Morgunblaðið - 01.02.2009, Blaðsíða 22

22 Kvikmyndir
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1. FEBRÚAR 2009
Eftir Sæbjörn Valdimarsson
F
ebrúar boðar Ósk-
arsverðlaunin og ófáar ís-
lenskar frumsýningar á
„litlu“ og forvitnilegu
myndunum sem eru til-
nefndar og reynast oftar en ekki
happadrjúgar perlur. Þannig hefur
það gengið fyrir sig undanfarin ár,
sérdeildir kvikmyndaveranna hafa
sópað að sér tilnefningum og verð-
launum en „stórmyndirnar“ borið
skarðan hlut frá borði. Flest bendir
til að svipuð hlið verði upp á ten-
ingnum í ár. Þessar hæglátu gæða-
myndir eru undantekningarlítið
frumsýndar á öðrum árstímum,
einkum í kringum langar fríhelgar
og stórhátíðir, erlendis og hér heima.
Núna um helgina og þá næstu
munum við m.a. njóta góðs af fjöl-
breyttum og áhugaverðum verkum
leikstjóranna Gus Van Sant (Milk),
Woodys Allen (Vicky Cristina Barce-
lona), David Fincher (The Curious
Case of Benjamin Button), John Pat-
rick Shanley (Doubt) og Bryans Sin-
ger (Valkyrie). Flestar þeirra koma
meira og minna við sögu BAFTA,
Golden Globe og Óskars í ár. Sjaldan
eða aldrei er þeirra beðið með jafn-
mikilli óþreyju, við eigum það sann-
arlega skilið að hvíla hugann frá
óreiðunni á þjóðarskútunni
Aðgerð: Valkyrja
Mikill styr hefur staðið um Valky-
rie, nýjustu mynd Tom Cruise sem
fer bæði með aðalhlutverkið og
framleiðir undir hinu gamalfræga
merki United Artists – sem hann á
að mestum hluta. Valkyrie er ólík
öðrum myndum síðasta árs því hún
fjallar um sögufrægt banatilræði við
Adolf Hitler árið 1944. Tilræðið mis-
tókst því miður en það er end-
urskapað af Singer (X-Men) með
Cruise í aðalhlutverki Claus von
Stauffenberg, heilans á bak við til-
ræðið sem er jafnan kennt við 20.
júlí, daginn sem átti að láta til skarar
skríða og losa heiminn við „foringj-
ann“.
Til að byrja með komu öflug mót-
mæli frá Þjóðverjum sem lýstu
ómældri andúð á kvikmyndagerð-
inni. Bandaríkjastjórn brást illa við,
Valkyrie var orðin að milliríkjamáli
og útlitið dökkt. Þýskir bönnuðu tök-
ur á söguslóðum, upptökur voru
eyðilagðar, aukaleikarar slösuðust
og Stauffenberg-fjölskyldan snið-
gekk kvikmyndagerðina. Til við-
bótar efuðust menn um dómgreind
Cruise á þessu tímabili og hugs-
anlegar vinsældir gamaldags seinna-
stríðsmyndar, þær höfðu tæpast sést
á tjaldinu síðan á síðari hluta ald-
arinnar sem var að renna sitt skeið.
Cruise er fylginn sér, valdi topp-
menn í leikhópinn sem státar af
breskum stórleikurum á borð við
Kenneth Brannagh, Bill Nighy, Tom
Wilkinson og Terence Stamp. Þrátt
fyrir hrakspár fóru að berast já-
kvæðar fréttir af kvikmyndagerðinni
og í stuttu máli sagt hefur hún geng-
ið mun betur og fengið jákvæðari
dóma en bjartsýnustu menn þorðu
að vona. Hún er skemmtilegt auka-
bragð í kvikmyndaveislu samtímans.
Vicky Cristina Barcelona
Á síðari árum hefur staðið nokkur
styr um verk bandaríska kvik-
myndahöfundarins Woodys Allen.
Eftir nokkuð aðsóknarlega köflóttan
en farsælan feril hvað snertir und-
irtektir gagnrýnenda, hafa harð-
kjarna aðdáendur hans keypt þá fáu
miða sem selst hafa á síðustu myndir
hans. Allen er álitinn einn af merk-
ustu kvikmyndagerðarmönnum sam-
tímans en hefur fengið frekar nei-
kvæða dóma frá því hann lauk við
Sweet and Lowdown (’99). Hann
flúði sína heitt elskuðu Manhattan-
eyju og leitaði innblásturs í gamla
heiminum þegar fór að sverfa að.
Ekki var að sjá að London bætti
verk Allens, svo hann hélt lengra til
suðurs og sló upp búðum í Barse-
lónu, borginni sem hann hefur dáð
og dvalist langdvölum á síðustu ára-
tugum, og því má ekki gleyma að
borgin dáir hann. Og á slóðum
þeirra Gaudi og Miró varð til róm-
antíska gamandramað Vicky
Cristina Barcelona, fyrsta aðsókn-
armyndin hans í árafjöld. Hefur tek-
ið inn tæpar 100 milljónir Banda-
ríkjadala, sem er miklu meira en
síðustu 10 verk leikstjórans þar á
undan. Aðdáendur hans kunna sér
ekki læti, meistarinn hefur aftur
tekið fjörkipp, hálf-áttræður.
Vicky Cristina Barcelona er sem
fyrr segir hans fyndnasta og besta
mynd frá því á öldinni sem leið. Hún
segir af tveim ungum, amerískum
konum, Vicky (Rebecca Hall) og
Cristinu (Scarlett Johansson), sem
lenda í ástasambandi við listamann-
inn og lífskúnstnerinn Juan Antoni
(Javier Bardem). Og þar sem mynd-
in er sköpunarverk Allens í suð-
rænni sól og háum blóðhita, má ekki
gleyma að Juan var giftur fegurð-
ardísinni Mariu Elenu (Penélope
Cruz), sem kemur hressilega við
sögu, léttklikkuð og kunnir kynórar
höfundarins blómstra undir þessum
notalegu kringumstæðum
Allen er lagið að fást við hin ólík-
legustu samskipti kynjanna þar sem
duttlungar ástarinnar fá að leika
lausum hala. Hann vildi gera mynd
til að koma áhorfendum í gott skap
og hafa hana suðræna í útliti og anda,
kryddaða erótík og ástafléttum. Kon-
urnar þrjár eru allar að finna fótfestu
í lífinu og Juan Antonio nýtur góðs af
og trítlar á milli þeirra eins og hani á
Viagra.
Cruz er tilnefnd til Óskars og
BAFTA og myndin hlaut Golden
Globe sem besta gamanmynd ársins.
Doubt
Leikstjórinn og rithöfundurinn
John Patrick Shanley er fyrst og
fremst frægur í kvikmyndaheiminum
fyrir handrit á borð við Moonstruck
og Live From Baghdad. Með Doubt
hefur hann unnið sinn stæsta sigur á
ferlinum, leikritið, sem myndin er
byggð á, færði Shanley Pulitzer-
verðlaunin og myndin er tilnefnd til
fjölda verðlauna.
Eins og nafnið bendir til er það ef-
inn og leitin að sannleikanum sem
varðar veginn í myndinni. Hún fjallar
einnig um blinda augað og siðferði-
legar ásakanir innan kirkjunnar,
deilumál sem hafa verið ömurlega
mikið í umræðunni undanfarna ára-
tugi.
Myndin flytur okkur aftur til
Bronx ársins 1964, í sókn föður
Flynn (Philip Seymour Hoffman),
hann er nýráðinn við kirkju Heilags
Nikulásar og miklar vonir bundnar
við þennan líflega guðsmann, sem vill
m.a. létta á ströngum siðareglunum.
Þar kemur hann ekki að tómum kof-
unum hjá hinni strangtrúuðu nunnu,
systur Aloysius (Meryl Streep). Hún
stjórnar með harðri hendi og hjálp-
armeðulunum ótta og aga. Þjóð-
félagsbyltingin utandyra er að
þröngva sér leið inn í kirkjuna sem
hefur m.a. nýlega tekið að sér fyrsta
þeldökka nemandann, Donald Miller
(Joseph Foster).
Adam var ekki lengi í Paradís,
þegar saklaus og hreinlíf nunna
skýrir systur Aloysius frá grun sín-
um að faðir Flynn sýni Donald grun-
samlega mikinn áhuga, fer allt í bál
og brand. Hún hefur ekkert annað
en lítinn grun til að byggja á en
næga hörku til að fylgja honum eftir.
Hér mætast stálin stinn, faðir Flynn
ætlar ekki að láta beygja sig fyrr en í
fulla hnefana.
Shanley vann til Óskarsverð-
launanna fyrir Moonstruck, og þau
Streep og Hoffman eru bæði marg-
tilnefnd og Óskarsverðlaunahafar.
Doubt er tilnefnd til 5 Ósk-
arsverðlauna.
The Curious Case of
Benjamin Button
Myndin sem hlaut flestar Ósk-
arsverðlaunatilnefningar í ár, The
Curious Case of Benjamin Button,
hefur komið mikið á óvart og þykir
vandmeðfarið efnið, sem byggt er á
smásögu eftir F. Scott Fitzgerald,
hafa skilað sér með ólíkindum á
tjaldið. Hún fjallar um næsta óvenju-
legt lífshlaup Buttons (Brad Pitt),
sem er með þeim ósköpum fæddur
að koma í heiminn 86 ára að aldri og
yngjast síðan í stað þess að eldast
eins og allir í kringum hann.
Myndin hefst á því að hin aldraða
Daisy (Blanchett) er á dánarbeð-
inum ásamt dóttur sinni, Caroline
(Julie Ormond) suður í New Orleans.
Fellibylurinn Katrina nálgast óð-
fluga og Daisy notar tækifærið til að
segja Caroline sögu af úrsmið sem
ákvað að láta borgarklukkuna ganga
aftur á bak þegar hann frétti af láti
somar síns á vígstöðvunum í fyrra
stríði. Síðan biður hún stúlkuna að
lesa póstkort og bréf frá Button.
Þannig er rakinn ferill hans og ásta-
mál frá því hann fæðist í lok fyrra
stríðs, 1918, með mjög sjaldgæfan
sjúkdóm; hann er 86 ára og byrjar að
yngjast frá því að hann opnar augun.
Faðir hans skilur hann eftir á tröpp-
um barnaheimilis, við fylgjumst með
því hvernig hann yngist, verður ást-
fanginn af Daisy, síðar kynnist hann
Elizabeth (Tilda Swinton), þá er But-
ton búinn að flækjast víða og kynn-
ast lífinu og er staddur í Rússlandi.
Eftir árásina á Pearl Harbour geng-
ur Button í herinn sem einn úr áhöfn
dráttarbátsins sem hefur lengst af
verið hans vinnustaður.
Að loknu stríði kemur Button aft-
ur til New Orleans, honum tæmist
arfur, en hann kemst að því að Daisy
er farin til New York til að leita sér
frama sem dansmær, og heldur það-
an til Parísar. Hann eltir en hún er í
svipinn ástfangin af meðdansara sín-
um en ástin er óútreiknanleg og að
lokum eru þau komin aftur og ham-
ingjusöm í New Orleans. Hann yng-
ist, hún eldist.
Einvalalið stendur að baki mynd-
inni. Leikstjórinn er David Fincher,
sem átti sannarlega skilið að fá Ósk-
arsverðlaunin fyrir Zodiac. Blanc-
hett er margverðlaunuð, Pitt er til-
nefndur í annað skipti (það fyrra
fyrir Twelve Monkeys) sömuleiðis
Swinton, svo mætti lengi telja.
Milk
Hér ekki fjallað um vökvann góða í
pappafernunum, heldur Harvey
Milk, sem þótti einstakur og mik-
ilhæfur maður. Pólitíkus, bar-
áttumaður fyrir jafnrétti samkyn-
hneigðra, sameiningarmaður og
ósvikin hetja. Hann breytti sögunni
árið 1977, þegar hann var fyrstur
samkynhneigðra valinn til að gegna
opinberu embætti borgarfulltrúa.
Það var í San Fransisco, nú telst
slíkt val ekki lengur fréttnæmt í hin-
um vestræna heimi.
Sigur Milk var ekki eingöngu
ávinningur fyrir baráttu homma og
lesbía, hann ruddi einingu leið í
þröngsýnt andrúmsloft stjórnmál-
anna. Milk umbylti hugmyndum
mannréttindabaráttunnar og var
orðinn hetja í augum bandarísku
þjóðarinnar þegar hann var myrtur
af samstarfsmanni sínum (Josh Brol-
in), langt fyrir aldur fram, árið 1978.
Til að gera myndina um Milk kom
aðeins einn maður til greina, Gus
Van Sant. Hann hefur gert fjölda at-
hyglisverðra verka og er einn fárra,
frægra kvikmyndaleikstjóra sem eru
fyrir margt löngu komnir úr skápn-
um og þekkir því umfjöllunarefnið
frá fyrstu hendi. Til að fara með
hlutverk Milks valdi hann kam-
eljónið og gæðaleikarann Sean Penn.
Myndin spannar síðustu 8 árin í
lífi Milks. Í upphafi er hann að halda
upp á fertugsafmæli sitt þar sem
hann býr, í New York. Hann langar
að öðlast meiri lífsfyllingu og flytur
af þeim sökum til San Fransisco
ásamt Scott Smith (James Franco),
ástmanni sínum. Þeir setja upp lítið
fyrirtæki í þeim hluta borgarinnar
sem átti eftir að verða veigamikill
dvalarstaður samkynhneigðra. Eitt
leiðir af öðru, Milk fer að skipta sér
af mannréttindamálum og er fyrr en
varir orðinn þekktur um alla borg
sem talsmaður breytinga. Á þessum
árum var nánast lífshættulegt að
vera yfirlýstur samkynhneigður, for-
dómarnir hrikalegir, auk þess sem
þeir máttu þola mikið ofbeldi, jafnvel
í þeirri opnu borg, San Fransisco.
Barátta Milks hlóð utan á sig og að
því kom að hann var kjörinn í borg-
arráðið. Meðal þess sem hann kom
til leiðar var að menn voru ekki leng-
ur reknir úr starfi sökum kyn-
hneigðar. Milk er tilnefnd til 8 Ósk-
arsverðlauna auk fjölda annara
vegtyllna.
Skemmtun í skugga kreppu
Á NÆSTUNNI ER TILHLÖKKUNAREFNI AÐ FARA Í BÍÓ, ENDA FEBRÚAR MÁNUÐUR FRÁBÆRRA BÍÓ-
MYNDA. ÞÆR SEM HÉR ERU KYNNTAR TIL SÖGUNNAR VERÐA SÝNDAR Í BYRJUN MÁNAÐARINS.
Ástin Konan í lífi Benjamins Buttons eldist með hverju árinu eins og allt
venjulegt fólk, en sjálfur verður hann sífellt yngri.
Lífið afturábak Brad Pitt er tilnefndur til Óskarsverðlauna fyrir leik í The
Curious Case of Benjamin Button , sem byggð er á sögu F. Scott Fitzgerald.
Efinn Philip Seymour Hoffman og Amy Adams í hlutverkum sínum í Doubt,
sem er tilnefnd til 5 Óskarsverðlauna. Sögusviðið er Bronx árið 1964.
‘‘FLESTAR MYNDANNAKOMA MEIRA OG MINNAVIÐ SÖGU BAFTA,GOLDEN GLOBE OG
ÓSKARS Í ÁR.