19 flóðgáttir og stærð þeirra er sögð
vera: lengd 115 metrar, breidd 15 metrar og dýpt
8 metrar. Það er sagt, að alll að 3 þúsund tonna
skip geti farið frá Norður-íshafinu til Austursjáv-
ar, að minnsta kosti geta stærstu rússnesku tund-
urspillarnir farið þessa leið og auðvitað líka öll
minni skip, þar á meðal kafbátar.
Rússar unnu kappsamlega að þessum málum
fyrir stríð. Það var vitanlega þjóðhagslegt fyrir-
tæki, en að sjáifsögðu munu þeir hafa haft í liuga
komandi ófrið, og um leið undirbúið sig undir
hann.
hann liafi fvrst húið þau til, stungið þeim svo inn
í flöskurnar og togað svo í Ijandspotla, svo að
möstur og reiði urðu eins og á að vera. —
Ilann bjó til hina fágætustu skeiðarhnífa úr
hvalslönnum og hamraði sjálfl járnið. Hann
var líka dágóður úrsmiður. Að minnsta kosti
gat hann gerl svo vel við úrin, að þó að þau
væru hætt að ganga, fóru þau strax af stað aftur,
cr hann hafði makað þau i olium og blásið i þau
eftir vissum reglum. En einu sinni þegar hann
ællaði að gera við mitt úr, sagði Iiann að fjöður-
in væri alveg horfin. Úrsmiðir segja nú svo oft að
fjaðrirnar séu slitnar, en að fjöðurin væri alveg
burtu, kom mér nokkuð á óvart. Nú, en það er
varla hægt að ætlast til þess, að hvalaskytta, sem
er því vönust að fást við sjávardýr, sem eru allt
að 100 feta löng, hafi fullan skilning á meðferð
úra. Hann var líka fyrirtaks hvalaskytta. Enginn
var eins hárviss í því að skjóta skutlinum á hinu
rétta augnabliki og hann. Ef það kom fyrir að
liann missti marks, þá var það alls ekki hans sök,
heldur hvalsins sök. Engin stóð honum heldur á
sporði í ])ví að skjóta á rostunga. Vitanlega var
hann bezta selskytta, sem hafði fæðst i Noregi og
160 birni hafði hann lagl að velli. Hann var ó-
venjulega fífldjarfur. Það var varla liægt að hugsa
sér að hann hefði ekki ráð þegar alla aðra þraul
ráð. Ég liefi oft og mörgum sinnum séð hann falla
i vakir, en allt af kom hann upp á réttum stað og
allt af tóksl honum að sveiflja sér upp á skörina
eins og fínasti leikfimismaður. Maður gal haldið
að hann hefði ekki gert annað allt líf sitt en að æfa
sig í þvi að sveifla sér upp úr vökum.
Á leiðangrum til Norðurpólsins, því að vitan-
lega liafði Tomsen einnig oft tekið þátl í leiðangr-
um þangað, vakti hann yfir vísindamönnum, eins
og bezti faðir yfir börnum sínum. Og ef það kom
fyrir, að einhver vísindamannana hvarf niður i
jökulsprungu, þá getið þér hengt yður upp á það,
að timburmaðurinn okkar hafði ekki verið með í
þvi ferðalagi. Hefði hann tekið þátt í hinni sorg-
legu rannsóknarför Andrés hefði allt farið öðru
vísi en raunin varð, því að Tomsen hefði áreiðan-
lega fundið liina réttu leið og hinir hefðu fljótt
fundið að það var hann, sem mest var mark á tak-