Morgunblaðið - 16.04.2009, Blaðsíða 8

8 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. APRÍL 2009
einfaldlega betri kostur
laugardaga 10-18 sunnudaga 12-18 mánudaga - föstudaga 11-19
s: 522 4500 www.ILVA.is
Lizard. Hitamælir.
13,5 x 6,5 cm. Ýmsir litir. 790,-
Nýtt kortatímabil
Sumarið
nálgast!
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
OPINBERIR starfsmenn hafa þeg-
ar orðið fyrir kjaraskerðingu, að
sögn Guðlaugar Kristjánsdóttur,
formanns BHM, og Árna Stefáns
Jónssonar, formanns SFR og starf-
andi formanns BSRB. Leitað var
viðbragða þeirra við orðum Katrínar
Jakobsdóttur, oddvita VG í Reykja-
vík norður á framboðsfundi RÚV.
Hún kveðst frekar vilja sjá laun
lækka en fækkun starfa hjá hinu op-
inbera. Kjarasamningar BHM og
BSR við ríkið eru nú lausir.
Árni Stefán Jónsson, formaður
SFR (Stéttarfélags í almannaþjón-
ustu) og starfandi formaður BSRB
(Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja) kvaðst gera sér grein fyrir því
að ríkið þyrfti að gera næstu fjárlög
og spara marga tugi milljarða.
„Við höfum lagt aðaláherslu á að
verja störfin og verja velferðar-
kerfið. BSRB hefur aldrei verið á
móti því að hróflað sé við sköttum.
Við gerum okkur grein fyrir að það
þurfa að koma tekjur til að halda
uppi velferðarkerfinu,“ sagði Árni.
Hann sagði fólk hafa tekið á sig
kjaraskerðingu vegna kaupmátt-
arrýrnunar og niðurskurðar. „Það
er búið að skera niður alla mögu-
leika til yfirvinnu og ráðning-
arbundin kjör.“ Árni sagði BSRB
telja að ætti að endurskoða laun op-
inberra starfsmanna þá þyrfti að
gera það út frá jöfnun launa. Ekki
yrði hróflað við meðallaunum, sem
eru 300-340 þúsund innan BSRB,
eða lægri launum. Breið sátt þyrfti
að nást ef hrófla ætti við launum og
alls ekki ætti að skerða lægstu laun-
in.
Kjaraskerðingar þegar hafnar
„Kjaraskerðingar hjá opinberum
starfsmönnum eru þegar hafnar,“
sagði Guðlaug Kristjánsdóttir, for-
maður BHM. Guðlaug sagði að orð
Katrínar hittu BHM ekki vel fyrir.
„Eitt af því alvarlega við svona yf-
irlýsingar er að það er í gangi
ákveðið samráð aðila vinnumark-
aðarins. Þar er verið að ræða fjár-
hagsvanda ríkisins og aðgerðir
tengdar honum. Svona einhliða yf-
irlýsingar eru ekki til þess fallnar að
auka traust í svoleiðis samræðum,“
sagði Guðlaug.
Hún sagði fjarri því að verk-
efnaskortur væri fyrirsjáanlegur hjá
ríkisstarfsmönnum í BHM. Í þeim
hópi væru m.a. heilbrigðisstéttir,
t.d. hjúkrunarfræðingar og eins fé-
lagsráðgjafar. Guðlaug sagði hætt
við að allar aðgerðir í þá átt að
lækka launakostnað yrðu til að auka
álag á starfsfólki í þessum stéttum.
Guðlaug benti einnig á að hætt
væri við að skattahækkanir, eins og
rætt er um, kæmu hart niður á fé-
lögum í BHM. „Hópurinn okkar er
mjög millitekjulægur og finnur
verulega fyrir skattabreytingum
eins og verið er að ræða núna,“
sagði Guðlaug.
Kjörin hafa skerst
Opinberir starfsmenn hafa nú þegar tekið á sig kjaraskerð-
ingu, að sögn formanns BHM og starfandi formanns BSRB
„MÉR finnst það vera hlutverk okkar hjá hinu opinbera að vernda störf,“
sagði Katrín Jakobsdóttir, oddviti VG í Reykjavík norður, í samtali við
Morgunblaðið. Hún sagði á borgarafundi RÚV í fyrrakvöld, að hún vildi
frekar að laun opinberra starfsmanna yrðu lækkuð en fækka störfum.
Katrín kvaðst hafa verið að bregðast við fyrirspurn um hvort ekki þyrfti að
segja upp fólki. Hún sagði ljóst að það þyrfti að spara hjá hinu opinbera.
Ein leið til þess væri að athuga með að lækka laun þeirra sem betur eru
settir. „Við erum ekki að tala um lægstu laun heldur þá sem eru ofar í
launastiganum. Við erum heldur ekki að tala um stórfelldar launalækk-
anir. Það hefur þegar orðið kjaraskerðing vegna verðbólgu,“ sagði Katrín.
Hlutverkið er að vernda störf
Morgunblaðið/ÞÖK
Launalækkun Bæði formaður BHM og starfandi formaður BSRB segja að félagsmenn þeirra hafi nú þegar orðið
fyrir kjaraskerðingu. Í þessum bandalögum eru m.a. ýmsar stéttir sem starfa í heilbrigðisþjónustunni.
Árni Stefán
Jónsson
Guðlaug
Kristjánsdóttir
Eftir Gunnhildi Örnu Gunnarsdóttur
gag@mbl.is
ALLT að 100 lántakendur hjá gömlu
bönkunum hafa beðið lögmannsstof-
una Lögmenn Laugardal um að reka
dómsmál þar sem þeir telja forsendur
lána sinna hjá bönkunum brostnar.
Þeir ætla meðal annars að láta reyna
á ákvæði í samningalögum um að
víkja samningi til hliðar í heild eða
hluta vegna atvika sem voru við
samningsgerðina eða atvika sem síð-
ar komu til.
Björn Þorri Viktorsson, hæstarétt-
arlögmaður hjá lögmannsstofunni,
segir að ákveðið hafi verið að stefna
föllnu bönkunum þremur, Lands-
banka, Glitni og Kaupþingi sem og
nýju ríkisbönkunum. Einnig skoði
þeir að stefna fyrrum lykilstjórnend-
um bankanna og einhverjum eigenda
þeirra, sem og stjórnvöldum. Þá segir
hann einnig koma til greina að stefna
fjármögnunarfyrirtækjum vegna
bílalána.
Lögmannsstofan býður lántakend-
um að taka þátt í málarekstrinum fyr-
ir 59.760 krónur með virðisauka-
skatti. Málin verði flokkuð og prófmál
rekið í hverjum þeirra, þar sem ekki
séu lagaskilyrði til hópmálsóknar hér
á landi eins og á hinum Norðurlönd-
unum. Búist er við að málaflokkarnir
verði tólf til fimmtán. „Ég vonast til
þess að fyrstu málunum verði stefnt í
maímánuði,“ segir Björn. „Hugmynd-
in með þessu fyrirkomulagi er að allir
leggi af mörkum mjög hóflega fjár-
hæð. Þannig megi virkja samtaka-
mátt fjöldans til að hrinda órétti, öll-
um til hagsbóta.“
Hafi unnið gegn hagkerfinu
Björn Þorri rekur að þrátt fyrir að
ekki séu öll gögn málsins komin í
dagsljósið liggi nú þegar fyrir að
ákveðnir bankar og æðstu stjórnend-
ur þeirra hafi unnið skipulega gegn
hagkerfinu í marga mánuði áður en
allt hafi farið á hliðina. Þeir hafi fellt
krónuna.
„Þegar krónan fellur með jafnafd-
rifaríkum hætti hefur það bein áhrif á
þá sem skulda í erlendri mynt og það
á við um flest fyrirtæki í landinu auk
heimila sem svo aftur hefur áhrif á
þróun verðbólgu og vísitölu sem öll
stærri innlend lán eru bundin við.
Þannig að með þessu hafa gömlu
bankarnir sjálfir; eigendur og æðstu
stjórnendur valdið lántakendum og
raunar þjóðinni allri gríðarlegu tjóni.“
Ekki sé hægt að halda því fram að það
komi stjórnvöldum ekki við. Þau beri
ábyrgð á því hvernig fór; meðal ann-
ars með ófullnægjandi og lélegu eft-
irliti með bankakerfinu og með því að
sannfæra menn um góða stöðu ís-
lenska bankakerfisins gegn betri vit-
und. Þá hafi stjórnvöld yfirtekið eign-
ir gömlu bankanna með verulegum
afslætti en rukki þrátt fyrir það lánin
í topp.
„Þær forsendur sem samningarnir
byggðust á eru allar brostnar. Sá
efnahagslegi grundvöllur sem samn-
ingarnir byggðust á er í raun og veru
algerlega brostinn.“
Lántakendur
stefna og vilja
lánum hnekkt
100 í mál með Lögmönnum Laugardal
Í HNOTSKURN
»Lögmennirnir ætla að látareyna á hvort lántakendur
eiga skaðabótarétt vegna
grímulausra árása bankanna á
hagkerfið.
»Einnig hvort samningarstandist vegna verðbólgu
sem fór úr böndunum og fram-
komu ríkisstjórnarinnar í að-
draganda bankahrunsins.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Björn Þorri Viktorsson Hæstarétt-
arlögmaðurinn fer gegn bönkunum.
ÞÓRHALLUR Þor-
láksson stórkaup-
maður er látinn í
Reykjavík á nítug-
asta aldursári.
Hann lést 14.
þessa mánaðar á
hjartadeild Land-
spítala við Hring-
braut. Þórhallur var
fæddur árið 1920 á
Ísafirði, sonur
hjónanna Þórunnar
Fransdóttur og Þor-
láks Einarssonar.
Þórhallur útskrif-
aðist frá Verslunar-
skóla Íslands árið
1938. Hann hóf að spila á fiðlu með
Sínfóníuhljómsveit Íslands árinu
áður og var meðlimur hennar allt
fram til ársins 1947.
Árið 1952 stofnaði Þórhallur
heildverslunina Marco hf., og var
hann jafnan kenndur við fyrirtæki
sitt. Hann varð einna fyrstur Ís-
lendinga til þess að hefja viðskipti
við Japan. Fyrir-
tækið varð einn um-
fangsmesti innflytj-
andi á veiðarfærum
og tengdum vörum á
Íslandi næstu 35 ár-
in. Þá starfaði Þór-
hallur innan Félags
íslenskra stórkaup-
manna á árum áður.
Hann var einnig fé-
lagi í Lionsklúbbn-
um Nirði. Þá var
hann mikill áhuga-
maður um skógrækt
og liðtækur skák-
maður.
Þórhallur lætur
eftir sig eiginkonu, Guðríði I. Ein-
arsdóttur, og fjögur uppkomin
börn, Örn, Þórunni, Sigríði og Ein-
ar Þór. Fyrir átti Guðríður eina
dóttur, Hörn Harðardóttur.
Útför Þórhalls verður gerð frá
Dómkirkjunni í Reykjavík þriðju-
daginn 21. apríl og hefst athöfnin
klukkan 15.
Þórhallur Þorláksson
Andlát
SUMARDAGINN fyrsta, 23. apríl
nk., verður Opinn dagur í Háskól-
anum á Bifröst frá kl. 14-17. Um-
sækjendum og öðrum áhugasöm-
um verður boðið upp á viðtöl við
deildarforseta, kennara og náms-
ráðgjafa. Nemendafélagið kynnir
félagslífið og hagsmunamál nem-
enda auk þess sem meðlimir ým-
issa félaga og klúbba segja frá
starfinu.
Opinn dagur
á Bifröst
VINNUHÓPUR atvinnuþróunar-
félaga, ferðaþjónustuaðila og ann-
arra hagsmunaaðila á Norðurlandi
skorar á þingmenn og frambjóð-
endur að styðja hugmyndir um milli-
landaflug á heilsársgrunni til Akur-
eyrar frá Kaupmannahöfn og
London. Með þessu flugi næst betri
nýting á þeirri fjárfestingu sem þeg-
ar liggur í innviðum samfélagsins á
svæðinu og fjölgun heilsársstarfa.
Millilandaflug
er mikilvægt