Stundin - 01.09.1940, Blaðsíða 7

STUNDIN
7
ar, þarf skáldið að bera glögg kennsl á bókmenntir umheims-
ins og fylgjast vel með öllum nýjungum erlendra starfsbræðra.
Það'þarf að kneyfa af menntabrunnum fjarskyldra þjóða og
dvelja meðal þeirra, til þess að læra að skilja sitt eigið land
og sína eigin þjóð. Að öðrum kosti á það á hættu að forpok-
ast í hrokafullri einangrun, þar sem þvermóðskuleg fáfræði er
uppistaðan og aumkumarverð sjálfsblekking ívafið. — Islenzkt
þjóðlíf hefur tekið slíkum stakkaskiptum á síðustu jfjórum
áratugum, að slíks munu fá dæmi. Þetta leiksvið umróts og
gerbreytinga þurfa skáldin að þekkja ítarlega, engar hræring-
ar mega fara framhjá þeim og helzt verða þau að hafa tekið
persónulega þátt í þessum hræringum. Að vísu er enginn hörg-
ull á öðrum efnivið, hvarvetna bíða óleyst verkefni: fornsög-
umar, þjóðsagnirnar, annálarnir og munnmælin, — allt eru
þetta ótæmandi auðlindir fyrir listamennina. Eg imynda mér
að óvíða finnist jafntraustir homsteinar í mikilfengleg skáld-
verk og hér á landi, ef einhver skilyrði væru fyrir hendi til
þess að skapa og móta skáldverkin. Hér þarf ekki að grafa
djúpt eftir gimsteinunum, þeir glitra í hverri urð og hverju
gildragi; en því miður eru skilyrði skáldanna heldur óglæsi-
leg, — ekki aðeins sökum fólksfæðar og þröngs efnahags, held-
ur einnig vegna skilningsleysis um velferð þeirra. Eg mun ekki
að þessu sinni rekja baráttuferil hinna fullþroskuðu skálda,
sem klifrað hafa örðugustu hjallana á leið sinni, heldur fara
nokkrum orðum um hina, sem enn eru í deiglunni og eiga eftir
að sigrast á hreinsunareldinum. —
3.
Eg hef um fimm ára skeið haft mjög náin kynni af flestöll-
um yngri skáldunum, verið talinn fylgifiskur þeirra og félagi.
Þetta er undantekningarlítið blásnautt fólk, sem hefur bundið
skóþveng sinn og lagt á brattann með tvær hendur tómar, en
gnægð hugsjóna og vona í skreppu sinni. Það hefur valið sér
hið torvelda hlutskipti vegna þess, að skáldskaparhneigðin hef-
ur verið því í blóð borin, ástríðan til listrænnar sköpunar ómót-
stæðileg, en hæfileikarnir misjafnir, 'eins og við er að búast.
Ekki ganga allir í tiglabrókum, sagði karlinn. — Þetta unga
og bíræfna fólk hefur fljótt komizt að raun um, að meðal
margra mælist það illa fyrir að föndra við sögusmíði eða
ljóðasmíði. Það er ekki álitin vinna, heldur skálkaskjól let-
ingja og ómenna. Jafnframt þessum ásökunum hefur því verið
ljóst, að skáldskapur í hjáverkum er ekki líklegur til að vega
salt við skáldskap þeirra, sem hafa ekkert annað lífsstarf.
Þess vegna hefur vakað fyrir því að brjótast áfram með oddi
og egg, ryðja öllum hindrunum úr vegi, unz djúprættasta og
einlægasta ósk þess hefur rætzt: að gefa þjóðinni fullkomin
listaverk.
En yngsta skáldakynslóðin hefur átt við óhemju örðugleika
að stríða og tæplega getað gert sér sjálf grein fyrir þessum
örðugleikum. Dulin öfl hafa hneppt hana í nokkurskonar tjóð-
urband, margskonar glundroði og rótleysi hafa tafið þroska
hennar og gert henni erfitt fyrir að finna brautir framtíðar-
innar. Hún hefur staðið berskjölduð andspænis áður óþekktu
fyrirbæri í íslenzku þjóðlífi: atvinnuleysinu. Henni hefur verið
fundið margt til foráttu með réttu og röngu, en fleiri hafa þó
reynt að kasta að henni steini en bera blak af henni. Mennt-
Foríngi hínna
frfálsu Frakka
Maðurinn, sem lieldur stríðinu
áfram á móti Þjóðverjum.
Charles de Gaulle, sem átti
sæti í stjórn Renauds áður en
Frakkland gafst upp, hefur
stofnað franska herdeild i Lon-
don, er heldur stríðinu áfram
á móti Þjóðverjum. Pétain-
stjórnin hefur svift hann öllum
völdum, gert eignir hans upp-
tækar og dæmt hann til lífláts.