Stundin - 01.09.1940, Blaðsíða 8

8
STUNDIN
Maðurinn, sem hefur auga með
Frökkum.
Joachim von Shrelpnagel er
formaður nefndar, sem Hitler
skipaði til þess að sjá um að
Frakkar standi við loforð sín
með að afhenda Þjóðverjum
vopn þau og landsvæði, sem
um var samið í friðarsáttmál-
unum.
Sögulegt ferðalag.
Bernt Hange, skipstjóri í
Haugasundi, og sjö vinir hans,
neituðu að ganga á vald Þjóð-
verja, þegar Noregur gafst upp.
Létu þeir í haf og komu á
gömlu togaraskrifli og komust
vestur um haf og lentu í New
York heilir á húfi eftir mánað-
ar volkur á sjónum. Þeir voru
sjókortslausir og höfðu lítinn
mat, nema fisk, er þeir veiddu.
unar hefur hún yfirleitt orðið að afla sér upp á eigin spýtur og
líf hennar hefur stöðugt hangið á bláþræði. —
Bókmenntagagnrýni er hér á mjög lágu stigi. Það er blaðr-
að um bækur, allir þykjast hafa vit á bókum og vera færir
um að dæma þær; — en þeir munu vera færri en postulamir, >
sem skrifa þannig um bækur, að eitthvert mark er á því tak-
andi. Einmitt þessir bókmenntalegu æðstuprestar hafa hliðrað
sér hjá að gagnrýna verk yngstu skáldanna; í stað þess að
beita sínum andlegu yfirburðum og góðfúsu kennimennsku
hafa þeir hreiðrað um sig í musteri værukærðarinnar og þótzt
ofgóðir til þess eða fundizt það virðingu sinni ósamboðið.
Vizkupúðri sinu og skarpskyggni hafa þeir eytt á hin full-
þroskuðu skáld, stundum í þeim tilgangi einum, að slá sjálfa
sig til riddara, en yngstu skáldin hafa orðið að fálma sig
áfram í rökkri og treysta á eigin dómgreind og ratvísi, eða
verið ginkeypt fyrir þvaðri angurgapa og bulli spellikarla. Þau
hafa notið lítillar aðstoðar frá hinu opinbera, því að enginn
vill kaupa köttinn í sekknum. Atvinnuleysið hefur komið
þyngra niður á þeim en flestum öðrum þjóðfélagsþegnum, ým-
issa hluta vegna. Þau hafa ekki haft upp á annað að hlaupa
en starf sitt og velviljaða en getulitla vini. Þau hafa randað
með ljóð sín og sögur frá Heródesi til Pílatusar í þeirri von,
að kræla sér út smánarþóknun fyrir þessar afurðir, þótt það
hafi oft brugðizt. Þau hafa soltið heilu og hálfu hungri, von-
laus baráttan hefur umbreytt jákvæðum eiginleikum í nei-
kvæða eiginleika, sumir hafa leiðst út í drykkjuskap og annað >
eyðileggjandi vandræðalíf, aðrir glatað lífsgleði sinni og hlotið
dimma bölsýni í ^taðinn, — og enn aðra hefur ofþungur róð-
ur gersamlega bugað. — Menn skulu vera þess minnugir, að
ég tala hér aðeins um þá af yngstu skáldakynslóðinni, sem eitt-
hvað hafa til brunns að bera, samkvæmt mínu hyggjuviti.
Hinu ber ekki að leyna, að sérstaklega hér i höfuðborginni eru
til persónur, sem þykjast vera skáld, án þess að hafa nokkuru
sinni sannað það í orði og æði. Það eru undarlegar persónur,
sem leika lausum hala á torgum og strætum í misprúðu ásig-
komulagi og njóta oftast meiri velvildar og samúðar en hin
raunverulegu skáld. Eg tala hér ekki heldur um nokkra leir-
hnoðara og hortittasmiði, sem fleyta skútum sínum lystilega
á vanþroskuðum bókmenntasmekk og frumstæðu bókmennta-
mati, því að slíkir iðjuhöldar eru sjaldan i vanda staddir. Eg
á hér einungis við þá, sem hlotið hafa í vöggugjöf neista list-
arinnar eða glóð listarinnar og búnir eru að afkasta einhverju,
sem gefur ótviræffar vonir um möguleika þeirra í framtíðinni,
ef þeir falla ekki hálfvaxnir fyrir hinni beittu sigð. Eg sagði
áðan að líf þeirra héngi á bláþræði. Það er ekkert fleipur. Eg
skirrist við að nefna ákveðin nöfn í þetta skipti, en vil þó til-
færa þrjú dæmi máli mínu til staðfestingar.
Rithöfundurinn A er einna mikilvirkastur af yngstu skáld-
unum. Hann hefur skrifað nokkrar bækur og mikinn fjölda
smásagna í blöð og tímarit. Hann er venjulega í Reykjavik,
þolir ekki líkamlega vinnu og verður að vera undir stöðugu
lækniseftirliti, þvi að hann gengur með óvirka berkla. Árs-
tekjur hans hafa aldrei farið fram úr 1200 krónum og stund-
um hafa þær verið um 500 krónur. Hann neytir hvorki tóbaks
né áfengis, en þrátt fyrir ýtrustu sparsemi gæti hann ekki
haldið áfram að lifa, ef hjálpfús ættingi hefði ekki hönd í
J