Morgunblaðið - 02.04.2009, Blaðsíða 12

12 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. APRÍL 2009
FRÉTTASKÝRING
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
LANGFLESTAR athugasemdir
sem bárust við frumvarp um breyt-
ingar á stjórnarskrá landsins lúta að
fyrstu greininni er varðar nátt-
úruauðlindir og nýtingu þeirra. Hátt
í 30 umsagnir bárust um frum-
varpið.
Landssamband íslenskra útvegs-
manna leggst þannig alfarið gegn
breytingunum og segir mikilvægt
fyrir íslenskan sjávarútveg að búa
við stöðugt laga- og rekstr-
arumhverfi. Landssamband smá-
bátaeigenda segir hins vegar að
tryggja verði að menn geti hafið
fiskveiðar á grundvelli þess að auð-
lindir séu í þjóðareign í stað þess að
þurfa að kaupa veiðirétt af öðrum.
Samtök atvinnulífsins telja fyrstu
greinina vekja spurningar um áhrif
á réttarstöðu þeirra sem hafa nýtt
sér auðlindirnar. Fortakslaust bann
við að náttúruauðlindir séu látnar af
hendi geti leitt til óeðlilegra hindr-
ana. Prófessor og dósent við hag-
fræðideild Háskóla Íslands taka enn
dýpra í árinni og segja að með sam-
þykkt ákvæðisins sé verið að veikja
efnahag þjóðarinnar enn frekar. Í
umsögn Viðskiptaráðs Íslands segir
að þjóð geti ekki átt eign í lög-
fræðilegum skilningi og því verði
eignarréttur í höndum ríkisins.
Undir þetta tekur Davíð Þorláksson
lögfræðingur. Viðskiptaráð segir
enn fremur ekki til bóta að koma í
veg fyrir að eignarréttur yfir auð-
lindum skapist með hefð.
Óskýr hugtök
Landsvirkjun telur eðlilegt að
bíða með breytingarnar sem felast í
þessari grein frumvarpsins þar til
niðurstöður nefndar um fyr-
irkomulag leigu á vatns- og jarð-
hitaréttindum í eigu ríkisins liggi
fyrir. Undir þetta tekur Samorka,
samtök orku- og veitufyrirtækja.
Félag umhverfisfræðinga á Ís-
landi er fylgjandi því að sett verði
inn ákvæði um verndun og varð-
veislu náttúruauðlinda en tekur ekki
afstöðu til þess hvort æskilegt sé að
ríkið fari með forsjá, vörslu og ráð-
stöfunarrétt þeirra. Landvernd
fagnar frumvarpinu.
Fjölmargar athugasemdir lúta að
óskýru orðalagi og hugtakanotkun í
þessari grein frumvarpsins, ekki síst
hugtökunum „þjóðareign“ og „sjálf-
bær þróun“.
Litlar athugasemdir eru gerðar
við aðra grein frumvarpsins sem lýt-
ur að því að bera skuli breytingar á
stjórnarskrá undir þjóðaratkvæði og
er almennt tekið undir þetta ákvæði.
Þriðja greinin, sem kveður á um að
15% kjósenda geti krafist þjóð-
aratkvæðagreiðslu um einstök mál-
efni, fær þó misjafnar undirtektir.
Samband íslenskra sveitarfélaga
varar t.a.m. við því að þessi grein og
sú fjórða sem fjallar um stjórnlaga-
þing, dragi úr áhrifum og sjálfstæði
Alþingis auk þess sem lýst er yfir
áhyggjum af kostnaði vegna sömu
ákvæða. Samtök atvinnulífsins segja
að takmarka ætti þjóðaratkvæða-
greiðslu við mál sem hafa afgerandi
þýðingu fyrir þjóðina og a.m.k. 20%
kjósenda gera kröfu um. Samtök um
lýðræði og almannahag telja þvert á
móti að helmingi færri, eða einungis
7%, eigi að geta krafist atkvæða-
greiðslunnar.
Knappur tími gagnrýndur
Fjórða greinin, er varðar stjórn-
lagaþing, vekur einnig misjöfn við-
brögð. ASÍ vill að fulltrúum á stjórn-
lagaþingi verði fjölgað í 60-70 úr 41
en hins vegar sé ekki nauðsynlegt að
fulltrúar séu í fullu starfi við þingið.
Samtök um lýðræði og almannahag
vilja aðra aðferð við val á stjórnlaga-
þing. Reykjavíkurakademían leggur
áherslu á aðkomu fræðasamfélags-
ins að endurskoðun stjórnarskrár-
innar.
Fjölmargir gagnrýna hversu
knappur tími var gefinn til umsagna.
Þá er algengt viðhorf að þar sem um
grundvallarbreytingu á stjórn-
arskránni sé að ræða sé rétt að taka
lengri tíma til að undirbúa breyting-
arnar en ætlað er.
Bæði ASÍ og BSRB styðja hins
vegar öll ákvæði frumvarpsins og
telja brýnt að það verði afgreitt frá
Alþingi fyrir kosningarnar í vor.
Deilt um náttúruauðlindir
Morgunblaðið/RAX
Sá guli Fjölmargar athugasemdir lúta að eignarhaldi á náttúruauðlindum og þá ekki síst auðlindum sjávar.
 Frumvarp um breytingar á stjórnarskránni afgreitt úr nefnd í gær með fimm atkvæðum gegn fjórum
 Flestar umsagnir um frumvarpið lúta að ákvæðum um náttúruauðlindir og nýtingu þeirra
 Sjómannasamband Íslands
telur löngu tímabært að setja skýr
ákvæði í stjórnarskrá um þjóð-
areign á náttúruauðlindum og nýt-
ingu þeirra.
 Norðurál
telur mikilvægt að skýrt sé kveðið
á í stjórnarskrá um að á engan
hátt sé verið að raska eignarrétt-
indum einstaklinga og lögaðila.
Ákvæði um takmörkun á notkun
auðlinda þurfi að vera skýr.
 Orkustofnun
leggur til að þjóðareignarhugtak-
inu verði sleppt.
 Lögmannafélag Íslands
segir ákveðna þversögn í því að
gera efnisbreytingar á stjórn-
arskránni og á sama tíma koma á
fót stjórnlagaþingi sem semja eigi
nýja stjórnarskrá.
 Ragnhildur Helgadóttir
prófessor við HR telur ekki æski-
legt að boða til stjórnlagaþings
eftir næstu kosningar og vill
einungis breytingar á ákvæðum
er varða hvernig stjórnarskránni
skuli breytt.
 Davíð Þór Björgvinsson
dómari við Mannréttinda-
dómstól Evrópu tekur undir að
ástæða sé til að taka stjórn-
arskrána til endurskoðunar.
Hann segir frumvarpið vel unnið
og að það þjóni sem grundvöllur
fyrir frekari skoðun á einstökum
atriðum.
 Samtök um lýðræði og
almannahag
vilja ekki undanskilja auðlindir í
einkaeigu frá ákvæði um að allar
náttúruauðlindir séu þjóð-
areign.
 Sigurður Líndal
lagaprófessor telur að ef setja
eigi landinu nýja stjórnarskrá sé
rétt að gera það á sérstöku
stjórnlagaþingi.
Úr umsögnum sem bárust
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
SJÁLFSTÆÐISMENN í fjár-
laganefnd gagnrýndu harðlega svör
Steingríms J. Sigfússonar fjár-
málaráðherra og Indriða H. Þor-
lákssonar, ráðneytisstjóra í fjár-
málaráðuneytinu, á opnum fundi
fjárlaganefndar Alþingis í gær-
morgun. Þeir sögðu meðal annars
óeðlilegt að mikilvægar upplýsingar
um stöðu ríkisfjármála, sem rík-
isstjórnin hefði látið Alþjóðagjald-
eyrissjóðnum (AGS) í té, yrðu ekki
birtar fyrr en 10 dögum fyrir kosn-
ingar, ekki af hálfu ríkisstjórn-
arinnar heldur á vef AGS.
Fundurinn fór eftir býsna stífum
fundarsköpum sem forsætisnefnd
Alþingis samþykkti en nokkrir
fundarmanna nefndu að þeir vildu
gjarnan frjálslegri fundarsköp.
Steingrímur J. Sigfússon gaf undir
lok fundarins raunar í skyn að
spurningarnar mættu vera hvass-
ari.
Ósáttir við svörin
Steingrímur þurfti þó ekki að
kvarta undan linum spurningum frá
sjálfstæðismönnunum í nefndinni,
m.a. þeim Kristjáni Þór Júlíussyni
og Illuga Gunnarssyni. Þeir spurðu
t.a.m. ítrekað um upplýsingar til
AGS og hvaða skýringar væru á því
að hvorki nefndin né Alþingi fengju
aðgang að þeim upplýsingum sem
AGS voru látnar í té. Einnig spurðu
sjálfstæðismenn ítrekað um hvort
búið væri að ákveða skattahækk-
anir til að bregðast við 150-170
milljarða halla á ríkissjóði. Í loka-
orðum sínum á fundinum lýsti
Kristján yfir miklum vonbrigðum
vegna þeirra upplýsinga eða öllu
heldur skorti á upplýsingum.
Steingrímur sagði að birting á
gögnum frá ríkisstjórninni færi eft-
ir reglum AGS. Þá væri það ósann-
gjarnt af sjálfstæðismönnum að
krefjast skuldbindandi ákvarðana
um skatthækkanir af minni-
hlutastjórn sem fyrir lægi að sæti í
skamman tíma. Það væri eðlilegra
að ný ríkisstjórn, með nýtt umboð
frá kjósendum tæki þessar ákvarð-
anir eftir kosningar.
Í samtali við Morgunblaðið sagð-
ist Kristján Þór ekki trúa öðru en
ríkisstjórnin birti þær upplýsingar
sem hún lét AGS í té. Þar kæmi
bæði fram staða mála og hvaða leið-
ir menn sæju út úr vandanum.
Engin ástæða væri til að þetta færi
leynt. Þegar verið var að ná sam-
komulagi við AGS í haust hefði ver-
ið eðlilegt að upplýsingarnar væru
ekki birtar jafnóðum en það ætti
ekki við nú þegar verið væri að
vinna að útfærslu á samningnum.
Fundurinn stóð í rúmlega tvær
klukkustundir og má horfa á upp-
töku af honum á vef Alþingis undir
liðnum Þingnefndir-fjárlaganefnd.
Birti upplýsingar sem fóru til AGS
 Sjálfstæðismenn í fjárlaganefnd gagnrýna fjármálaráðherra fyrir að birta ekki upplýsingar um stöðu
þjóðarbúsins sem AGS voru látnar í té  Upplýsingar munu koma á vef IMF 10 dögum fyrir kosningar
Á fundi fjárlaganefndar í gær dró
Steingrímur J. Sigfússon til baka
orð sín um samninga í Icesave-
málinu í viðræðuþættinum Zetunni
á mbl.is frá 23. mars sl. Í þættinum
á mbl.is sagði Steingrímur m.a.:
„Ég treysti Svavari Gestssyni [for-
manni samninganefndar Íslands í
Icesave-deilunni] og ég veit að
hann er að gera góða hluti og ég
lofa þér því að það er í sjónmáli að
hann landi, og hans fólk, glæsilegri
niðurstöðu fyrir okkur. Vonandi
mun betri en lengi leit út fyrir að
gæti orðið.“
Steingrímur sagði að orð sín
hefðu verið óheppileg og óviðeig-
andi. „Það verður aldrei neitt glæsi-
legt við þetta mál. En vonandi getur
lausnin orðið þannig að hún verði
bærileg fyrir Ísland. Hún verður
aldrei réttlát, að mínu mati, aldrei
sanngjörn, það
verður aldrei
sanngjarnt að
við skuldsetjum
okkur um eina
einustu krónu
vegna þess sem
þarna var gert.“
Málið hefði því
miður verið
komið í þannig
farveg að erfitt
hefði verið að
sjá fram á þol-
anlega lausn. Hann teldi að að-
stæður hefðu heldur skánað og nú
væru möguleikar á hagstæðari nið-
urstöðu fyrir íslenska þjóðarbúið,
bæði vegna þess að vaxtagreiðslur
yrðu minni en einnig vegna þess að
það skipti máli hvernig lausnin yrði
bókfærð gagnvart Íslandi.
Aldrei neitt glæsilegt við Icesave-málið
Steingrímur J.
Sigfússon
Ágreiningur var í sérnefnd um
stjórnarskrármál þegar frum-
varp um breytingar á stjórn-
arskránni var afgreitt úr henni
á Alþingi í gær. Hlaut frum-
varpið fimm atkvæði gegn fjór-
um atkvæðum Sjálfstæð-
isflokksins. Málið kemur síðar
í vikunni til annarrar umræðu
á Alþingi og má þá búast við
hörðum deilum um það.
Í umræðum á þinginu sagði
Björn Bjarnason, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, að þetta
væri aðeins í þriðja skipti í lýð-
veldissögunni sem tillögur um
stjórnarskrárbreytingar væru
afgreiddar í ágreiningi. Val-
gerður Sverrisdóttir, formaður
sérnefndarinnar, sagði hins
vegar að minnihlutinn í nefnd-
inni hefði gert ítrekaðar til-
raunir til að ná samkomulagi.
Afgreitt í ágreiningi