Morgunblaðið - 02.04.2009, Blaðsíða 28

28 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. APRÍL 2009
✝ GuðmundurSnorri Jónsson
fæddist í Reykjavík
23. október 1913.
Hann lést á hjúkr-
unarheimilinu Sól-
túni 28. mars 2009.
Foreldrar hans voru
Jón Guðmundsson
sjómaður, f. 31.7.
1888, d. 8.2. 1925 og
Gróa Jóhannesdóttir
húsmóðir, f. 25.2.
1890, d. 30.12. 1964.
Systkini Snorra voru
Ingunn, f. 20.9. 1915,
d. 20.8. 2007 og Ríkarður, f. 21.12.
1920, d. 8.8. 1991.
Snorri kvæntist 5.2. 1944 Agnesi
Jónu Magnúsdóttur gjaldkera, f.
27.3. 1921, d. 25.7. 2003. Þau eign-
uðust tvö börn. 1) Þórunn, f. 5.2.
1953, var gift Jóni Kristjáni Þor-
varðarsyni, f. 23.7. 1954. Þau
skildu. Börn þeirra eru: Snorri, f.
9.7. 1974 og Unnur Agnes, f. 31.10.
1980, sambýlismaður Steingrímur
Arnar Finnsson, f. 29.2. 1980. Börn
Unnar Agnesar og Steingríms eru
ár, í síldarverksmiðjunni á Dag-
verðareyri við Eyjafjörð og í
frystihúsinu að Bakka á Siglu-
firði. Við járnsmíðastörf vann
hann á árunum 1940-1954 en varð
þá starfsmaður Alþýðusambands
Íslands. Hann var framkvæmda-
stjóri þess frá árinu 1960. Forseti
Alþýðusambandsins var hann á
árunum 1973-74 og 1978-1981 er
hann lét af störfum að eigin ósk.
Hann sat í stjórn Félags járniðn-
aðarmanna í Reykjavík og var
formaður þess félags 1954-1964.
Hann var formaður undirbúnings-
nefndar að stofnun Málm- og
skipasmiðasambands Íslands og
formaður sambandsins frá stofn-
un 1964 til 1976. Hann sat í mið-
stjórn Sósíalistaflokksins um
margra ára skeið. Var varaþing-
maður Reykjavíkur 1947. Hann
var formaður Félags eldri borg-
ara í Reykjavík fyrstu tvö starfs-
ár þess, 1986-1988. Hann var
kjörinn heiðursfélagi Félags járn-
iðnaðarmanna 1970 og sæmdur
riddarakrossi Fálkaorðunnar 17.
júní 1981.
Útför Snorra fer fram frá Há-
teigskirkju í dag, 2. apríl, og
hefst athöfnin kl. 15.
Meira: mbl.is/minningar
Þór Trausti, f. 14.6.
2005 og Sunna
Dröfn, f. 9.6. 2008. 2)
Jón Magnús, f. 28.7.
1955, d. 4.6. 2002,
var kvæntur Eddu
Arinbjörnsdóttur, f.
1.10. 1959. Þau
skildu. Dóttir þeirra
er Svanhildur Þóra,
f. 27.1. 1982, var gift
Jóhanni Jóhannssyni,
f. 9.1. 1979. Þau
skildu. Dóttir þeirra
er Birta Kristín, f.
13.3. 2002.
Snorri ólst upp í Reykjavík.
Hann missti föður sinn 11 ára
gamall en hann fórst á Hala-
miðum 8. febrúar 1925. Snorri
lauk prófi frá Iðnskólanum í
Reykjavík. Sveinsprófi í vélvirkjun
lauk hann í Vélsmiðjunni Héðni
1933 og meistararéttindi hlaut
hann 1946. Hann lauk vélstjóra-
prófi í Vélskólanum í Reykjavík
1935 og prófi úr rafmagnsdeild
skólans 1936. Hann vann sem vél-
stjóri m.a. í rafstöðinni við Elliða-
Nú er afi Snorri allur, eftir langt
og gott ævistarf. Innra með mér
bærast blendnar tilfinningar. Það er
erfitt að vita til þess að ég muni
aldrei aftur hitta elsku afa en þó er
ég glöð og þakklát fyrir hans hönd
fyrir það hvað hann lifði löngu og
gæfuríku lífi. Hann hélt undraverðri
heilsu lengst af og það var ekki fyrr
en undir það allra síðasta sem fór að
halla undan fæti. Sem dæmi má
nefna að hann keyrði hringinn í
kringum landið með vini sínum árið
2005, þá á 93. aldursári. Þeir fóru
þennan rúnt á tveimur sólarhring-
um og þegar afi var spurður hvort
þeir hefðu ekki viljað taka sér lengri
tíma í þetta og skoða sig um þá svar-
aði hann því til að það hefði nú verið
algjör óþarfi þar sem að þeir hefðu
nú séð þetta allt saman áður.
Það er varla hægt að minnast afa
Snorra án þess að ömmu Agnesar sé
minnst í sömu andrá. Ég á ótal
margar minningar um ömmu og afa
og allar eiga þær það sammerkt að
vera hlýjar og góðar. Einstök rétt-
lætiskennd og gott hjartalag ein-
kenndi þau bæði og ekki heyrði ég
þau hallmæla nokkrum manni. Þau
voru þó bæði miklir húmoristar og
gátu gert grín að sjálfum sér og öðr-
um, en það var allt í góðu meint.
Afi var alla tíð harðduglegur mað-
ur, lét aldrei deigan síga og hafði
mikil áhrif í verkalýðsbaráttunni.
Amma var einnig ótrúlega atorku-
söm. Oft þegar mér fallast hendur
og finnst að það mættu vera fleiri
klukkustundir í sólarhringnum þá
hugsa ég til ömmu. Ekki nóg með að
hún hafi haldið óaðfinnanlegu heim-
ili þeirra í Safamýrinni heldur var
hún jafnframt í fullri vinnu hjá Véla-
deild Sambandsins. Að auki var
amma mikil sauma- og prjónakona
og við fjölskyldan höfum fengið ófá-
ar flíkurnar frá henni og þau föt sem
hún gerði fyrir mig sem barn nota
ég enn þann dag í dag á börnin mín.
Það var alltaf jafn gott að koma í
heimsókn til afa og ömmu. Þar
mætti manni ætíð hlýtt viðmót og
drekkhlaðið veisluborð. Tertur,
smákökur, pönnukökur, kakósúpur
og gamli góði heimilismaturinn var
meðal þess sem boðið var upp á og
það var alltaf jafn ljúffengt. Einnig
voru afi og amma bæði mikið garð-
yrkjufólk og bar bæði garðurinn í
Safamýrinni sem og jörðin í kring-
um sumarbústaðinn í Þverbrekkum
þess glöggt merki.
Það var alltaf hægt að treysta á
ömmu og afa. Þau voru alltaf fyrst
manna mætt á svæðið hvort sem það
var til að samgleðjast manni við hina
ýmsu áfanga eða til þess að bjóða
fram faðminn þegar á móti blés.
Mjúku hendurnar hennar ömmu og
góða lyktin af henni eru mér sér-
staklega minnisstæð sem og hvað
það var notalegt að kúra í fangi afa,
enda kallaði ég hann ofninn í gamla
daga þar sem hjá honum var hlýtt
og gott að vera.
Amma Agnes kvaddi fyrir tæpum
6 árum og Nonni móðurbróðir minn
og sonur þeirra fyrir tæpum 7 árum.
Núna hittast þau vonandi á nýjan
leik. Ég á margar dýrmætar minn-
ingar um þau öll og mun halda þeim
minningum lifandi með því að segja
börnunum mínum frá þeim. Þau
voru mér þær bestu fyrirmyndir
sem hugsast getur og ég er virki-
lega heppin að hafa átt þau að og
eiga þau enn að í hjarta mér.
Unnur Agnes Jónsdóttir.
Þá eru þau bæði farin, amma
Agnes og afi Snorri. Þetta er stund-
in sem ég hef kviðið fyrir síðan ég
var barn í blokk í Seljahverfinu.
Þrátt fyrir að tæplega 30 ár séu liðin
þá hef ég alltaf munað og mun alltaf
muna eftir heimsóknum þeirra. Ég
fann fyrir svo mikilli hlýju og öryggi
í návist þeirra að ég byrjaði að
sakna þeirra um leið og þau gengu
út úr dyrunum. Ég hljóp því alltaf út
að glugga í stofunni til að fylgjast
með þeim fara. Ég beið við
gluggann uns ekki sást lengur í
græna Datsuninn þeirra, uns hann
hvarf á bak við blokkaþyrpinguna.
En þar með var ekki allt búið. Ég
vissi að með því að hlaupa inn í
svefnherbergið mitt og bíða þar við
gluggann í smá tíma þá myndi ég í
örskamma stund sjá Datsuninn í
fjarlægð í gegnum litla glufu á
blokkaþyrpingunni. Eitt sinn þegar
þau höfðu verið í heimsókn og bíll-
inn hafði horfið á bakvið blokkirnar
þá kom sú sorglega hugsun upp í
huga mér, sem olli hnút í maga, að
einhvern tíma myndi ég sjá Dats-
uninn þeirra í allra síðasta sinn
hverfa bak við blokkirnar. Á þeirri
stundu óskaði ég að þau myndu
storka náttúrulögmálunum og yrðu
eilíf en gerði mér þó grein fyrir því
að það væri öllu raunhæfara að óska
þess að þau yrðu 100 ára.
Árið 2003 varð það ljóst að ósk
barnsins myndi ekki rætast. Þá dó
amma Agnes 82 ára gömul. Enn var
þó von um að helmingur óskarinnar
myndi rætast þ.e. að afi Snorri yrði
100 ára. Lengi vel trúði ég því að
hann myndi ná því takmarki. Hann
var stálhraustur þegar tíundi ára-
tugur lífs hans hófst en hlutirnir eru
oft fljótir að breytast til hins verra
og sá tími kom að heilsunni fór að
hraka.
Núna er því sú stund upprunnin
sem barnið kveið fyrir. Sú stund
þegar amma Agnes og afi Snorri eru
horfin í allra síðasta sinn.
Snorri Jónsson.
Ég kynntist Snorra Jónssyni fyr-
ir hartnær áratug, þá á 86. aldurs-
ári, þegar ég kom inn í tengdafjöl-
skylduna. Þegar ég rifja upp
minnisstæðar samverustundir með
Snorra er engu líkara en að um mun
yngri mann hafi verið að ræða mið-
að við þá lífshætti sem hann tamdi
sér. En t.d. ákvað Snorri árið 2002
að flytja úr þjónustuíbúð í Hvassa-
leitinu og í eigið húsnæði við Stór-
holt. Ráku kaupendurnir – á sex-
tugsaldri – upp stór augu þegar þau
uppgötvuðu að seljandinn væri 89
ára og vildi einfaldlega sjá um sig
sjálfur.
Snorri var mikill viskubrunnur og
hafði frá mörgu að segja sem er ekki
á færi hvers sem er. Enda tvinnaðist
þar saman ævi sem spannar nær
alla 20. öldina og reynsla sem fengin
var með æðstu trúnaðarstörfum fyr-
ir verkalýðshreyfinguna í landinu
um áratugaskeið. Er mér minni-
stætt þegar hann rifjaði upp full-
veldisdag þjóðarinnar þann 1. des-
ember 1918 þegar spænska veikin lá
eins og mara yfir Reykjavík og fjöl-
skyldan hírðist á jaðri borgarinnar –
ofarlega á Skólavörðustígnum – í
risíbúð þar sem frostaveturinn mikli
geisaði og engin sómasamleg kynd-
ing var til brúks.
Atorka og þrek voru að mínu mati
einkunnarorð Snorra. Árið 2004
þegar Snorri var 91 árs var ákveðið
setja niður kofa við sumarbústað
fjölskyldunnar í Þverbrekkum. Þeg-
ar komið var að því að grafa fyrir
undirstöðunum, kom ég niður á
grjóthnullung sem ekki varð bifað
og haft var á orði að hér gæti verið
um klöpp að ræða. Leiddist Snorra
þófið, tók sér skóflu mína í hönd og
hamaðist á henni – sá ég hann fyrir
mér í viðlíka ham á síldarplaninu á
Siglufirði mörgum áratugum áður.
Allt vildi lagið hafa og vissi ég ekki
fyrr en hnullungurinn lá í grasinu
og stólpinn stóð kirfilega fastur í
holunni.
Snorri var örlátur með eindæm-
um. Var það um páska árið 2004
þegar við Unnur vorum að læra fyr-
ir vorpróf í Háskólanum að við vor-
um ein í kotinu þar sem tengdafor-
eldrarnir voru erlendis. Hafði hann
fengið veður af því og tók ekkert
annað í mál en að fara út að snæða á
kvöldin, og úr varð 3 rétta kvöld-
verður með öllu tilheyrandi nokkur
kvöld í röð og leið okkur eins og við
hefðum sjálf haldið utan.
Maður er manns gaman og er ég
mjög þakklátur fyrir þær samveru-
stundir sem ég átti með Snorra. Og
er það næsta víst að þetta verður
ekki í síðasta skiptið sem ég rifja
upp sögur um einstakan mann.
Steingrímur Arnar Finnsson.
Mig langar með fátæklegum orð-
um að minnast fyrrverandi tengda-
föður míns sem nú hefur lokið langri
og farsælli lífsgöngu. Ungur að ár-
um lagði hann upp í vegferð sem
kallaði á dugnað, ósérhlífni, áræði
og ekki síst staðfestu. Hann var af
þeirri kynslóð sem skynjaði hversu
margt verkið var að vinna og í ára-
tugi raðaði hann sér í fylkingu
þeirra manna sem byggðu upp það
þjóðfélag sem við þekkjum í dag.
Hann hafði fjölmargt til brunns að
bera og framlag hans til verkalýðs-
mála er þjóðkunnugt. Hann gekk
ungur verkalýðshreyfingunni á
hönd og vígði henni alla krafta sína.
Þau störf munu geyma minningu
hans um allan aldur. Á sínum efri
árum lét hann málefni eldri borgara
sig varða og var fyrsti formaður Fé-
lags eldri borgara í Reykjavík.
Snorri var fremur hæglátur mað-
ur og bar tilfinningar sínar ekki á
torg, kannski barn síns tíma. Hann
kaus fremur að láta verkin tala, stóð
sem klettur við hlið fjölskyldunnar
og var ávallt með framrétta hönd til
hjálpar. Fjölskyldan var honum allt,
hún stóð honum næst og hann þurfti
svo sannarlega ekki á endurhæfingu
að halda hvað það gildismat varðar.
Hann var börnum mínum yndisleg-
ur afi og gaf þeim mikinn tíma, sér í
lagi í sveitinni í sumarbústaðnum
þar sem þau dvöldu ófáar stundir.
Fyrir það er ég afar þakklátur enda
markaði hann jákvæð spor í götu
þeirra sem þau hafa búið að síðan.
Milli okkar Snorra ríkti ávallt
mikill vinskapur, byggður á trausti,
og þótti mér sérlega vænt um að
geta liðsinnt honum á efri árum
enda átti hann margan greiðan inni
hjá mér. Snorri var veiðiáhugamað-
ur mikill og fórum við í marga veiði-
túra saman. Mér er mjög minnis-
stæður síðasti veiðitúrinn okkar í
Laugardalsá við Ísafjarðardjúp, en
þá var hann tæplega níræður og gaf
ekki þumlung eftir. Því miður urðu
veiðitúrarnir ekki fleiri því næsta
sumar tók heilsu hans mjög að
hraka. Hann reyndi að sigrast á erf-
iðleikunum enda þrautseigjan hon-
um í blóð borin – kveinkaði sér aldr-
ei. Hann dvaldi síðustu æviárin á
hjúkrunarheimilinu Sóltúni og fékk
þar mjög góða umönnun. Það ber að
lofa og færi ég starfsfólkinu bestu
þakkir fyrir. Væntumþykja og
þakklæti er mér efst í huga þegar ég
minnist þessa öðlings. Guð blessi
minningu hans.
Jón Kristján Þorvarðarson.
Kveðja frá
Alþýðusambandi Íslands
Góður félagi og baráttumaður er
fallinn frá. Snorri Jónsson kom til
starfa hjá Alþýðusambandi Íslands
á miðjum sjötta áratug síðustu aldar
þegar fast var sótt fram í réttinda-
baráttu launafólks. Rík réttlætis-
kennd og samkennd með verkafólki
sem erfiðaði myrkra á milli en bjó
samt við kröpp kjör var það sem
fékk Snorra Jónsson til að helga sig
verkalýðsbaráttu lungann úr starfs-
ævinni. Snorri var nýkominn til
starfa hjá ASÍ þegar sex vikna verk-
fallið svokallaða 1955 skall á í kjöl-
far langvarandi atvinnuleysis og
mikillar kjaraskerðingar. Það ein-
kenndist af hörku þar sem hvorki
verkalýðshreyfingin né atvinnurek-
endur og ríkisvald hvikuðu. Fór svo
á endanum að samið var um 10%
kauphækkun og lengingu orlofs.
Það sem hafði hins vegar mest áhrif
til langs tíma var að ríkisstjórnin
gaf fyrirheit um að samþykkja lög
um atvinnuleysistryggingar. Fyrir
það geta margir þakkað í dag.
Á sama tíma og Snorri starfaði
fyrir Alþýðusamband Ísland vann
hann ötullega fyrir Félag járniðn-
aðarmanna en hann hafði numið vél-
virkjun sem ungur maður. Þar
gegndi hann formennsku um árabil
og einnig í Málm- og skipasmiða-
sambandi Íslands sem hann átti þátt
í að stofna árið 1964. Snorri átti rík-
an þátt í samkomulagi sem náðist í
kjarasamningum árið 1969 um að
koma á fót lífeyrissjóðum fyrir allt
launafólk innan ASÍ, en hugmyndin
um lífeyrissjóðina grundvallast á
samtryggingu og samhjálp. Enn eitt
stórmálið sem Snorri átti þátt í að
leiða til lykta sem forseti ASÍ var
1979 þegar grundvöllur sjúkrasjóða
var tryggður með því að atvinnurek-
endum var gert skylt samkvæmt
lögum að greiða a.m.k. 1% af út-
borguðu kaupi í sjúkrasjóð. Tilgang-
ur sjúkrasjóðanna er fyrst og
fremst að greiða félagsmönnum
bætur í sjúkra- og slysatilfellum eft-
ir að launagreiðslu atvinnurekanda
lýkur. Þetta mál leiddi Snorri til
lykta sem forseti Alþýðusambands
Íslands en því embætti gegndi hann
tvisvar. Í fyrra skiptið 1973-74 þeg-
ar Björn Jónsson þáverandi forseti
tók sæti á Alþingi og svo aftur 1978-
1980 þegar Björn þurfti að draga sig
í hlé vegna veikinda. Auk þess að
vera varaforseti ASÍ um árabil var
Snorri Jónsson lengi framkvæmda-
stjóri á skrifstofu ASÍ.
Snorri var slyngur samningamað-
ur sem sótti fram af festu og náði
ásamt félögum sínum mikilsverðum
árangri sem launafólk á Íslandi fær
seint fullþakkað. Alþýðusamband
Íslands þakkar Snorra Jónssyni
samfylgdina og óeigingjarnt starf
hans í þágu réttinda- og kjarabar-
áttu launafólks. Aðstandendum
hans færi ég mínar innilegustu sam-
úðarkveðjur. Minningin um góðan
dreng mun lifa.
Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ.
Í dag er borinn til grafar einn af
afreksmönnum síðustu aldar, Snorri
Jónsson, formaður Félags járniðn-
aðarmanna, formaður Málm- og
skipasmíðasambands Íslands, fram-
kvæmdastjóri og forseti ASÍ.
Hann var ungur í forystu rót-
tækra málmiðnaðarmanna sem létu
til sín taka í stéttabaráttunni þegar
á stríðsárunum.
Snorri var einn þeirra forystu-
manna sem höfðu metnað til árang-
urs en sóttust ekki eftir sviðsljósi
eða metorðum nema þar sem það
var nauðsynlegt til að koma málum
fram.
Ég þekkti Snorra frá barnæsku
því hann var giftur Agnesi, föður-
systur minni, en ég kynntist honum
fyrst náið sem samstarfsmaður
hans í Alþýðusambandi Íslands
1974-1980. Þar réðu húsum Snorri
sem framkvæmdastjóri og varafor-
seti og Björn Jónsson sem forseti.
Vegna ráðherradóms Björns og
veikinda gegndi Snorri forsetaemb-
ættinu um lengri tíma og samfellt
1978-1980. Á þingi ASÍ þá um haust-
ið naut hann eindregins stuðnings
til áframhaldandi setu á forsetastóli
en ákvað að hætta.
Vegna yfirburðaþekkingar og
hins einstæða samblands af skap-
hörku, hugmyndaauðgi og sveigjan-
leika var hann gjarnan leiddur til
forsvars í samninganefndum. Hann
leiddi líka margvísleg samskipti við
stjórnvöld um félagsleg málefni, svo
og efnahags- og atvinnumál.
Eftir starfslok hjá ASÍ hafði hann
forgöngu um að stofna Félag eldri
borgara í Reykjavík og varð fyrsti
formaður þeirra samtaka sem síðan
í framhaldinu urðu traust landssam-
tök.
Hann vann sín störf aldrei eins og
vinnu. Hann vann þau af eldmóði.
Hann vissi af reynslu að þakklætið
lætur oft á sér standa. Þegar hann
sem ungur trúnaðarmaður hjá
Héðni kom því inn í heildarsamning
að orlof lengdist um dag mættu hon-
um kaldar kveðjur á vinnustaðnum.
Þar höfðu menn haft orlofsdaginn
fyrir og fannst nú deginum hafa ver-
ið stolið. Flestar framfarir í rétt-
indamálum verða fyrst á afmörkuð-
um sviðum og nást síðar fram fyrir
heildina.
Snorri átti stóra hlutdeild í upp-
byggingu lífeyrissjóðakerfisins,
hann var í forystu í baráttu fyrir at-
vinnuleysisbótum, veikindarétti og
orlofsrétti. Hann skipti sér af
skattamálum og knúði á um aðgerð-
ir í atvinnumálum.
Við sem byggjum Ísland í dag
tökum sem sjálfsögðum hlut að
njóta þeirra réttinda sem Snorri og
samherjar hans náðu fram. Í núver-
andi efnahagsástandi er hollt að
minnast þess sem áunnist hefur í
þeim efnum og hverju hefur verið til
fórnað.
Snorri Jónsson mótaði okkur sem
með honum unnum af hógværð og
festu. Að rasa ekki um ráð fram en
hafa úthald til að fylgja málum eftir
og taka þau upp að nýju þegar færi
gefst á, hafi þau ekki fengið viðun-
andi framgang. Baráttan fyrir bætt-
um kjörum og réttindum er lang-
hlaup sem aldrei tekur enda.
Ég sakna Snorra ekki aðeins sem
leiðbeinanda og samstarfsaðila. Ég
sakna hans ekki síður sem góðs vin-
ar sem alltaf reyndist mér og mín-
um vel.
Við Guðrún sendum Unnu og fjöl-
skyldu samúðarkveðjur.
Við erum mörg sem erum stolt af
ykkar manni.
Ásmundur Stefánsson.
Snorri Jónsson