Lindin - 01.01.1929, Blaðsíða 60

58
L I N D I N
þýskur skólamaður sagði núna eftir styrjöldina að yrði
að vera takmark Þjóðverja, ef þeim ætti að vera við-
reisnar von.
Hin skaðlegasta og tilfinnanlegasta sóun, sem hugs-
ast getur, er það, að hindra vöxt og viðgang mann-
legra krafta og mannlegra hæfileika fyrir handvömm
eða ranglæti og láta þá fara forgörðum.
»Hví reynist svo fallvalt hið fagra og góða?
Hví ferst svona mikið af lífsafli þjóða?«
spyr Ivar Ásen. Og Matthías Jochumsson andvarpar
á gamals aldri og segir:
»Eg’ varð aldrei hálfur, ef eg rjett mig' skil«,
og þó finst okkur að hann hafi staðið betur að vígi en
margir aðrir til að ná þroska. Þau megin öfl, sem
skapa manninn og gera úr honum það, sem hann verð-
ur — hvort sem það er rnikið eða lítið eða eitthvert
meðailag, sem algengast er — eru einkum tvenn: hin
ytri skilyrði, uppeldi og lífskjör, og hin innri skilyrði
eða áskapaðir hæfileikar. Hið síðarnefnda, meðfæddu
hæfileikarnir, mun þó vera sterkara aflið, því að vaxt-
araflið er ótrúlega mikið. Jeg hefi sjeð svepp vaxa út
á milli strengja í höi'ðum og sígnum vegg. Jeg undr-
aðist að sjá þann kraft í svo meyrri og mjúkri jurt.
En sveppurinn var allur vanþroska og kryplaður, þeg-
ar hann kom út úr þessum þrengingum. Líkt fer um
mannsanda, sem vex í »þröngum starfshring«, sem
kreppir að á alla vegu.
Það mun oft vera of mikið úr því gert, að svokall-
aðar gáfur sjeu aðalþátturinn í miklum manni. Gáfur
verða stundum að litlu gagni, ef með þeim vantar
vaxtwrjyrá, viljaþrek og stórhug. Þessir þættir eru
það, sem draga drjúgast, þegar til lengdar lætur og
á reynir. Það ,eru þeir, sem kröftuglegast ryðja mann-
inum braut, færa út verkahringinn og leita meiri og