Stundin - 01.10.1940, Blaðsíða 37

STUNDIN
37
raun varö á, og öllum er kunnugt. — ViÖ bjuggumst
viö aö viöskilnaðurinn við sambandsþjóöina Dani færi
fram á fullkomlega lýðræöislegan og vingjarnlegan
hátt. —
En örlögin höguðu því á annan veg. í mánuö nutum
viö hins fullkomna frelsis, en þeir sorglegu atburöir,
sem leiddu til þess aö við' hlutum þaö, ollu og einnig
því, aö viö sáum ekki ástæðu til þess að fagna því sem
skyldi og viö hefðum annars gert. —
Þá gerðust þau tíöindi, aö erlendur her settist að í
landinu og tók öll völd um stundarsakir. —
Islendingar urðu nú að sætta sig við' aö fjölmennara
setuliö, en dæmi eru til annars staöar, miðaö viö' fólkt>
fjölda landsins, settist albrynjaö við þröskuld heimil-
anna. — Islendingar, sem höföu þroskaö sig frá mann-
vígum og vopnaburð'i urö'u nú aö' leyfa herguð'inum inn-
reiö í hof og hörga, og inn í landið flæddu meiri erlend
áhrif en þjóöinni er hollt og hún getur risiö undir, án
þess, ef til vill, aö bið’a tjón á sálu sinni. —
En viö þetta ur'öum viö aö sætta okkur og temja
okkur að' bera harm vorn í hljóö'i, missa þó eigi fótfestu
og glata eigi trúnni á land og þjóö. —
Flestum mun og hafa fariö svo, a. m. k. í fyrstu, aö
þeir trúð’u aö þetta “ástand” yrö'i aö'eins til bráð'a-
birgö'a, enda höfum viö um þaö efni yfirlýsingu frá þeim
a'ðila, er braut á okkur lög og rétt, aö' hinn erlendi her
myndi ekki dvelja hér lengur en brýn nauösyn krefði.
— Og engin ástæöa er fyrir hendi, sem gefur tilefni til
þess að efast um aö' þessari yfirlýsingu verö'i fylgt. —
ViÖ trúum því og treystum, aö hin mikla brezka lýð'-
ræöisþjóö fái okkur í hendur, ef henni auðnast 'langir
lífdagar, hiö dýrkeypta frelsi okkar, strax er hinum
blóöuga hildarleik á vígvöllunum er lokiö, — ef við
nú þegar staöreynd, aö nokkrir islendingar hafa beðiö
Islendingar sjálfir berum gæfu til þess aö varöveita
þjóöerni, mál og þær hugsjónir, sem viö höfum hlotiö
í arf frá forfeörum okkar. — En allt þetta stendur og
fellur meö því, aö brjóstvörn okkar sjálfra bresti ekki
þegar á reynir. — Þaö er algjöilega komiö undir okkur
sjálfum, hvort landiö okkar rís iöjagrænt úr djúpinu
frjálst og fullvalda, ,þegar sá tími er kominn. — Er
nokkur hætta á öðru, munt þú nú ef til vill spyrja les-
andi góður. —
Og ég verö því miöur aö’ svara þeirri spurningu ját-
andi. — Þaö eru einkum tveir atburöir, sem hafa gefið
Framhald á næstu síðu.
VIÐ AKVEG ALDANNA
íslendinga viö forna sögu-
staöi ber ljósast vitni
um rótlausa þjóömenningu.
Þaö er himinhrópandi
skömm fyrir alla þjóöina,
en þó fyrst og fremst þá, er
þjóömálum ráða, aö staöur
eins og Skálholt, fyrsta
biskupssetur á íslandi, höf-
uömenningarsetur þjóöar-
innar um aldaraðir, Reykja-
vík íslands öld fram af öld,
skuli svo gjörsamlega hafa
veriö jafnaö viö jörðu, sem
raun ber vitni. Steinninn á
aftökustaö Jóns Arasonar
er þaö eina, sem mælir nú
máli minninganna um
forna frægö þessa staðar.
Slitrótt og hnýtt þvotta-
snúra úr kirkjustafni í
skældan þvottastaur, er nú
skjaldarmerki og vegsemd
þessa staðar, og allur viröu-
leikinn, sem gestsaugaö
mætir, er það fullt eftir-
væntingar, svipast hér um
fyrsta skipti. Hvers á Skál-
holt aö gjalda? Jörðin er
eign ríkisins, og þjóðinni
ber siöferðileg skylda til aö
viöhalda þessum staö og
varöveita þær mininga-
minjar, sem enn eru þar
ekki glataöar til fulls.
Bessastaðir á Álftanesi
voru heldur ekki ómerkileg-
ur staöur, og viö þá jörö
eru bundnir margir afdrifa-
rikir atburöir í sögu þjóöar-
innar á 18. og 19. öld. Fyr-
ir tveimur árum kom ég
þangaö ásamt dönskum
blaðamönnum, er hér voru
staddir í kynnisför og 1 boöi