Árdís - 01.01.1935, Blaðsíða 24

22
Satt er það, ‘“landið var fagu’nt og frítt”, “himininn heiður og
blár, hafið skínandi ibjart.” Þegar sú hlið náttúrunnar blasti við,
var gott að lifa á íslandi. Bn ibreyttist svipurinn svo að viðhorfði
eldar, ísar og úfinn sjór, þá harönaði í ári. Þá reyndi á krafta og
karlmensku, þá reyndi á þor og þrautseigju, þá reyndi á framsýni
og fyrirhyggju, þá reyndi á nýtni og nægjusemi. Þá reyndi á þann
eiginlegleika að vera ávalt við öllu búinn, stríðu sem blíðu, að
kunna að haga seglum eftir hverskonar vindi, svo ekki bæri í
sitrand heldur til lands iþar sem bjargast mætti á einhvern hátt.
Já, íslenzk náttúra er fögur, bæði til láðs og lagar í ljómandi
langdegis birtunni. Sú fegurð og sú tign hlau't að setja stimpil
sinn á eðlisfar þjóðarinnar, og hefir gefið henni fagrar, bjartar
hugsjónir, gert hana glöggskygna og gáfaða, ráðvanda og æru-
kæra. Vetrar myrkrin svo löng og dimm, hafa runnið henni í
merg og bein og gert hana hugsandi, þögula, dula. Dýrð og
leiftur norðurljósanna finst mér muni hafa örfað hugmýndaflugið
og getið af sér skáldskapar gáfuna, — og alt þetfa hjá konum
jafnt sem körlum.
Tímabilið áður en vesturferðir hófust var ekkert gullaldar-
tímabil í sögu íslands. Lélegt stjórnarfar og útlend verzlunar
einokun gerðu þjóðina efnalega ósjálfstæða. Almenningur var
fátækur og átti lítils úrkosta. Það var því ekki furða, þó rót,
kæmist 'á hugi manna, þegar fregnir um auðæfi og fjölbreytt
tækifæri Vesturiandsins 'bárust heim. Þá var 'það að vesturferðir
hófust. Þá var Iþað að hópar íslenzkra kvenna og karla lögðu út
á leiðina til Vesturs. Plest var þeltta fólk efnalítið eða efnalau'st.
Alt var það fáfrótt um landið sem það stefndi til, og gjör ókunnugt
lifnaðarháttum, atvinnuvegum og öllum lífsskilyrðum þar. Bátt
af því skildi orð í tungumáli landsins, eða gat gert sig skiljanlegit.
Bn alt vonaði það fastlega að þar mundi mögulegt að komast til
fjár og frama. Og alt hafði það fastan ásetning að beita öllum
lífs og sálarkröftum til að ná því takmarki.
Margt sporið á vesturvegi reyndist þu'ngt. Pyrsta sporið, það
að kveðja og yfirgefa alt það kæra, án vonar um afturfundi var
afar þrungið sársauka. Annað sporið, það að koma útlendingur
í framandi land, var erfitt, ekki hvað sízt þegar fyrirlitning í orði
og athöfn blasti við. Þó munu slíkar viðtökur bafa 'horfið úr
sögunni von bráðar.
Erfiðústu sporin hafa líklega verið þau er stigin voru í barátt-
unni við fátæktina á fyrstu frumibyggjaárunum, og þau voru svo
mörg. Leitin eftir hentugum nýlendusvæðum — gekk misjafn-
lega, og mörg fjölskyldan varð að rífa sig upp aftur og aftur og
leita á ný áður en fundinn var staður hentugur til framlbúðar.
Pyrstu húsakynnin voru léleg, og fæði og klæði af skornum
skamti. Plóð, þurkar, engisprettur og sjúkdómar gengu sem
plágur yfir sumar nýlendurnar. Alt reyndi þetta mjög á þrek og
þol frumbyggjanna. En að yfirstíga erfiðleiika var einmitit listin