Morgunblaðið - 27.06.2009, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Sala á bílum áÍslandi hefurdregist stór-
lega saman eftir
efnahagshrunið.
Afleiðingin er með-
al annars sú að hægir á endur-
nýjun bílaflotans; nýir bílar,
sem eru bæði öruggari og um-
hverfisvænni en þeir eldri,
koma ekki á göturnar. Háir
skattar eru lagðir á bíla. Á með-
an nánast engir bílar seljast,
fær ríkissjóður litlar sem engar
tekjur af sölu nýrra bíla.
Morgunblaðið lagði til í leið-
ara fyrir stuttu að stjórnvöld
lækkuðu skatta á umhverf-
isvænum bílum til að örva sölu
þeirra. Þannig væri bæði stuðl-
að að umhverfisvernd og rík-
issjóður myndi fá meiri tekjur
þegar upp væri staðið.
Ekkert hefur heyrzt frá rík-
isstjórninni um þessi mál; það
eina sem hún hefur gert í
skattamálum bíleigenda er að
hækka bifreiðagjald og skatta á
eldsneyti.
Sverrir Viðar Hauksson,
framkvæmdastjóri bílasviðs
Heklu, setur fram nákvæmlega
útfærða hugmynd
um þetta efni í
grein í Morgun-
blaðinu í gær. Hann
leggur til að til 18
mánaða sé sett á
kerfi, þar sem bíleigendur fá
300.000 króna greiðslu fyrir að
farga gömlum bíl. Greiðsluna
geti þeir svo notað sem greiðslu
upp í nýjan bíl, í raun afslátt af
sköttum. Þetta kerfi myndi tak-
markast við bíla með útblástur
undir ákveðnum mörkum,
m.ö.o. umhverfisvæna bíla.
Sverrir sýnir fram á það með
nokkuð sannfærandi hætti að
þetta kerfi ætti að auka sölu á
bílum og tryggja ríkissjóði um
leið sömu eða svipaðar tekjur.
Þannig væri atvinnugrein í
vanda gerður stór greiði, en um
leið væri fólki auðveldað að end-
urnýja fjölskyldubílinn með
skynsamlegum hætti (með
brotthvarfi frá glæsibílavæð-
ingunni). Öryggi í umferðinni
ykist og síðast en ekki sízt næð-
ist umtalsverður árangur í þágu
umhverfisverndar.
Er ekki full ástæða til að
skoða þessar hugmyndir?
Lækkun skatta á bíl-
um getur haft marg-
vísleg jákvæð áhrif}
Grænir bílar
Skrýtin frétt varí Ríkis-
útvarpinu í fyrra-
dag, þar sem Krist-
ín Dýrfjörð, lektor
í leikskólafræðum
við Háskólann á
Akureyri, gagnrýndi harðlega
námsskrá Hjallastefnunnar,
þ.e. þann hluta hennar sem
snýr að agareglum. Þar kemur
m.a. fram að ef börn láti ekki
að stjórn, megi múta þeim,
hrista, halda, kitla og hóta.
Ekki leizt lektornum heldur
á að talað væri um að temja
börn til sjálfsstjórnar. Það
væri bara eins og þau væru
hestar eða hundar. Þetta þótti
Kristínu niðurlægjandi fyrir
börnin, sem væru „hlutgerð“,
hvað sem það nú þýðir í þessu
samhengi.
„Fólk sem les þetta, til dæm-
is foreldrar sem eru óöruggir í
sínu hlutverki, fá þau skilaboð
frá fólki sem er með háskóla-
próf og meistaragráður og allt
mögulegt í uppeldi að þessar
aðferðir séu ásættanlegar,“
sagði Kristín, sem er hreint
ekki á sömu skoðun. Svona lag-
að megi alls ekki standa í
námsskrá „árið 2009“.
Margrét Pála Ólafsdóttir,
stofnandi og framkvæmda-
stjóri Hjallastefnunnar, svar-
aði fyrir sig í kvöldfréttum
RÚV í fyrrakvöld. Hún út-
skýrði að yfirleitt væri agi já-
kvæður og reynt til fulls með
góðu, en þegar annað dygði
ekki, mætti t.d. múta börnum
með því að beina athygli þeirra
að einhverju öðru og skemmti-
legra, halda þeim í
bóndabeygju eða
hóta þeim að þau
mættu til að mynda
ekki koma með í
göngutúr ef þau
höguðu sér ekki al-
mennilega. Hins vegar mætti
aldrei taka börn tökum, sem
valda sársauka. Þetta vita allir
sem komið hafa nálægt börn-
um, sagði Margrét Pála og hef-
ur þar gizka rétt fyrir sér.
Margrét Pála blæs sömuleið-
is á athugasemdir lektorsins
við notkun orðsins að temja.
Það er fallegt, íslenzkt orð,
segir hún. Það er líka rétt hjá
Margréti Pálu. Fólk temur sér
til dæmis sjálfsaga, en hún
bendir á að á Íslandi ríki ótti
við orðið aga og að temja vilja
sinn.
Ef eitthvað er, má hrósa
Hjallastefnunni fyrir að orða
námsskrá sína á mannamáli, í
staðinn fyrir að flækja sig í
orðaleppa stofnanamálsins. Og
ef foreldrar, sem eru óöruggir í
hlutverki sínu, fá þau skilaboð
frá starfsfólki Hjallastefn-
unnar að stundum dugi ekki
blíðmælgin ein við börn, styrk-
ir það fólk væntanlega í því
hlutverki.
Margrét Pála Ólafsdóttir
hefur unnið menntamálum á
Íslandi mikið gagn með fram-
taki sínu og krafti, blöndu af
frumlegum hugmyndum, göml-
um gildum og almennu kjaft-
æðisleysi.
Það kemur engum á óvart að
hún skuli taka lektor í leik-
skólafræðum í bóndabeygju.
Hrósa má Hjalla-
stefnunni fyrir að
orða námsskrá sína
á mannamáli}
Lektor í bóndabeygju
E
in af mínum fyrstu, ljósu minn-
ingum er frá þeim tíma þegar
ég var um 4-5 ára gamall. Það
hefur verið í kringum árið 1991.
Ég stóð á miðju gólfi í herbergi
frænku minnar, sem var að passa mig, og
horfði frekjulega á hljómflutningsgræjurnar
hennar sem hún geymdi uppi á hillu. Kröfu-
gerð mín var skýr – að láta skipta um hlið á
Michael Jackson-spólunni og elskuleg frænka
mín lét það eftir mér. Á þeim tíma, þegar
veröldin virtist mér öllu einfaldari og látlaus-
ari en í dag, var Michael Jackson aðeins nafn
í mínum huga á einhverri blöndu hljóðs og
takts sem fangaði athygli mína. Eftir því sem
árin streymdu fram dvínaði áhugi minn á
tónlist hans. Michael Jackson varð að andliti í
lífi mínu sem ég þekkti í sjón en velti ekki
mikið fyrir mér að öðru leyti – einkennileg, gömul popp-
stjarna sem ég sá stundum í blöðunum.
Fyrir nokkrum árum glæddist svo aftur áhugi minn á
tónlist Michael Jackson og eftir því sem ég kynnti mér
ævi hans og háttarlag betur áttaði ég mig á því að hann
var mun meira og stærra fyrirbæri en afmyndað og sér-
lundað poppstirni sem ég hafði uppgötvað í annað sinn.
Ég komst að þeirri niðurstöðu að Michael Jackson
var ekki einvörðungu ótrúlegasti hæfileikamaður sem
ég hafði augum borið – hann var stærsta tákn minnar
kynslóðar, holdgervingur vestrænnar úrkynjunar í útliti
og hegðun. Fíngerður maður gæddur óskiljanlegum
hæfileikum sem voru iðnvæddir löngu áður
en hann gat tekið afstöðu til þess hvort hann
kærði sig um slíkt líf. Og eftir því sem ég
velti því meira fyrir mér varð manneskjan
Michael Jackson að mun stærri hetju í huga
mínum en tónlistarmaðurinn – viðkvæmt
fórnarlamb eigin snilligáfu sem frá barns-
aldri þurfti að berjast við að uppfylla þær
geggjuðu kröfur sem samtíminn gerði til
hans.
Og stöðugt mátti hann sitja undir hvers
kyns ásökunum í fjölmiðlum um allt frá því
að vera brjálæðingur sem hefði keypt jarð-
neskar leifar Fílamannsins að því að vera
hugsanlegur kynferðisbrotamaður. Hann var
augljóslega ekki sú manngerð sem réð við
slíka athygli. Sýn hans til heimsins þótti
löngum brengluð en viðhorf heimsins til
hans var það ekki síður. Mér virtist hann hafa lifað í al-
gjörri fyrirlitningu á sjálfum sér sem braust fram í útliti
hans og háttum. Þrátt fyrir að hann væri að öllum lík-
indum frægasti maður veraldarinnar sýndi hann aldrei
hroka né dónaskap hvar sem hann kom. Loks gaf líkami
hans undan á fimmtudag og hann öðlaðist langþráð
frelsi frá því að vera hann sjálfur fyrir aðra. Ég vona að
sagan sýni Michael Jackson, sem ég tel einn mesta
listamann sem uppi hefur verið, þá virðingu sem hann á
skilið. Hann líður nú um hið eina sanna Hvergiland og
þangað skila ég mínum bestu kveðjum til gömlu hetj-
unnar minnar. haa@mbl.is
Halldór
Armand
Pistill
Aftur til Hvergilands
FRÉTTASKÝRING
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Þ
egar klerkaveldið tók
völdin af keisaranum í
írönsku byltingunni árið
1979 voru Íranar um 40
milljónir. Nú, þrjátíu ár-
um síðar, eru þeir rúmlega 70 millj-
ónir, og fer fjölgandi.
Gert er ráð fyrir að þetta verði
þróunin á næstu áratugum. Yfir 6 af
hverjum 10 Írönum eru undir þrí-
tugu og þótt að fæðingartíðnin ein
og sér standi ekki undir fólksfjölgun
eru ungu konurnar nógu margar til
að vega það upp og vel það.
Afstaða klerkastjórnarinnar til
fæðinga hefur breyst mikið.
Þegar fjölgunin var sem mest var
fjárhagslegur stuðningur stjórn-
valda við fjölskyldur í beinu hlutfalli
við stærð þeirra. Matvæli og aðrar
neysluvörur voru skammtaðar og
eftir því sem fjölskyldur voru stærri
þeim mun meira kom í þeirra hlut.
Þessi stefna var við lýði á meðan
írönsk stjörnvöld áttu fullt í fangi
með stríðið við Íraka, sem talið er að
um milljón manns hafi fallið í.
U-beygja í barneignastefnunni
Eftir að bardögum lauk árið 1988
tók stjórnin u-beygju í barneigna-
stefnunni og hvatti þá ungar konur,
þvert á fyrri áherslur, til að forðast
barneignir. Fjölskyldustærðin
skyldi takmörkuð við 2 til 3 börn.
Stjórnin viðhélt þessari stefnu eft-
ir fráfall Khomeneis árið 1989 og sá
klerkaveldið ástæðu til að gefa út
trúarlega tilskipun þess efnis að
stefnan væri í samræmi við trúna.
Stefnan bar þann árangur að árið
2003 var meðalfjölskyldustærðin
komin í 4,6 og staðan því gjörbreytt
frá því að konur eignuðust yfir 6
börn að meðaltali eftir byltinguna.
Á sama tíma og fæðingartíðnin
hefur fallið hefur hlutfall Írana í
borgum farið vaxandi – hlutur þeirra
fór úr 42% 1970 í 62% árið 2000 – um
leið og nútíma-samskiptatækni, far-
síminn og netið, hafa aukið aðgengi
almennings að óritskoðuðu efni.
Menntunarstigið hækkar
Þessar breytingar í samsetningu
þjóðarinnar haldast í hendur við
hækkandi menntunarstig og minnk-
andi trúarhita. Þá hefur húsnæðis-
verð í Teheran rokið upp og ungar
fjölskyldur í borgunum fundið á eig-
in skinni afleiðingar óstjórnar
Mahmouds Ahmadinejads forseta í
efnahagsmálum. Dæmið hefur því
snúist við frá því fyrr á áratugnum
þegar forsetinn naut vinsælda á
meðal innflytjenda í Teheran fyrir
framgöngu sína sem borgarstjóri.
Við þetta bætist að Íran er langt í
frá einsleit þjóð þótt langstærstur
hluti þjóðarinnar, eða um 90%, sé
sjítar og naumur meirihluti Persar.
Um fjórðungur íbúanna er Aserar
(tilheyra þjóðarbroti frá Aserbaíd-
sjan) og um 7% þjóðarinnar Kúrdar.
Samanlagt eru þessi þjóðarbrot yfir
22 milljónir manna sem lengi hafa
barist fyrir auknum lýðréttindum og
frelsi til athafna án stöðugrar íhlut-
unar klerkaveldisins.
Með einföldun má því segja að sú
kaldhæðnislega staða kunni að vera
komin upp að börn byltingarinnar
launi klerkaveldinu tilveru sína með
háværum kröfum um umbætur.
Reuters
Mannhaf Stuðningsmaður Mirs Hosseins Mousavis, helsta keppinauts
Mahmouds Ahmadinejads forseta, með mynd af honum og Khomeini.
Byltingarbörnin
storka feðrunum
Skömmu eftir írönsku byltinguna
árið 1979 hvatti Ruhollah Khom-
enei erkiklerkur þegna sína til að
eignast börn. Þau væru gjöf frá
Guði. Nú hefur þessi sama kyn-
slóð risið upp gegn klerkunum.
Stuðningskona Mirs Hosseins Mou-
savis klæðist grænu, einkennislit
fylgismanna forsetaframbjóðand-
ans, á götu úti í Teheran. Í kjölfar
kosninganna hafa margar ungar
konur ögrað valdhöfunum með því
að láta slæður sínar síga.
Reuters
Ungar menntakonur hafa verið í
fararbroddi mótmælanna í Teher-
an. Konurnar eru mun síður líkleg-
ar til að stofna stórar fjölskyldur en
mæður þeirra, enda er hinn fjár-
hagslegi hvati til barneigna allt
annar og minni og forgangsröðin
flóknari.
Reuters