Stundin - 01.10.1940, Blaðsíða 36

36
STUNDIN
þessarar virðulegu sam-
komu, með því að gægjast
hæversklega að húni í fána-
skógi þjóðanna, er þegar
gleymdur og eflaust týndur.
Ræðustóllinn, sem forsætis-
ráöherrann, Tryggvi Þor-
hallsson, steig í til þess að
leiðrétta málfar konungs-
ins, sem vildi af veikum
mætti mæla á íslenzka
tungu, er víst brotinn,
brunninn og týndur. Það
var þó merkilegur stóll.
Svo minnzt sé atburðar,
sem skömmu er liðinn, leyfi
ég mér að spyrja: Var
nokkrum hlut haldið til
haga, er var notaöur við há-
skólavígsluna hér í vor. Það
var þó merkis atburður í
menningarsögu þjóðarinnar
Þar gafst lærðum mönnum
kostur á að hlusta á sjálfa
sig mæla fornum tungum.
Sú vizka sveif út í vorgol-
una og hvarf. Hátíðaljóð
Jakobs Smára getur þjóðin
lesið um ókomin ár. Senni-
lega er það sæmilegt kvæði,
þó mér finnist það sára ó-
merkilegt. Og í sjálfu sér
rýrir það ekki gildi kvæöis-
ins, né varpar skugga á
skáldskapargáfu Smára, þó
ég líti svo til, að sjálft
vígsluvatnið, ef um nokk-
urt vígsluvatn er aö tala,
hafi verið miklum mun
merkilegri minjar frá vígslu
háskólans. Það ber allt að,
sama brunni: Hlutirnir
mæla skýrustu máli, og þá
á að varðveita.
Ræktarleysi og vanhirða
Framhald á næstu síðu.
Frídfínnur Ólafsson:
Það hefur verið sagt af vitrum mönnum, aö sjálf-
stæðið væri það fjöregg þjóöanna, sem öll þeirra vel-
megun, efnaleg sem andleg, hvíldi á, þaö Iöunnar epli,
sem sífellt héldi þjóðunum vakandi, hugsandi um heill
sína og sæmd. —
Sagan sýnir okkur svo ljóslega mörg dæmi þess, hve
ættjaröarástin hefur verið heit, hversu þráin eftir sjálf-
stæði hefur átt djúpar rætur í hug og hjörtum, og
hversu baráttan fyrir frelsi og fullveldi hefur risiö hátt,
og hversu óbreyttur liðsmaöur getur oröið hetja og
dýrlingur í augum þjóðar sinnar, ef eldmóður hans,
djörfung og þrek hrífur meö sér hina hljóðu fylkingu,
sem venjulega fylgir foringjum sínum trúlega í slíkri
frelsisbaráttu. —
Við íslendingar þurfum í rauninni engar sögusagnir
um það, hvaö það sé að berjast fyrir frelsi og sjálf-
stæði. — Frelsisbarátta okkar sjálfra stóð í margar aid-
ir, misjafnlega hörð, en þó ávalt vakandi, og þeir, sem
okkur eru kærastir úr okkar eigin sögu, eru einmitt
þeir, sem gátu sér ódauðlegan orðstír í þeirri baráttu.
— Og þegar við loks öðluöumst frelsi og fullveldi ár-
ið 1918, fannst okkur, aö viö heföum himin höndum
tekið.
Grasið varð grænna, himininn fegurri og blárri, jökl-
arnir hreinni og niður fossanna breyttist úr ógnandi
þrumurödd í djúpan þróttmikinn bassa hins hrausta
og frjálsa. Þjóðin öll fylltist nýrri trú á landið og fram-
tíðina, á mátt moldarinnar og aflasæld úthafsins. Og
það er kunnara en frá þurfi að segja, að á þessum
tæpu 22 árum, sem síðan eru liðin, höfum við stigið
stærri spor 1 framfaraátt, heldur en við gerðum á þeim
þúsund árum, sem liöin voru frá upphafi sögu vorrar í
þessu iandi. —
Land og lýður hefur öölast nýjan svip, — þjóðin hef-
ur rétt sig úr sultarkeng dönsku einokunarverzlunar-
innar og ber nú höfuðið hátt eins og frjálsum mönnum
sæmir. —
— En íslenzkur málsháttur segir aö ekki sé auðveld-
ara að gæta fengins fjár en afla þess, og ef til vill' fara
nú þeir tímar í hönd, er vér fáum (að reyna sannleika
þessara orða. Við höfðum öll vænzt þess, að við mynd-
um öðlazt sjálfstæði okkar aö fullu á annan hátt en