Morgunblaðið - 04.06.2009, Síða 28

✝ Jón Erlingur Þor-láksson fæddist á
Ytra-Álandi í Þist-
ilfirði 27. okt. 1926 .
Hann lést á líkn-
ardeild Landspítalans
Landakoti 28. maí sl.
Foreldrar hans voru
Þuríður Vilhjálms-
dóttir húsmóðir og
kennari, f. 1889, d.
1980, og Þorlákur
Stefánsson bóndi og
hreppstjóri Svalbarði
í Þistilfirði, f. 1892, d.
1969. Systkini Jóns
eru: Magnús, f. 1925, d. 1999, Sig-
tryggur, f. 1928, Stefán, f. 1930 og
Vilhjálmur, f. 1933. Hálfsystur
Jóns, sammæðra: Sigríður Jóns-
dóttir, f. 1911, d. 2002 og Aðal-
björg, f. 1912, d. 1914. Fóstursystir
Jóns er Björk Axelsdóttir, f. 1942.
Árið 1953 kvæntist Jón Erlingur
Sigrúnu Brynjólfsdóttur, húsmóður
og fv. fulltrúa hjá HÍ, f. 2. júní
1928. Foreldrar hennar voru Guð-
rún Rósinkarsdóttir húsmóðir, f.
1905, d. 1983 og Brynjólfur Sig-
tryggsson, bóndi og kennari í Ytra-
Krossanesi, f. 1895, d. 1962. Börn
þeirra eru: 1) Brynjólfur, doktor í
bæklunarskurðlækningum, f. 1954.
Kona hans er Dagný Guðnadóttir,
master í upplýsingatækni á heil-
leikari. Maður hennar er Atli Ing-
ólfsson, BA í heimspeki og
tónskáld. Börn þeirra eru: a) Þor-
gerður, b) Ólafur.
Jón Erlingur ólst upp á Sval-
barði í Þistilfirði. Hann varð stúd-
ent frá MA 1948 og lauk prófi í
tryggingastærðfræði frá Kaup-
mannahafnarháskóla 1956. Jón
starfaði sem fulltrúi á Hagstofu Ís-
lands 1956-1961. Hann var deild-
arstjóri í sjávarútvegsráðuneytinu
1961-1986, fór fyrir skrifstofu
Tryggingasjóðs fiskiskipa uns sjóð-
urinn var lagður niður sem rík-
issjóður árið 1986. Þá varð hann
framkvæmdastjóri sjóðsins til
1998. Jón starfaði sjálfstætt við
ráðgjafarstörf á sviði trygginga-
og lífeyrismála. Störf hans lutu
m.a. að útreikningi slysabóta, út-
tektum á lífeyrissjóðum auk ann-
arra tölfræði- og tryggingafræði-
legra verkefna. Jón var
stundakennari í stærðfræði við MR
1959-1961, viðskiptadeild HÍ 1965-
1982 og Tækniskóla Íslands 1967-
1986. Jón sat í sáttanefnd í vinnu-
deilum ríkisstarfsmanna og fjár-
málaráðherra 1977-1986.
Hann var gjaldkeri Stangveiði-
félags Ármanna 1976-1980.
Jón skrifaði og gaf út rit um
sögu Tryggingasjóðs fiskiskipa
sem út kom árið 1994 og um Slysa-
bætur og íslensk skaðabótalög árið
1995. Hann skrifaði einnig greinar
í blöð og tímarit, aðallega um líf-
eyrismál.
Útför Jóns Erlings fer fram frá
Kópavogskirkju í dag, 4. júní, og
hefst athöfnin kl. 13.
brigðissviði. Börn
þeirra eru: a) Ásdís
María, maki Bergþór
Lund. Þau eiga tvö
börn, b) Ernir, unn-
usta Anna Huld Jó-
hannsdóttir og c) Ari.
2) Þorlákur, f. 1956,
vélaverkfræðingur. Í
fjarbúð með Önnu
Guðrúnu Ívarsdóttur,
sérfræðingi hjá
Kaupþingi. Fv. maki
Jacqueline Cordray.
Sonur þeirra er Daní-
el. Fósturbörn Þor-
láks eru Gwendolyn Nicole og Con-
rad James. 3) Þorgerður, f. 1957,
BA í sálarfræði og kennslufræði,
framhaldsskólakennari. Fv. maki
er Einar Stefán Björnsson, læknir
og prófessor. Börn þeirra eru: a)
Sigrún, sambýlismaður hennar er
John Erik Viklund. Þau eiga tvo
syni. b) Stefán, c) Elísabet, d) María
Viktoría. 4) Guðrún Ragnheiður, f.
1960, BSc í stærðfræði, deild-
arstjóri á Hagstofu Íslands. 5) Jón
Erlingur, f. 1965, BA í heimspeki.
Kona hans er Anna Stefánsdóttir
bæklunarskurðlæknir. Börn þeirra
eru: a) Stefán Erlingur, b) Sig-
tryggur, og c) tvíburasysturnar
Hildur Ylfa og Katrín Una. 6) Þur-
íður, f. 1967, tónskáld og flautu-
Pabbi var sveitamaður og nátt-
úrubarn. Þótt hann byggi í sjö ár í
Kaupmannahöfn varð hann enginn
heimsmaður. Þótt hann færi úr
sveitinni, menntaðist og yrði fram-
gangsríkur sem embættismaður og
fagmaður þá lét hann aldrei glepj-
ast af auðhyggju eða græðgi. Upp-
runinn í Þistilfirði, við einfalt en þó
ríkt menningarlíf, nálægðin við
náttúruna og trúin á skynsemina
gáfu honum veganesti sem entist
honum alla leið.
Pabbi var ekki trúrækinn og tal-
aði aldrei um Guð en lífsgildi hans
voru samt mjög kristileg eða um-
hverfisvæn ef maður vill taka þann
pól í hæðina. Hann ræktaði garðinn
sinn: Hann bar virðingu fyrir
náunganum, bæði börnum og full-
orðnum. Hann barst ekki á og hafði
andúð á bruðli og sóun; hann ávaxt-
aði sitt pund vel en kærði sig ekki
um að breyta frá einföldum lífsstíl,
vildi heldur hjálpa okkur krökk-
unum. Hann var laus við hroka,
fyrirleit fégræðgi og var örlátur og
hjálpsamur þeim sem á þurftu að
halda.
Það var gott að alast upp í hús-
inu í Skólagerði sem foreldrar mín-
ir byggðu og við fluttum í sumarið
1960. Við systkinin vorum ávallt í
fyrirrúmi, pabbi vann úti og
mamma heima en það var eins og
þau hefðu allan tíma í heimi til að
sinna okkur; hvort sem var við
heimanám, aðra fræðslu, spil eða
annað. Við fengum stuðning í öllu
sem við tókum okkur fyrir hendur
og heimilið var opið hverjum þeim
sem okkur þóknaðist að taka með
heim. Pabbi skipti sjaldan skapi og
var ótrúlega þolinmóður við þennan
uppivöðslusama krakkaskara. Hann
var mjög fróður og var frábær
kennari. Fór með okkur út í náttúr-
una frá fjöru til fjalla. Hann fræddi
okkur um blóma- og fuglanöfn,
þekkti örnefni og oft sögur kring-
um þau, sögu lands og þjóðar kunni
hann og var afar vel lesinn í Íslend-
ingasögum. Og hann hafði hæfileik-
ann að geta miðlað þekkingunni.
Pabbi var hagleikssmiður og
þegar kom að því að ákveða hvert
skyldi stefna stefndi hugur hans
allt eins að smíðanámi og stærð-
fræðinni, sem þó varð ofan á. Er
byggður var bílskúr í Skólagerðinu
sá hann til að hafa þar „smíðhús“
til að geta stundað þar aukaiðjuna
og þar smíðaði hann handa okkur
rúm, skrifborð, kommóður og fleiri
fallega hluti. Smíðhúsið hefur síðar
orðið börnum og barnabörnunum
til ómældrar ánægju og sköpunar-
gleðin hefur þar fengið að njóta sín.
Pabbi lifði vistvænu lífi. Fyrir ut-
an nýtni og ráðdeild almennt þá er
garðurinn líka sjálfbær. Þar voru
safnkassar löngu áður en umhverf-
ismál komust í tísku; greinar voru
kurlaðar og notaðar í beðin, græn-
meti ræktað og engin eiturefni not-
uð.
Það fækkar óðum í kynslóðinni
sem kom úr sveitinni, lifði í takt við
náttúruna og var laus við allt það
prjál sem við höfum nýlega farið
svo flatt á. Ég held að pabbi hafi
náð að miðla sínum góðu lífsgildum
að nokkru leyti til afkomendanna
og ég vona að við séum nógu skyn-
söm að miðla þeim áfram til okkar
barna og annarra.
Guðrún Ragnheiður.
Við fráfall Jóns Erlings, mágs
míns, kemur margt upp í hugann
frá liðnum dögum. Minningarnar
streyma fram og svipmyndir frá
ýmsum tímum standa ljóslifandi
fyrir hugskotssjónum mínum.
Það eru rúm 60 ár síðan ég man
fyrst eftir Jóni Erlingi, en það var
þegar hann útskrifaðist sem stúd-
ent frá Menntaskólanum á Akur-
eyri. Jón var samstúdent bróður
míns Ara. Báðir héldu þeir síðan til
Kaupmannahafnarháskóla, Jón í
tryggingastærðfræði og Ari í eðl-
isfræði. Það var kjarkur og dugn-
aður sem þurfti til, því ekki var
auðvelt um námslán á þeim tíma.
Það voru ekki margir sem lögðu í
að fara í þá námsgrein sem Jón
valdi, því hún þótti erfið og margir
gáfust upp á miðri leið.
Í Kaupmannahöfn kynntist Jón
Erlingur ungri og glæsilegri stúlku,
sem var þar við sálfræðinám. Þetta
var hún Sigrún systir mín og man
ég hvað þau voru fallegt par, þegar
þau giftu sig 1. ágúst 1953. Ég
minnist líka hvað var gaman að
hitta þau seinna um haustið í Kaup-
mannahöfn og sjá borgina dýrðlegu
undir þeirra leiðsögn.
Eftir að námi lauk gerðist Jón
tryggingafræðingur hjá Hagstofu
Íslands. Hann var eftirsóttur af
tryggingafélögum og einnig kom
hann að kjaraviðræðum. Hann var
klár og traustur starfsmaður og
þeir eiginleikar einkenndu Jón Er-
ling á öllum sviðum. Hann var
ábyggilegur, trúr, hreinskiptinn og
viljugur.
Stuttu eftir heimkomu var hafist
handa við byggingu hússins að
Skólagerði 22, Kópavogi, sem þau
hafa búið í fram á þennan dag. Jón
var natinn við að halda garðinum
og húsinu við, en þar sem annars
staðar naut hann elju og dugnaðar
Sigrúnar. Milli þeirra ríkti alltaf
gagnkvæm virðing enda voru þau
einstaklega samvalin hjón. Hjá
þeim gengu hlutirnir svo áreynslu-
laust fyrir sig að það virtist sem
það væri leikur einn að eiga sex
börn! Eldri börnin fjögur voru á
svipuðum aldri og mín börn. Oft
var hist eða farið saman í ferðir,
stundum til Akureyrar, norður í
Krossanes. Öll eru börnin og
barnabörnin vel gert fyrirmyndar-
fólk. Alltaf hefur verið rými og tími
fyrir alla og aðdáunarvert er
hversu mikið og vel þau hjálpuðu
börnunum og barnabörnunum sín-
um bæði beint og óbeint með um-
hyggju og natni. Þegar dóttir mín
frétti andlát Jóns sagði hún: „Jón
talaði alltaf við okkur krakkana á
sama hátt og við fullorðna. Ég
kunni vel við það og fannst það
traustvekjandi.“
Ófá voru boðin í tilefni afmæla,
ferminga, útskrifta o.fl. og mikil
gestrisni og hlýjar móttökur hjá
þeim hjónum. Gjarnan var sest og
rætt um nýjustu bækurnar eða um
þjóðfélagsmál. Mikið var lesið á
heimilinu og Jón las allar ævisögur
og var hann hafsjór af þjóðlegum
fróðleik. Mest af öllu þótti Jóni
gaman að taka slag, en hann var
góður bridgespilari. Jón hafði líka
gaman af að veiða silung eða lax og
stundum var farið í veiðitúra, oft
gist í veiðihúsum og þá var auðvit-
að tekið í spil á kvöldin. Að leið-
arlokum vil ég þakka öðlingsmann-
inum Jóni Erlingi samfylgdina og
færi systur minni, Sigrúnu, innilega
samúð mína. Einnig færi ég börn-
um, tengdabörnum og barnabörn-
um sem og öðrum ættingjum sam-
úðarkveðjur.
Áslaug Brynjólfsdóttir.
Mér er bæði ljúft og skylt að
minnast kærs tengdaföður til meira
en þrjátíu ára. Á sinn hægláta hátt
hafði Jón Erlingur mikil áhrif á
ekki aðeins eigin börn og okkur
tengdabörnin heldur einnig barna-
börn og barnabarnabörn. Hann var
mjög bóngóður, hafði mikinn áhuga
á mönnum og málefnum og þótti
alltaf sjálfsagt að fara af stað ef
einhver viðburður var að gerast.
Síðasta slík flugferð var farin af
þremur kynslóðum til að skoða eld-
stöðvarnar í Grímsvötnum við
Gjálpargosið, en áður hafði hann
skoðað eldgosið í Heklu 1947 og til
dæmis flogið yfir Öskju og Surtsey
á sínum tíma.
Í fræðimanninum varðandi
tryggingamál var einnig fyrir hendi
sveitastrákurinn sem lærði að gera
við það sem þurfti og að smíða, en
margir innan fjölskyldu hans eru
hagleikssmiðir, ýmist lærðir eða
leikir. Í „smíðhúsinu“ úti í bílskúr
urðu til ýmsir gripir sem enn eru
til og þangað fór hann einnig gjarn-
an með barnabörnin um leið og þau
voru orðin nógu stór til að halda á
hamri.
Áhugi hans á viðburðum eins og
heimsstyrjöldunum, þá sérstaklega
þeirri seinni, skilaði sér einnig
áfram til næstu kynslóða. Áhugi
hans á sögu var meðal annars til-
efni ferðalaga til Ísrael og Grikk-
lands, auk ferðar á slóðir Mozarts.
Alltaf var tekin upp umræða um
það sem var fréttnæmast þegar
fjölskyldan safnaðist saman, eðli-
legt þótti að vera áskrifandi að
Newsweek og Times svo hægt væri
að fá fleiri sjónarhorn en aðeins
það íslenska og tölvu sá hann strax
not fyrir um leið og þær komu á
markað.
Jón Erlingur las einnig mikið sér
til ánægju en skemmtilegastar
fannst honum bækur sem byggðust
á sönnum atburðum og deildi hann
þeim með fleirum í fjölskyldunni.
Ég vil þakka honum fyrir að gefa
sér alltaf tíma til að fylgjast með
gengi okkar allra, leiðbeina og
hvetja ef þurfti. Minning hans mun
lifa með okkur öllum um ókomin ár.
Dagný Guðnadóttir.
Með nokkrum orðum vil ég
minnast tengdaföður míns, Jóns
Erlings Þorlákssonar, sem lést eft-
ir langvinn veikindi 28. maí. Ég
kynntist Jóni fyrir 15 árum. Hann
bauð mig velkomna í húsið og frá
fyrstu stundu var ég umlukin hlýju
sem hefur fylgt mér allar götur síð-
an. Jón var þá um það bil að hætta
störfum sem tryggingastærðfræð-
ingur og við tók ævikvöldið sem
hann naut í samvistum við Sigrúnu,
afkomendurna og gamla vini. Hann
undi sér vel heima við og ég minn-
ist fallegra sumardaga með kaffi úti
í garði og notalegs hádegisspjalls
yfir skyri og brauði í eldhúsinu. Þá
leið honum vel úti í náttúrunni,
gjarna við vatn eða á þar sem hægt
var að leyfa þeim yngstu að
spreyta sig við veiðar.
Jón var hógvær maður, einlægur
og yfirlætislaus. Hann tranaði sér
og skoðunum sínum ekki fram en
miðlaði gjarna af þekkingu sinni ef
eftir var leitað. Hann bjó að góðri
menntun, í orðsins víðustu merk-
ingu, og hélt áfram að afla sér fróð-
leiks og þekkingar svo lengi sem
hugurinn gat starfað. Stærðfræðin
skipaði háan sess og hann gladdist
innilega yfir áhuga barna sinna á
faginu, án þess þó að gera nokkuð
til að hafa áhrif á val þeirra á
menntun eða starfi. Hann var í eðli
sínu raunvísindamaður sem vildi
nýta aukna þekkingu til hagsbóta
fyrir sem flesta, samtímis sem
hann bar með sér reynslu fyrri
tíma og sagði börnum sínum og
barnabörnum dæmisöguna af
gamla bátnum og nýja bátnum.
Þegar synir okkar minnast afa
kemur upp í huga þeirra orðið glað-
ur. Afi var alltaf glaður segja þeir
og bæta við að hann hafi treyst
börnum. Í Skólagerðinu, og þá sér-
staklega smíðhúsinu, ríkti frelsi til
athafna meðan afi, með sitt jafn-
aðargeð og þolinmæði, var aldrei
langt undan ef aðstoðar var þörf.
Að sjálfsögðu var frelsið innan viss
ramma, en mörkin voru fyrir börn-
unum oftast ósýnileg og skiptu
engu máli. Stelpurnar þekkja afa
Jón minna en eiga myndir frá því
að hann heimsótti okkur í Lund og
var viðstaddur skírn þeirra. Önnur
mynd sem er mér dýrmæt er úr
brúðkaupi okkar Nonna, þar sem
Jón situr við hlið Sigrúnar og legg-
ur utan um hana handlegginn og úr
andlitinu skín ástúð, umhyggja og
sátt.
Í gegnum árin hafa kveðjustund-
irnar í Skólagerði verið margar,
þegar fjölskyldan hefur haldið heim
til Lundar eftir leyfi heima á Ís-
landi. Nú er komið að annarri
kveðjustund, sárari og dýpri. Ég
kveð Jón með innilegu þakklæti og
óska þess að ástúð hans lifi með
okkur öllum og fleyti Sigrúnu
áfram yfir erfiða tíma.
Anna Stefánsdóttir.
Minningin um Jón tengdaföður
minn er björt og mun fylgja mér
ævina á enda. Ævin mun hins veg-
ar ekki endast mér til að tileinka
mér bestu kostina í fari hans.
Hvaða sálarafl olli því hlýlega við-
móti sem þekkti ekki tilgerð?
Hvernig verður maður svo laus við
allan hégóma? Hvernig má vera svo
trúr veruleikanum en heiðra um
leið skáldskapinn? Hvaðan kemur
sú hægláta nákvæmni sem þó sam-
rýmist umburðarlyndi?
Að þvílíkum vangaveltum hefði
hann einungis brosað: Þetta var
honum svo eðlilegt og hann hefði
ekkert markvert séð við það. Nóg
annað markvert var að skoða í
þessum heimi og var forvitnin og
lestrargleðin eitt af því sem gæddi
félagsskap hans sérstöku lífi. Hann
var þó gagnrýninn lesandi og fór
fram á nákvæmni. Misbeitingu
stærðfræðinnar, tungunnar eða
skáldskaparins gat hann tekið með
ísmeygilegri kímni en vel unnið rit-
verk uppskar óskipta aðdáun.
Einkum hélt hann upp á góðar
bækur um söguleg efni. Veruleik-
inn fól í sér alla söguna og hana
þekkti hann betur en flestir – en
veruleikinn er líka gerður úr líð-
andi stund. Hið rólega fas hans gaf
aldrei annað til kynna en heiðra
bæri augnablikið og þá sem áttu
það með honum, hvort sem þar
voru fullorðnir, unglingar eða börn.
Mér verður oft hugsað til þess
hvílíkt lán það er að hafa kynnst
Jóni og hvað hann var barnabörn-
um sínum góður afi. Fyrir þetta er
ég þakklátur og kveð með söknuði
góðan tengdaföður og vin.
Atli Ingólfsson.
Fallinn er frá tengdafaðir minn,
Jón Erlingur Þorláksson. Mig lang-
ar að minnast hans í nokkrum orð-
um. Það eru tæplega 30 ár síðan ég
hitti þennan mikla sómamann í
fyrsta skipti. Hann tók mér mjög
vel og fáum mönnum hef ég kynnst
sem voru eins þægilegir í um-
gengni. Jón var sérstaklega fág-
aður maður og kurteis í allri fram-
komu svo af bar. Maður með slíka
framkomu kemur sér raunar alls
staðar vel og það var fráleitt að
hugsa sér að hann kæmist upp á
kant við fólk sem hann hafði kynni
Jón Erlingur
Þorláksson
28 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. JÚNÍ 2009
Ég þakka þau ár sem ég átti
þá auðnu að hafa þig hér,
og það er svo margs að minnast
svo margt sem um hug minn
fer,
þó þú sért horfinn úr heimi
ég hitti þig ekki um hríð,
þín minning er ljós sem lifir
og lýsir um ókomna tíð.
(Þórunn Sigurðardóttir.)
Maríus Pétur Lund,
Dagný Edda Lund.
HINSTA KVEÐJA